در طول قرن اخیر در کشورهای پیشرفته خودروهای زیادی وارد خط تولید شدند و بعد از مدتی ازرده‌خارج شده و با نمونه‌های جدید جایگزین شدند. در کشورهای پیشرفته به برکت بازار آزاد و رقابتی، هر خودرو (مانند سایر تولیدات) پس از مدت کوتاهی به خاطر قدیمی شدن، هماهنگ نبودن با استانداردها و تکنولوژی‌های جدید، تغییرات و ارائه انواع پیشرانه خودرو و همچنین تغییر مدام سلیقه‌ی مشتریان و ارتقا سطح توقعاتشان، از خط تولید خارج می‌شود و خودروهای جدید با ظاهری مدرن‌تر و امکاناتی بیشتر و سازگار با تمام استاندارهای جدید ایمنی، راحتی و زیست‌محیطی وارد بازار می‌شوند. اما در ایران به دلایلی که همه می‌دانیم این اتفاقاً خیلی دیرتر می‌افتد و یک خودرو با امکانات و استاندارهایی پایین و قیمتی بالا، سال‌های سال یکه‌تازی می‌کند و در نهایت نیز با خودرویی نه‌چندان بهتر جایگزین می‌شود.
کدام خودروهای ایرانی ازرده‌خارج شده‌اند؟
همان‌طور که گفتیم ازرده‌خارج شدن خودروهای ایرانی (چه خودروهایی که ملی و تولید داخل معرفی شده‌اند و چه خودروهای مونتاژ شده) با سرعت بسیار پایینی انجام می‌شود، اما در نهایت عمر هر خودرویی حتی در ایران، روزی به سر خواهد آمد. در این مطلب قصد داریم برخی از این خودروهای توقف‌تولیدشده‌ی ایرانی را به شما معرفی کنیم.
توقف تولید پیکانپیکان، از ۱۳۴۶ تا ۱۳۸۴
پیکان، نماد خودروی ایرانی، خودرویی که حق امتیازش توسط برادران خیامی از کمپانی روتس انگلیس در سال ۱۳۴۶ خریداری و توسط کمپانی ایران ناسیونال به بازار ایران عرضه شد و تبدیل به نقطهٔ شروعی برای صنعت خودروسازی ایران شد. خودرویی که تا مدت‌ها تنها گزینهٔ ایرانیان برای خرید خودرو بود و تا سال ۱۳۸۴ بازار خودرو را در دست خود داشت، آن هم بدون کوچک‌ترین تغییر و بدون افزایش هیچ‌گونه امکاناتی یا متناسب‌سازی با استانداردهای روز یا تلاشی برای ایمن‌سازی خودرو و در نهایت در سال ۱۳۸۴ بعد از چهار دهه، وقت بازنشستگی پیکان فرارسید و این خودروی پرخاطره به تاریخ پیوست.
بااین‌حال هنوز هم هر جا سخن از خودروی ارزان و قابل‌خرید برای قشر کم‌درآمد به میان می‌آید، از سر ناچاری نام پیکان می‌درخشد.
زانتیا، از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۹
زانتیا یکی از خودروهای مونتاژی فرانسوی است که بعد از توقف تولیدش در فرانسه، تازه‌وارد ایران شد و به ظاهری زیباتر نسبت به خودروهای موجود و پیشرانه‌ای نسبتاً قوی به‌شدت مورد اقبال ایرانیان قرار گرفت اما بخت با این خودرو یار نبود و به یک دهه نرسید که ازرده‌خارج شد، آن هم نه به خاطر قدیمی شدن و ازدست‌رفتن محبوبیت، بلکه به خاطر کمبود قطعات! به‌این‌ترتیب زانتیا هم به پیکان پیوست.
پژو ۴۰۵ GLX، از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۹
این محصول پژو، اولین خودروی مونتاژی ایران پس از دوران جنگ است که باز هم به خاطر نبود گزینه‌های دیگر، به‌سرعت محبوب شد و هنوز هم محبوبیتش را حفظ کرده است اما در نهایت پس از سه دهه حضور مداوم و خستگی‌ناپذیر، از خط تولید خارج شد، اما نه کاملاً! تیپ SLX این خودرو هنوز هم در خط تولید است، اما به نظر می‌رسد دیگر زمان ازرده‌خارج شدن این یکی هم فرارسیده باشد.
