با افزایش فشار بر سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی برای کاهش آلایندگی و مصرف سوخت‌های فسیلی، ورود اتوبوس‌های برقی به ناوگان شهری ایران اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. یکی از نمونه‌های شاخص در این حوزه، اتوبوس آتروس برقی تولید ایران‌خودرو دیزل است که بر پایه فناوری‌های روز و نیازهای عملیاتی حمل‌ونقل عمومی طراحی شده است. این اتوبوس با تکیه بر قوای محرکه برقی، تجهیزات رفاهی و ایمنی متعدد و طراحی مخصوص تردد شهری، جایگاه ویژه‌ای در میان پروژه‌های برقی‌سازی ناوگان حمل‌ونقل کشور دارد.
آتروس، به عنوان یک مدل Low Entry، برای استفاده در خطوط پرتردد و مسیرهای شهری طراحی شده است. ویژگی‌های آن تنها به موتور و باتری ختم نمی‌شود؛ بلکه شامل سیستم تعلیق، ترمز، فرمان، کابین، تجهیزات رفاهی مسافران و امکانات ایمنی نیز می‌شود. در ادامه، به بررسی کامل مشخصات این اتوبوس پرداخته می‌شود تا تصویری جامع از توانمندی‌ها و محدودیت‌های آن ارائه گردد.
اتوبوس آتروس برقیپیشرانه و مشخصات فنی
قلب تپنده اتوبوس آتروس برقی، موتور DANA TM4 است که توان حداکثر 475 اسب بخار را در 3400 دور بر دقیقه و گشتاور 3500 نیوتون‌متر را در 500 دور بر دقیقه تولید می‌کند. این میزان گشتاور بالا، که از ویژگی‌های موتورهای برقی محسوب می‌شود، امکان شتاب‌گیری نرم و حرکت روان در مسیرهای شهری را فراهم می‌آورد. موتور در موقعیت مرکزی نصب شده و بهینه‌سازی توزیع وزن و کاهش استهلاک را هدف گرفته است.
در کنار موتور، سیستم انتقال قدرت و محورهای جلو و عقب بر اساس فناوری شرکت‌های ZF و DANA طراحی شده‌اند. محور جلو مدل RL 85A و محور عقب مدل D1301 DD با نسبت تبدیل 6.14 هماهنگی کاملی با مشخصات موتور دارند. فرمان هیدرولیکی با فناوری ZF 8098 و پمپ برقی، همراه با ستون فرمان قابل تنظیم، کنترل دقیق خودرو در مسیرهای شلوغ شهری را ممکن می‌کند.
سیستم تعلیق و ترمز
در آتروس برقی، تعلیق جلو از دو فنر خمره‌ای و دو کمک‌فنر هیدرولیک تشکیل شده، در حالی که بخش عقب از چهار فنر خمره‌ای و چهار کمک‌فنر هیدرولیک بهره می‌برد. این ترکیب، در کنار ساختار شاسی یکپارچه، به کاهش لرزش و افزایش راحتی مسافران کمک می‌کند. سیستم ترمز دو مداره پنوماتیک، مجهز به دیسک در هر دو محور، همراه با ABS، سیستم ضد لغزش ASR، قابلیت Auto Hold و ترمز اضطراری در هنگام باز شدن درها، ایمنی حرکتی را ارتقاء داده است. ترمز دستی نیز به صورت تمام پنوماتیک و روی محور عقب عمل می‌کند. علاوه بر این، بازیابی انرژی هنگام ترمزگیری، بازدهی سیستم باتری را بهبود می‌بخشد.
کابین راننده و تجهیزات کنترلی اتوبوس آتروس برقی
در اتوبوس برقی آتروس، کابین راننده به‌صورت مجزا و با در نظر گرفتن اصول ارگونومی طراحی شده است تا راننده بتواند در شرایط مختلف کاری، کنترل کامل بر خودرو داشته باشد. صندلی راننده قابل تنظیم بوده و به کمربند ایمنی سه‌نقطه‌ای مجهز است. ستون فرمان با تکنولوژی ZF قابلیت تنظیم موقعیت دارد و دسترسی به تجهیزات کنترلی به‌گونه‌ای است که راننده کمترین جابه‌جایی دست یا تغییر وضعیت بدن را تجربه کند.
شیشه‌های جانبی سکوریت یک‌تکه با پنجره بازشو، میدان دید مناسبی ایجاد کرده‌اند و تابلو دیجیتال اعلام مسیر نیز در بخش جلو تعبیه شده است. برای افزایش امنیت و راحتی راننده، دوربین رنگی دید عقب و درب میانی مسافر با نمایشگر 5.7 اینچی نصب شده که امکان نظارت تصویری بر محدوده اطراف و فضای داخلی را فراهم می‌کند. علاوه بر این، وجود سیستم بخاری شوفاژی، پرده آفتابگیر جلو و جانبی، بوق دنده عقب، و سیستم کاهش و افزایش ارتفاع خودرو، شرایط کار را برای راننده در شرایط آب‌وهوایی و ترافیکی متفاوت بهبود می‌بخشد.
