تحلیل آماری صنعت خودرو در مهر ۱۴۰۴: کرمان موتور سومین خودروساز بزرگ ایران شد

گزارش‌های آماری تجمعی منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت تا پایان هفت ماهه نخست سال ۱۴۰۴، تصویری پرتلاطم و در عین حال معنادار از وضعیت تولید در صنعت خودروسازی کشور ترسیم می‌کند. در حالی که سایه رکود و چالش‌های زنجیره تأمین بر سر اکثر خودروسازان سنگینی می‌کند، جابجایی‌های مهمی در جدول رده‌بندی رخ داده است. مهم‌ترین این تغییرات، صعود شرکت خودروسازی کرمان موتور به جایگاه سومین خودروساز بزرگ ایران از نظر تیراژ تولید است. این موفقیت در بازاری که با افت شدید تولید برخی رقبا همراه بوده، نشان‌دهنده یک «جنگ فرسایشی» در بخش خصوصی است که در آن، «کمتر سقوط کردن» به معنای «پیروز شدن» است.

کرمان موتور سومین خودروساز بزرگ ایران شد

آناتومی صدر جدول: سقوط بزرگان و رقابت میلی‌متری در بخش خصوصی

بررسی دقیق داده‌های تجمعی هفت ماهه، ساختار فعلی بازار خودرو ایران را به وضوح نشان می‌دهد. این بازار همچنان به دو بخش کاملاً مجزا تقسیم می‌شود: غول‌های دولتی و بخش خصوصی در حال نبرد.

حاکمیت لرزان «بزرگان جاده مخصوص»

جایگاه اول و دوم همچنان با اختلافی فاحش در اختیار ایران خودرو و سایپاست. ایران خودرو با تولید ۳۳۷,۸۸۱ دستگاه، صدرنشین بلامنازع است. با این حال، حتی این شرکت نیز از گزند چالش‌ها در امان نبوده و در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۳، افتی ۱.۹ درصدی را تجربه کرده است. اما وضعیت برای شریک تجاری‌اش، سایپا، بسیار وخیم‌تر است. این شرکت با تولید تنها ۱۸۰,۰۳۷ دستگاه، سقوط آزاد ۳۳.۶ درصدی را نسبت به سال گذشته ثبت کرده است. این افت شدید، که به معنای از دست رفتن بیش از یک سوم تیراژ تولید است، زنگ خطری جدی برای این خودروساز محسوب می‌شود و سهم بازار آن را به شدت کاهش داده است. مجموع تولید این دو غول به حدود ۵۱۸ هزار دستگاه می‌رسد، که نشان‌دهنده سهم غالب آن‌ها در بازار است، اما این سهم با چالش‌های جدی مواجه شده است.

نبرد میلی‌متری برای سکوی سوم: پیروزی شکننده کرمان موتور

درگیری اصلی و جذاب‌ترین بخش آمارها، مربوط به رتبه‌های سوم تا پنجم است؛ جایی که سه بازیگر اصلی بخش خصوصی، یعنی کرمان موتور، گروه بهمن و مدیران خودرو، رقابتی نفس‌گیر و میلی‌متری را تجربه می‌کنند. تا پایان مهرماه ۱۴۰۴، این رده‌بندی به شرح زیر است: ۱. کرمان موتور: با تولید تجمعی ۳۵,۷۳۸ دستگاه. ۲. گروه بهمن: با تولید تجمعی ۳۴,۹۸۰ دستگاه. ۳. مدیران خودرو: با تولید تجمعی ۳۴,۳۴۰ دستگاه.

این اعداد به معنای آن است که اختلاف میان کرمان موتور (رتبه سوم) و گروه بهمن (رتبه چهارم) تنها ۷۵۸ دستگاه است. اختلاف میان گروه بهمن و مدیران خودرو (رتبه پنجم) نیز تنها ۶۴۰ دستگاه است. در مجموع، فاصله میان رتبه سوم (کرمان موتور) و رتبه پنجم (مدیران خودرو) تنها ۱,۳۹۸ دستگاه در طول هفت ماه است. این اختلاف ناچیز نشان می‌دهد که جایگاه سوم بسیار لغزنده بوده و هرگونه توقف کوتاه در خط تولید یا یک ماه افزایش تیراژ در هر یک از این سه شرکت، می‌تواند به سرعت رده‌بندی را تا پایان سال تغییر دهد. در این میان، آرین پارس موتور با تولید ۷,۷۶۳ دستگاه، با فاصله در رتبه ششم قرار دارد.

تحلیل مقایسه‌ای: چگونه سقوط یک رقیب، منجر به صعود دیگری شد؟

نکته کلیدی در درک صعود کرمان موتور، بررسی آمارهای مقایسه‌ای نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۳ است. این داده‌ها نشان می‌دهند که کسب رتبه سوم توسط کرمان موتور، بیش از آنکه حاصل رشد انفجاری خود این شرکت باشد، نتیجه مستقیم سقوط فاجعه‌بار رقیب اصلی‌اش، مدیران خودرو، بوده است.

