در روزهایی که ناترازی انرژی به یکی از چالش‌های کلان اقتصاد ایران تبدیل شده و هشدارهای نهاد ریاست جمهوری به خودروسازان جهت اصلاح الگوی مصرف سوخت شدت گرفته است، شرکت کرمان موتور با رونمایی از جزئیات برنامه استراتژیک خود، نقشه راهی متفاوت را برای عبور از بحران سوخت ارائه کرد. این خودروساز بخش خصوصی که اخیراً با توسعه سبد محصولات خود سهم بازار قابل توجهی را کسب کرده، مدعی است که پیش از اخطارهای دولتی، زیرساخت‌های گذار به عصر خودروهای پاک را پایه‌ریزی کرده است. این مقاله به تحلیل فنی و ساختاری واکنش کرمان موتور به فشارهای اخیر و بررسی برنامه بلندمدت این شرکت می‌پردازد.
واکاوی واکنش کرمان موتور به اولتیماتوم سوختی پاستور
اواسط آبان‌ماه ۱۴۰۴، رئیس‌جمهور در پیامی صریح به صنعتگران خودرو، تداوم تخصیص ارز و مجوزهای تولید را منوط به اصلاح موتورهای احتراقی و کاهش مصرف بنزین دانست. این هشدار که نشان‌دهنده وضعیت قرمز در تراز سوختی کشور است، واکنش‌های متفاوتی را در جاده مخصوص برانگیخت. در این میان، کرمان موتور با اتکا به برنامه جامع خود تحت عنوان «عهد ۱۴۰۷»، تلاش دارد نشان دهد که رویکردش فراتر از واکنش‌های مقطعی است.
معاون توسعه محصول این شرکت در جریان کنفرانس بین‌المللی ماشین‌ها و محرکه‌های الکتریکی در دانشگاه علم و صنعت، ضمن تأیید دغدغه‌های دولت، اعلام کرد که تغییر ریل‌گذاری در این مجموعه صنعتی از سال‌ها پیش آغاز شده است. تحلیل این موضع‌گیری نشان می‌دهد که کرمان موتور قصد دارد به جای قرارگیری در موضع انفعال، خود را به عنوان پیشگام «برقی‌سازی» در میان خودروسازان خصوصی معرفی کند. این شرکت با هدف‌گذاری‌های کمی، سعی دارد اثبات کند که بحران انرژی را به عنوان یک پارامتر اصلی در طراحی و مهندسی محصول لحاظ کرده است.
نقشه راه فنی؛ معماری سبد محصولات بر پایه پلتفرم‌های پاک
بررسی دقیق برنامه توسعه محصول کرمان موتور نشان‌دهنده یک تغییر پارادایم از مونتاژ صرف به سمت مهندسی قوای محرکه است. طبق داده‌های فنی منتشر شده، این شرکت سه مسیر موازی اما مکمل را برای ارتقای قوای محرکه خود ترسیم کرده است که در نهایت باید به تغییر ترکیب سبد محصولات در سال ۱۴۰۷ منجر شود. بر این اساس، هدف‌گذاری نهایی شامل سهم ۱۰ درصدی خودروهای تمام برقی (BEV)، سهم ۳۰ درصدی خودروهای هیبریدی (HEV/PHEV) و محدود شدن سهم خودروهای بنزینی به ۶۰ درصد است.
در بخش موتورهای احتراق داخلی که همچنان بدنه اصلی بازار را تشکیل می‌دهند، تمرکز بر روی موتورهای ۱.۵ لیتری تنفس طبیعی و توربو شارژ (TGDI) با راندمان حرارتی بالاتر است. مهندسان این شرکت وعده کاهش ۲۰ درصدی مصرف سوخت در این بخش را داده‌اند که با توجه به تیراژ بالا، تأثیر ملموسی بر میانگین مصرف ناوگان خواهد داشت. اما بخش مهم‌تر، تمرکز بر قوای محرکه هیبریدی است که طبق ادعای شرکت، پتانسیل کاهش ۳۵ درصدی مصرف سوخت را داراست. ظرفیت‌سازی برای تولید سالانه ۱۲۵ هزار پیشرانه هیبریدی و ۲۵ هزار پیشرانه تمام برقی، نشان از خیز بلند این شرکت برای تغییر ساختار فنی محصولاتش دارد.
پروژه ایگل و بومی‌سازی فناوری
یکی از نقاط عطف این برنامه، پروژه خودروی برقی «ایگل» است. این خودرو که به عنوان نخستین محصول الکتریکی با نشان اختصاصی کرمان موتور شناخته می‌شود، هم‌اکنون مراحل تست‌های ایمنی (Crash Tests) و آزمون‌های عملکردی آزمایشگاهی را می‌گذراند. اهمیت ایگل در این است که نشان‌دهنده گذار از فاز تحقیقات به فاز تجاری‌سازی فناوری‌های برقی در داخل کشور است. علاوه بر این، برنامه داخلی‌سازی ۷۰ درصدی برای قطعات قوای محرکه بنزینی و سرمایه‌گذاری روی گیربکس‌های DHT (مختص خودروهای هیبریدی) و پک‌های باتری، تلاش برای کاهش وابستگی ارزی در لایه‌های عمیق‌تر زنجیره تأمین را نشان می‌دهد.
زیرساخت‌های توسعه و چشم‌انداز اقتصادی
تحقق خودروهای پاک بدون پشتوانه نرم‌افزاری و الکترونیکی ممکن نیست. در همین راستا، تأسیس مرکز توسعه نرم‌افزارهای خودرویی «متا» با همکاری دانشگاه صنعتی شریف، حرکتی استراتژیک برای تسلط بر مغز افزار خودروهای آینده محسوب می‌شود. تمرکز بر سیستم‌های کمک‌راننده (ADAS)، مدیریت حرارتی باتری‌ها و استفاده از متریال‌های سبک (آلومینیوم و کامپوزیت) برای کاهش وزن بدنه، نشان می‌دهد که کرمان موتور به پیچیدگی‌های مهندسی خودروهای مدرن واقف است.
از منظر اقتصاد کلان، اجرای کامل این برنامه می‌تواند دستاوردهای قابل توجهی داشته باشد. کاهش ۳۷ درصدی مصرف سوخت در کل سبد محصولات و رساندن میانگین انتشار آلاینده دی‌اکسید کربن به حدود ۱۰۵ گرم در هر کیلومتر، اعداد امیدوارکننده‌ای برای محیط زیست کشور هستند. همچنین، هدف‌گذاری برای رسیدن به تیراژ ۵۰۰ هزار دستگاه در سال ۱۴۰۷، در صورت تحقق، می‌تواند سهم این شرکت در تولید ناخالص داخلی را افزایش دهد.
با این حال، در بخش تحلیل نقاط قوت و ضعف، باید واقع‌بین بود. نقطه قوت اصلی این برنامه، جامعیت و حرکت همگام با ترندهای جهانی است. اما «نقطه ضعف بالقوه» و چالش اصلی، فراهم نبودن زیرساخت‌های شارژ عمومی در سطح کشور و وابستگی شدید تکنولوژی‌های های‌تک به شرکای خارجی است که می‌تواند در صورت نوسانات تحریمی یا اقتصادی، زمان‌بندی پروژه ایگل و سایر محصولات برقی را با تاخیر مواجه کند. موفقیت کرمان موتور در این مسیر، نه تنها به توان مهندسی داخل شرکت، بلکه به ثبات سیاست‌های حمایتی دولت و توسعه شبکه توزیع برق کشور وابسته خواهد بود.
