صنعت خودروسازی جهان در حال گذر از یک پیچ تاریخی است؛ جایی که مرزهای سنتی میان خودروسازی، صنایع هوافضا و فناوری‌های دیجیتال در حال کمرنگ شدن هستند. در این میان، خودروسازان داخلی نیز تلاش می‌کنند تا از قافله تکنولوژی عقب نمانند. برگزاری سومین رویداد «فرصت‌های نوآوری و فناوری کرمان موتور» (KITONEXT) در دانشگاه شهید بهشتی، پرده از بلندپروازی‌های جدید این شرکت بخش خصوصی برداشت. رویدادی که در تاریخ ۲ آذر ۱۴۰۴ (۲۳ نوامبر ۲۰۲۵) برگزار شد و نشان داد که کرمان موتور فراتر از مونتاژ یا تولید خودروهای معمول، به دنبال سهم‌خواهی از آینده حمل‌ونقل در دو حوزه استراتژیک «تاکسی‌های پرنده (eVTOL)» و «فناوری‌های هیبرید» است. این گزارش تحلیلی به بررسی ابعاد فنی، اقتصادی و چالش‌های پیش‌روی این نقشه‌راه می‌پردازد.
برگزاری سومین رویداد «فرصت‌های نوآوری و فناوری کرمان موتور» (KITONEXT) در دانشگاه شهید بهشتیانقلاب عمودپروازها؛ استراتژی کرمان موتور در حوزه eVTOL
شاید تا یک دهه پیش، صحبت از تاکسی‌های پرنده در ایران بیشتر به فیلم‌های علمی-تخیلی شباهت داشت، اما اظهارات ابوالفضل خلخالی، معاون توسعه محصول کرمان موتور، نشان می‌دهد که این شرکت برنامه‌ای مدون برای ورود به این حوزه دارد. خودروهای عمودپرواز الکتریکی (eVTOL) به عنوان یکی از ترندهای اصلی حمل‌ونقل آینده، پتانسیل بالایی برای حل معضلات کلان‌شهرهایی مانند تهران دارند. طبق داده‌های ارائه شده در این رویداد، این وسایل نقلیه می‌توانند زمان سفر را تا ۷۰ درصد کاهش دهند؛ عددی که برای پایتخت‌نشینان گرفتار در ترافیک، بسیار وسوسه‌کننده است.
از منظر فنی، مزیت بزرگ eVTOLها حذف نیاز به باندهای پرواز عریض و طولانی است. این ویژگی، امکان ایجاد «ورتی‌پورت‌ها» (Vertiports) یا ایستگاه‌های نشست و برخاست را در نقاط مختلف شهری، از پشت‌بام برج‌ها تا فضاهای باز شهری، فراهم می‌کند. علاوه بر این، پیشرانه‌های الکتریکی این پرنده‌ها، آلودگی صوتی و محیط‌زیستی را به حداقل می‌رسانند که در تضاد کامل با هلیکوپترهای سنتی پرهزینه و پرصدا است. ایمنی بالاتر به دلیل استفاده از موتورهای متعدد (Redundancy) و هزینه‌های نگهداری پایین‌تر نسبت به وسایل پرنده احتراقی، از دیگر دلایل توجیهی ورود به این صنعت است.
برگزاری سومین رویداد «فرصت‌های نوآوری و فناوری کرمان موتور» نقشه راه ۱۰ ساله؛ از لجستیک بار تا جابجایی مسافر
کرمان موتور برای دستیابی به فناوری eVTOL، رویکردی پلکانی و محتاطانه را در پیش گرفته است که نشان‌دهنده درک صحیح از پیچیدگی‌های این فناوری است. برنامه ۱۰ ساله این شرکت در چهار فاز عملیاتی تعریف شده است. در فاز نخست، تمرکز بر توسعه پلتفرم‌های حمل بار (Cargo) خواهد بود. این مرحله به مهندسان اجازه می‌دهد تا بدون به خطر انداختن جان انسان‌ها، سیستم‌های پیشرانش، پایداری پرواز و هوش مصنوعی هدایتگر را تست و کالیبره کنند.
در فازهای بعدی، کاربردهای امدادی و اورژانسی در دستور کار قرار می‌گیرد. استفاده از پرنده‌های عمودپرواز برای رساندن تجهیزات پزشکی یا خون به مناطق حادثه‌دیده در ترافیک‌های سنگین، می‌تواند کاربردی حیاتی داشته باشد. در نهایت، هدف نهایی این نقشه راه، دستیابی به دانش فنی و تولید «تاکسی پرنده چهار نفره» است. استقرار دفتر پروژه تاکسی پرنده در دانشگاه شهید بهشتی، نشان از عزم جدی این خودروساز برای استفاده از ظرفیت‌های نخبگان دانشگاهی جهت بومی‌سازی این فناوری پیچیده دارد.