سقوط ۶۰ درصدی؛ بازنده بزرگ سال ۱۴۰۴

بزرگترین شوک آماری این دوره، عملکرد مدیران خودرو است. این شرکت که تا پیش از این، جایگاه سوم و عنوان بزرگترین خودروساز خصوصی را در اختیار داشت، با یک سقوط خیره‌کننده ۵۹.۶ درصدی مواجه شده است. این افت شدید (تقریباً ۶۰ درصد) به معنای نصف شدن تولید نسبت به سال گذشته است و به تنهایی عامل اصلی جابجایی در صدر جدول بخش خصوصی است. دلایل این سقوط می‌تواند مجموعه‌ای از عوامل، از جمله مشکلات در زنجیره تأمین با شریک چینی (چری)، چالش‌های مربوط به تخصیص ارز، یا تغییرات در سبد محصولات باشد که نتوانسته تقاضای بازار را پوشش دهد.

رشد معکوس کرمان موتور و استقامت گروه بهمن

در این میان، کرمان موتور نیز با وجود کسب رتبه سوم، عملکرد درخشانی در مقایسه با سال گذشته نداشته است. این شرکت با افت تولید ۱۰.۸ درصدی مواجه شده و تیراژ آن از ۴۰,۰۶۶ دستگاه در هفت ماهه ۱۴۰۳ به ۳۵,738 دستگاه در مدت مشابه امسال رسیده است. در واقع، کرمان موتور «کمتر از مدیران خودرو» سقوط کرده و همین «باخت کمتر»، منجر به «برد» در رده‌بندی شده است. تنها نقطه روشن در میان پنج خودروساز برتر، عملکرد گروه بهمن است. این شرکت تنها بازیگر در این لیست است که توانسته رشد مثبت را تجربه کند. اگرچه این رشد تنها ۱.۶ درصد بوده، اما در بازاری که همگی در حال سقوط بوده‌اند، حفظ وضعیت و رشد اندک، یک دستاورد استراتژیک محسوب می‌شود. گروه بهمن با این عملکرد، فاصله‌ی خود را با کرمان موتور به شدت کاهش داده و به یک تهدید جدی برای جایگاه سوم تبدیل شده است.

روند ماهانه کرمان موتور: کلید سبقت در تابستان و پاییز

اگرچه آمار تجمعی سالانه کرمان موتور نزولی بوده، اما آنچه جایگاه فعلی این شرکت را توجیه می‌کند و نشان‌دهنده استراتژی بازگشت آن است، بررسی روند تولید ماهانه این شرکت در سال ۱۴۰۴ است. داده‌های داخلی کرمان موتور نشان می‌دهد این شرکت پس از یک شروع ضعیف در بهار، از ابتدای تابستان یک روند رشد ماهانه مستمر و قوی را آغاز کرده است. این روند صعودی به شرح زیر است:

تیرماه: ۴,۲۷۹ دستگاه

مردادماه: ۴,۴۷۲ دستگاه

شهریورماه: ۴,۹۲۷ دستگاه

مهرماه: ۵,۵۳۰ دستگاه

این آمار نشان‌دهنده یک شتاب مثبت و قابل توجه است. تولید ماهانه شرکت از تیر تا مهر، افزایشی نزدیک به ۲۹ درصد داشته است. این رشد ماهانه مستمر، دقیقاً همان عاملی است که به کرمان موتور اجازه داده تا افت ابتدای سال را جبران کرده و در رقابت تجمعی، از گروه بهمن (که رشد سالانه مثبت اما شتاب ماهانه کمتری داشته) سبقت بگیرد و جایگاه سوم را در پایان مهرماه به دست آورد. این شتاب‌گیری نشان می‌دهد که مدیریت کرمان موتور احتمالاً موفق شده بخشی از چالش‌های زنجیره تأمین خود را در نیمه دوم سال مرتفع سازد و خطوط تولید را به ثبات برساند.

جدول مقایسه آمار تولید خودروسازان (پایان مهر ۱۴۰۴)

در زیر، جدول کامل آمار تجمعی تولید خودروسازان تا پایان مهرماه ۱۴۰۴، در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۳، بر اساس داده‌های رسمی منتشر شده ارائه می‌گردد.

چشم‌انداز پایان سال: نبرد برای بقا

صعود کرمان موتور به رتبه سوم در حالی که ۵۹۳ هزار دستگاه از محصولاتش در جاده‌های کشور در حال تردد هستند و شبکه فروش آن شامل ۱۵۵ نمایندگی است، یک موفقیت تاکتیکی مهم در یک سال بحرانی برای صنعت خودرو محسوب می‌شود. با این حال، این جایگاه به هیچ وجه تثبیت شده نیست. چشم‌انداز پنج ماهه پایانی سال ۱۴۰۴، یک رقابت سه‌جانبه نفس‌گیر خواهد بود. کرمان موتور باید بتواند شتاب رشد ماهانه خود (حدود ۵,۵۰۰ دستگاه در ماه) را حفظ کند. گروه بهمن با اتکا به رشد مثبت سالانه و ثبات خود، در کمین کوچکترین لغزش از سوی کرمان موتور است. و در نهایت، مدیران خودرو باید تصمیم بگیرد که آیا می‌تواند از سقوط ۶۰ درصدی خود بازگردد یا خیر. هرگونه بازگشت از سوی مدیران خودرو در ماه‌های آتی، می‌تواند تمام معادلات را دوباره بر هم بزند. در نهایت، رتبه سومین خودروساز بزرگ ایران در پایان سال ۱۴۰۴، به شرکتی خواهد رسید که نه لزوماً بهترین محصولات، بلکه «مقاوم‌ترین زنجیره تأمین» را در برابر طوفان‌های اقتصادی و تحریمی داشته باشد.