با اجرای مصوبه هیأت وزیران و در چارچوب قانون بودجه سال ۱۴۰۴، امکان ثبت سفارش خودروهای سواری نو و کارکرده با حجم موتور بالای ۲۵۰۰ سی‌سی از طریق سامانه جامع تجارت فراهم شد. این اقدام که بر اساس بند (ر) تبصره (۱) ماده واحده قانون بودجه ۱۴۰۴ صورت گرفته، یکی از مهم‌ترین تغییرات در سیاست واردات خودرو طی سال‌های اخیر به شمار می‌آید و می‌تواند بر ساختار بازار خودروهای وارداتی تأثیر قابل توجهی بگذارد.
طبق اطلاعیه منتشر شده، واردات خودروهای مشمول این مصوبه تنها برای دارندگان کارت بازرگانی معتبر امکان‌پذیر بوده و فرآیند ثبت سفارش نیازمند اخذ مجوزها و تأییدیه‌های رسمی از نهادهای مرتبط است.
الزامات قانونی و روند ثبت سفارش
بر اساس مصوبه شماره 50703/ت63881هـ مورخ ۳ تیر ۱۴۰۴، شرایط مشخصی برای ثبت سفارش خودروهای بالای ۲۵۰۰ سی‌سی تعیین شده است. مهم‌ترین این شرایط عبارتند از:
ایجاد نمایندگی جدید تحت عنوان «واردات خودرو سواری از محل بند (ر) تبصره (۱) قانون بودجه ۱۴۰۴» در سامانه جامع تجارت
مشمولیت کدهای تعرفه هشت‌رقمی خاص در فرآیند ثبت سفارش
امکان واردات خودروهای نو و کارکرده با حداکثر ۵ سال ساخت
ضرورت ثبت شناسه کالا و اخذ تأییدیه خدمات پس از فروش از دفتر آماد و خدمات بازرگانی وزارت صمت
محدودیت واردات به دارندگان کارت بازرگانی معتبر
لزوم بررسی و اخذ تأیید از سه نهاد اصلی:
1. دفتر صنایع خودرو وزارت صمت
2. سازمان ملی استاندارد
3. سیستم بررسی سهمیه واردات خودروهای CBU
همچنین بر اساس این دستورالعمل، مهلت ثبت سفارش تا پایان سال ۱۴۰۴ (۲۹ اسفند) تعیین شده است و ثبت سفارش‌های قبلی که تخصیص ارز دریافت نکرده‌اند، باید در صورت ویرایش، به این رویه جدید منتقل شوند.
ویژگی‌های خودروهای مجاز به واردات
یکی از نکات کلیدی این مصوبه، تمرکز بر خودروهای با حجم موتور بالای ۲۵۰۰ سی‌سی است. این دسته از خودروها عموماً در گروه خودروهای لوکس و نیمه‌لوکس بازار جهانی قرار می‌گیرند و در سال‌های گذشته به دلیل محدودیت‌های قانونی، واردات آن‌ها در ایران متوقف شده بود.
بر اساس اطلاعیه رسمی، فهرستی از کدهای تعرفه هشت‌رقمی اعلام شده که شامل خودروهای بنزینی، هیبریدی و برخی مدل‌های خاص است. این کدها زمینه واردات طیف متنوعی از خودروهای سواری را فراهم می‌کند و واردکنندگان می‌توانند متناسب با نیاز بازار و توانایی تأمین خدمات پس از فروش، اقدام به ثبت سفارش کنند.
به علاوه، امکان واردات خودروهای کارکرده با عمر حداکثر ۵ سال، گامی جدید در سیاست‌گذاری واردات محسوب می‌شود که می‌تواند موجب تنوع بیشتر در بازار و کاهش نسبی هزینه تمام‌شده برای مصرف‌کنندگان شود.
تأثیرات بازار و مقایسه با سیاست‌های پیشین
بازار خودروی ایران طی سال‌های گذشته با محدودیت‌های وارداتی گسترده مواجه بوده و همین موضوع موجب افزایش قیمت، کاهش رقابت‌پذیری و محدود شدن گزینه‌های مشتریان شده است. آزادسازی ثبت سفارش خودروهای بالای ۲۵۰۰ سی‌سی در سال ۱۴۰۴ می‌تواند پیامدهای زیر را به همراه داشته باشد:
1. افزایش تنوع محصول در بازار داخلی: با ورود برندهای مطرح جهانی در کلاس‌های بالاتر، گزینه‌های متنوع‌تری در اختیار خریداران قرار خواهد گرفت.
2. رقابت در بخش خودروهای لوکس و نیمه‌لوکس: برندهایی مانند تویوتا، ب‌ام‌و، مرسدس‌بنز و هیوندای می‌توانند حضور پررنگ‌تری در بازار ایران داشته باشند.
3. تأثیر بر قیمت‌ها: اگرچه ورود خودروهای بالای ۲۵۰۰ سی‌سی الزاماً به کاهش قیمت منجر نمی‌شود، اما می‌تواند به ایجاد تعادل نسبی در بازار کمک کند.
4. لزوم ارتقای خدمات پس از فروش: الزام به ارائه تأییدیه خدمات پس از فروش از سوی وزارت صمت، می‌تواند کیفیت خدمات و دسترسی مشتریان به قطعات یدکی را بهبود بخشد.
در مقایسه با سیاست‌های پیشین که واردات این دسته از خودروها را به‌طور کامل ممنوع کرده بود، مصوبه جدید یک تغییر بنیادین محسوب می‌شود. با این حال، تأثیر نهایی آن بر بازار وابسته به میزان همکاری نهادهای اجرایی، تخصیص ارز، و سیاست‌های کلان اقتصادی خواهد بود.
در مجموع، آغاز ثبت سفارش خودروهای نو و کارکرده با حجم موتور بالای ۲۵۰۰ سی‌سی در سامانه جامع تجارت را می‌توان یکی از مهم‌ترین تحولات بازار خودرو ایران در سال ۱۴۰۴ دانست. این تصمیم می‌تواند به افزایش تنوع در بازار، ارتقای رقابت‌پذیری و تغییر در الگوی واردات خودرو منجر شود، اما هم‌زمان چالش‌هایی همچون تأمین ارز، نظارت بر کیفیت خدمات پس از فروش و کنترل قیمت‌ها را نیز به همراه دارد.