کابین اتوبوس برقی آتروس تجهیزات رفاهی و ایمنی مسافران
با در نظر گرفتن نیازهای متنوع مسافران، اتوبوس e-آتروس به مجموعه‌ای از تجهیزات رفاهی و ایمنی مجهز شده است. سیستم صوتی و تصویری داخلی، امکان پخش اعلان‌ها و محتوای چندرسانه‌ای را فراهم می‌کند و سیستم اعلام توقف، اطلاع‌رسانی دقیق ایستگاه‌ها را تضمین می‌کند. درب‌های مسافر از نوع دو لت آلومینیومی و با مکانیزم پنوماتیک هستند که سرعت و ایمنی ورود و خروج را افزایش می‌دهند.
همچنین آینه‌های جانبی الکترونیکی با قابلیت دید در شب، چراغ‌های LED، سیستم مالتی‌پلکس، روشنایی روز (Daylight) و سیستم یخ‌زدایی شیشه جلو، همگی در جهت ارتقای امنیت و دید مسافران و راننده عمل می‌کنند. برای راحتی مسافران، شارژر USB در دسترس قرار گرفته و رمپ مخصوص ورود و خروج معلولان و جانبازان در درب وسط تعبیه شده است. همچنین وجود جک، تایر زاپاس فولادی، جعبه کمک‌های اولیه، چکش اضطراری، کپسول آتش‌نشانی و لوازم تحویل استاندارد، سطح ایمنی را در شرایط اضطراری به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
فضای داخلی آتروس برقی باتری و سیستم برق
باتری اصلی از نوع CATL (LFP) بوده و در مجموع ظرفیت 350 کیلووات ساعت دارد. چهار پک در محفظه موتور و شش پک در سقف نصب شده‌اند که تعادل وزنی و فضای بهینه‌سازی شده را تضمین می‌کنند. باتری دارای استاندارد حفاظتی IP67، چگالی انرژی 155 وات‌ساعت بر کیلوگرم و ولتاژ 579.6 ولت است.
زمان شارژ سریع باتری‌ها حدود 3 ساعت اعلام شده و طول عمر آنها به 3000 سیکل شارژ/دشارژ می‌رسد. با هر بار شارژ کامل، آتروس می‌تواند تا 250 کیلومتر پیمایش کند و مصرف انرژی آن بین 110 تا 130 کیلووات ساعت در هر 100 کیلومتر متغیر است. سیستم برق شامل دو باتری کمکی 12 ولت 200 آمپر ساعت و سیم‌کشی CAN-BUS برای مدیریت یکپارچه تجهیزات است.
ابعاد و ظرفیت‌ها
اتوبوس آتروس برقی با طول 12.175 متر، عرض 2.5 متر و ارتفاع 3.5 متر، در دسته اتوبوس‌های شهری استاندارد قرار می‌گیرد. فاصله محوری آن 5.875 متر بوده که به پایداری در سرعت‌های شهری و چرخش در مسیرهای تنگ کمک می‌کند. حداکثر قطر چرخش 22 متر و حداکثر سرعت 90 کیلومتر بر ساعت است. وزن خالص خودرو 14600 کیلوگرم و وزن ناخالص مجاز 19000 (GVW) کیلوگرم است. این اتوبوس همچنین ظرفیت حمل 35 مسافر نشسته + 1 راننده و 45 مسافر ایستاده را داراست.
اتوبوس e-آتروس ویژگی‌های حرکتی آتروس برقی
ویژگی‌های حرکتی اتوبوس آتروس برقی نشان‌دهنده‌ی تمرکز آن بر کارایی و عملکرد در شرایط واقعی تردد شهری است. این اتوبوس با هر بار شارژ کامل، توان پیمایش حدود ۲۵۰ کیلومتر را دارد که برای مأموریت‌های روزانه خطوط شهری کاملاً مناسب است. مصرف انرژی آن بین ۱۱۰ تا ۱۳۰ کیلووات‌ساعت در هر ۱۰۰ کیلومتر متغیر بوده و بهینه‌سازی مصرف را با توجه به شرایط مسیر و بار سرنشینان تضمین می‌کند. حداکثر سرعت آتروس به ۹۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد که برای ایمنی و الزامات ترافیکی شهرها کافی است. توانایی بالاروی از شیب‌های تا ۲۰ درصد، آن را برای مسیرهای با اختلاف ارتفاع قابل‌توجه نیز کارآمد می‌کند. همچنین شعاع گردش ۲۲ متر، امکان مانور در خیابان‌ها و میدان‌های شهری را فراهم می‌آورد.
جمع‌بندی: اتوبوس آتروس، آینده برقی در حمل‌ونقل عمومی ایران
اتوبوس آتروس برقی با ترکیب موتور پرقدرت، باتری‌های ظرفیت بالا، تجهیزات ایمنی کامل و امکانات رفاهی مناسب، نمونه‌ای از گام‌های عملی در مسیر برقی‌سازی ناوگان شهری کشور است. هرچند این مدل به تنهایی نمی‌تواند پاسخگوی کل نیاز ناوگان باشد، اما تجربه به‌کارگیری آن می‌تواند مسیر توسعه فناوری و زیرساخت‌های مرتبط را هموار کند.