پراید، از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۹۹
پراید محصول خودروساز کره‌ای، کیا موتورز بود که توسط سایپا تولید و عرضه شد و به خاطر ظاهر نسبتاً جدیدتر و مشخصات و امکانات بهتر، خیلی سریع به‌عنوان جایگزین پیکان مطرح شد و به خاطر ضعف ایمنی شدیدش، یا شاید به خاطر دلایل دیگر، بعد از ۲۷ سال ازرده‌خارج شد. پراید بعد از پیکان و پژو ۴۰۵ پیرترین خودروی ایرانی (از نظر میزان حضور در خط تولید) محسوب می‌شود و به نظر می‌رسد که خیلی زودتر از این‌ها باید از خط تولید خارج می‌شد. با وجود ازرده‌خارج شدن پراید، سایپا ۱۵۱ که همان پراید منتهی از نوع وانت است، همچنان تولید می‌شود. پراید خودروی خیلی خوبی نیست اما باید انصاف را رعایت کرد و اعتراف کرد که بهترین خودرو برای کار در اسنپ است.
سمند، از سال ۱۳۸۲ تا ۱۴۰۱
نمونهٔ بومی‌شدهٔ پژو ۴۰۵، ملقب به اولین خودروی ملی! که قرار بود جایگزین پراید و پیکان شود اما قیمت بالایش اجازه نداد این افتخار نصیبش شود. سمند حدود دو دهه در تیپ‌های متفاوت با ظاهرهای نه‌چندان متفاوت به بازار عرضه شد و نهایتاً در ۱۴۰۱ ازرده‌خارج شد تا جای خود را به مدل جدیدتر خود یعنی سمند سورن پلاس بدهد.
تیبا، از سال ۱۳۸۸ تا ۱۴۰۱
محصولی دیگر از سایپا و صاحب‌عنوان دومین خودروی ملی! خودرویی که قرار بود جایگزین پراید باشد و روی پلتفرم ارتقا یافته پراید ساخته شد، با ظاهر کمی تغییریافته و موتور و بدنه‌ای کمی قوی‌تر. بااین‌حال، خوشبختانه تیبا نتوانست به اندازهٔ پراید در خط تولید دوام بیاورد و بعد از ۱۳ سال از صنعت خودروسازی خداحافظی کرد تا جای خود را به خودروهای جوان‌تر بدهد.
پژو ۲۰۰۸ یادگار برجام پژو ۲۰۰۸، از ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹
پژو ۲۰۰۸ محصول مشترک ایران‌خودرو و پژوی فرانسه بود که با برجام آمد و با برجام رفت. خروج آمریکا از برجام منجر به خروج پژو ۲۰۰۸ از خط تولید شد و باعث شد این خودرو خیلی زودتر از سایر ماشین‌های ایرانی و نیمه ایرانی ازرده‌خارج شود.
کیا ریو، از ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۱
محصولی دیگر از کیا موتورز که در سال ۱۳۷۹ در کره تولید و جایگزین پراید شد، چند سال بعد وارد بازار خودروی ایران شد و به‌عنوان خودرویی مقاوم و اقتصادی محبوبیت زیادی کسب کرد اما در سال ۱۳۹۰ به دلیل اجباری شدن ایربگ و مخالفت کیا موتورز برای تغییر خودرو و نصب ایربگ، ازرده‌خارج شد و دیگر هم برنگشت.
ساینا، از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۱
یک خودروی ایرانی کم‌عمر دیگر، سومین خودروی ملی سایپا که بعد از تیبا عرضه شد و در ابتدا به جز ظاهر متفاوت، تقریباً هیچ فرق جدی با تیبا نداشت اما در تیپ‌های بعدی آپشن‌های جدیدی به آن اضافه شد و نهایتاً تیپ اتوماتیک آن توانست به‌عنوان اولین ماشین داخلی با گیربکس اتومات مطرح شود. در نهایت ساینا هم سال ۱۴۰۱ به خاطر پلتفرم قدیمی (که ویژگی مشترک تمام خودروهای ایرانی است) ازرده‌خارج شد.
پیشنهاد مطالعه: علت لرزش خودرو حین ترمزگرفتن
خودروهای ازرده‌خارج شده در بازار خودرو
اگرچه خودروهای اشاره شده از خط تولید و به‌اصطلاح ازرده‌خارج شده‌اند اما همچنان بسیاری از آن‌ها به خاطر نبود گزینه‌های بهتر و همچنین قیمت روزافزون خودروهای جدید، در میان ایرانیان محبوب هستند. البته این محبوبیت همان‌طور که مشخص است بیشتر از سر ناچاری است. شاید باید امیدوار بود که در آینده با تولید و واردات خودروهای باکیفیت‌تر و با قیمت مناسب‌تر، این خودروهای قدیمی و البته خاطره‌ساز برای همیشه به تاریخ و کلکسیون‌ها بپیوندد، اما تا آن روز همچنان باید آن‌ها را در خیابان‌های ایران دید.