خودروهای برقی و هیبریدی کرمان موتور گذار به سمت خودروهای پاک؛ توسعه بومی گیربکس‌های هیبرید
در حالی که نگاه‌ها به آسمان دوخته شده بود، بخش دیگری از رویداد KITONEXT به واقعیت‌های زمینی و ملموس‌تر صنعت خودرو اختصاص داشت. دکتر منوچهر منطقی، معاون صنایع حمل‌ونقل وزارت صمت، در این رویداد بر اهمیت حیاتی سرمایه‌گذاری در حوزه خودروهای پاک تأکید کرد. با توجه به ناترازی بنزین در کشور و فشار برای کاهش آلایندگی، حرکت به سمت خودروهای هیبرید (HEV) و پلاگین-هیبرید (PHEV) دیگر یک انتخاب لوکس نیست، بلکه یک ضرورت ملی محسوب می‌شود.
کرمان موتور در این راستا، پروژه توسعه گیربکس‌های هیبرید را در دستور کار قرار داده است. گیربکس‌های هیبرید (معمولاً از نوع DHT یا گیربکس‌های مخصوص خودروهای هیبریدی) قلب تپنده انتقال قدرت در این خودروها هستند که وظیفه مدیریت پیچیده توان میان موتور احتراقی و موتور الکتریکی را بر عهده دارند. بومی‌سازی یا کسب دانش فنی عمیق در این قطعه استراتژیک، می‌تواند وابستگی ارزی تولید خودروهای کم‌مصرف را به شدت کاهش دهد و قیمت نهایی محصول را رقابتی‌تر کند.
چشم‌انداز بازار و رقابت تکنولوژیک
حرکت کرمان موتور به سمت تولید قطعات کلیدی خودروهای برقی و هیبریدی، پاسخی به تغییرات سریع بازار جهانی و منطقه‌ای است. با ورود گسترده خودروهای چینی برقی و هیبریدی به بازار ایران، خودروسازانی که صرفاً به مونتاژ مدل‌های بنزینی قدیمی بسنده کنند، در آینده نزدیک سهم بازار خود را از دست خواهند داد. توسعه گیربکس هیبرید در داخل، به کرمان موتور این انعطاف را می‌دهد که پلتفرم‌های متنوعی را با قوای محرکه مدرن تجهیز کند و در برابر نوسانات ارزی و تحریم‌ها، تاب‌آوری بیشتری در زنجیره تأمین خود داشته باشد.
رویداد KITONEXT تحلیل جایگاه و چالش‌های پیشرو
برگزاری رویدادهایی نظیر KITONEXT و همکاری با دانشگاه‌های مادر همچون شهید بهشتی، سیگنال مثبتی از تغییر نگرش در لایه‌های مدیریتی صنعت خودرو است. تلاش برای پر کردن شکاف میان دانشگاه و صنعت، می‌تواند به خلق ارزش افزوده واقعی منجر شود. با این حال، تحلیلگران صنعت خودرو بر این باورند که مسیر پیشرو هموار نیست و چالش‌های متعددی وجود دارد.
نقاط قوت و گلوگاه‌های احتمالی
نقطه قوت اصلی این استراتژی، پیشرو بودن در تکنولوژی‌های آینده‌نگر است. ورود زودهنگام به حوزه eVTOL، حتی اگر در کوتاه‌مدت به محصول تجاری نرسد، برند کرمان موتور را به عنوان یک شرکت دانش‌بنیان و پیشرو تثبیت می‌کند. همچنین، تمرکز بر گیربکس هیبرید، یک نیاز واقعی و فوری صنعت را هدف گرفته است که بازار تضمین‌شده‌ای دارد.
اما در سوی دیگر، «چالش‌های رگولاتوری و زیرساختی» بزرگترین مانع است. برای تاکسی‌های پرنده، هنوز قوانین مدون ترافیک هوایی شهری (UAM) در جهان و به ویژه در ایران تدوین نشده است. مسائل امنیتی، مجوزهای پرواز و کنترل ترافیک هوایی، چالش‌هایی هستند که شاید از خودِ فناوری پیچیده‌تر باشند. در بخش هیبرید نیز، تأمین باتری و تکنولوژی‌های الکترونیکی پیشرفته (Power Electronics) نیازمند زنجیره تأمینی است که هنوز در داخل کشور به بلوغ نرسیده است. موفقیت کرمان موتور در این مسیر، در گرو تداوم سرمایه‌گذاری، ثبات مدیریتی و تعامل سازنده با نهادهای قانون‌گذار هوایی و صنعتی خواهد بود.
