در پی تصویبنامه جدید هیات وزیران که با امضای معاون اول رئیسجمهور به وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) و سازمان برنامه و بودجه کشور ابلاغ شده است، پرونده واردات خودرو توسط ایرانیان مقیم خارج از کشور وارد فاز اجرایی و شفافسازی شد. این مصوبه که یکی از بحثبرانگیزترین پروندههای خودرویی ماههای اخیر بوده است، تکلیف تعرفههای ورودی را برای انواع پیشرانهها مشخص کرده و بازه زمانی اعتبار آن را تا پایان سال ۱۴۰۵ تعیین نموده است. این گزارش به بررسی دقیق ارقام اعلامی، تحلیل شکاف قیمتی ایجاد شده و پیامدهای آن بر بازار خودروی کشور میپردازد.
جزئیات تصویبنامه و ساختار پلکانی تعرفهها
بر اساس متن صریح مصوبه ابلاغی، دولت رویکردی کاملاً تفکیکشده و هدفمند را در قبال نوع پیشرانه خودروها اتخاذ کرده است. تعرفههای جدید که دامنه وسیعی از ۴ درصد تا ۱۶۵ درصد را پوشش میدهند، نشاندهنده سیاستگذاری جدیدی است که در آن «آلایندگی کمتر» و «فناوریهای نوین» با مشوقهای چشمگیر، و «حجم موتور بالا» و «مصرف سوخت فسیلی» با جریمههای سنگین گمرکی همراه شدهاند. نکته حائز اهمیت در این ابلاغیه، بازگشت رسمی خودروهای با حجم موتور بالای ۲۵۰۰ و ۳۰۰۰ سیسی به لیست مجاز واردات (البته با تعرفههای سنگین) است که در سالهای گذشته تحت ممنوعیت کامل قرار داشتند.
لیست نهایی سود بازرگانی بر اساس نوع خودرو
طبق ابلاغیه معاون اول رئیسجمهور، سود بازرگانی و تعرفه واردات برای ایرانیان مقیم خارج بسته به نوع قوای محرکه و حجم موتور به شرح زیر دستهبندی شده است:
۱. خودروهای برقی و بُرداَفزا (Range Extender): با تعرفه ۴ درصد (کمترین میزان ممکن).
۲. خودروهای پلاگین-هایبرید (PHEV): با تعرفه ۱۵ درصد.
۳. خودروهای هایبرید (HEV معمولی): با تعرفه ۱۰۰ درصد.
۴. خودروهای بنزینی تا ۱۵۰۰ سیسی: با تعرفه ۱۱۰ درصد.
۵. خودروهای بنزینی ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سیسی: با تعرفه ۱۲۰ درصد.
۶. خودروهای بنزینی ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سیسی: با تعرفه ۱۳۰ درصد.
۷. خودروهای بنزینی ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سیسی: با تعرفه ۱۴۵ درصد.
۸. خودروهای بنزینی بالای ۳۰۰۰ سیسی: با تعرفه ۱۶۵ درصد.
ابلاغیهتحلیل فنی و بازار: شکاف عمیق میان برقیها و بنزینیها
نگاهی تحلیلی به ارقام فوق، حاوی پیامهای روشنی برای بازار و واردکنندگان است. دولت با تعیین تعرفه ۴ درصدی برای خودروهای تمام برقی و برد افزا (EREV) و تعرفه ۱۵ درصدی برای پلاگین-هایبریدها، عملاً فرش قرمزی برای ورود تکنولوژیهای نوین پهن کرده است. این در حالی است که خودروهای هیبرید معمولی (Self-Charging Hybrids) که نیازی به شارژ برقی ندارند، با تعرفه ۱۰۰ درصدی مواجه شدهاند. این اختلاف ۸۵ درصدی میان هیبرید و پلاگین-هایبرید، نشان میدهد که سیاستگذار صرفاً به دنبال کاهش مصرف سوخت نیست، بلکه تغییر زیرساخت و حرکت به سمت خودروهای قابل شارژ را هدف قرار داده است.
بازگشت غولهای حجیم به جادههای ایران
یکی از مهمترین بخشهای این مصوبه، تعیین تکلیف خودروهای با حجم موتور بالای ۲۵۰۰ و ۳۰۰۰ سیسی است. سالها بود که ورود خودروهای بالای ۲۵۰۰ سیسی به کشور ممنوع بود و این موضوع باعث ایجاد حباب قیمتی عجیب برای مدلهای قدیمی تویوتا لندکروزر، لکسوس LX و سایر شاسیبلندهای فولسایز شده بود. اکنون با تعیین تعرفه ۱۴۵ و ۱۶۵ درصدی، واردات این خودروها قانونی شده است. هرچند تعرفه ۱۶۵ درصدی رقم بسیار بالایی است، اما برای ایرانیان مقیم خارج که قصد بازگشت و انتقال سرمایه خود به شکل کالا را دارند، واردات یک خودروی لوکس با موتور حجیم (مانند تویوتا لندکروزر سری ۳۰۰ یا رنجرورهای جدید) حتی با این تعرفه نیز توجیه اقتصادی و جذابیت بالایی خواهد داشت و میتواند انحصار مدلهای ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ موجود در بازار را بشکند.
چشمانداز واردات و تاثیر بر اکوسیستم خودرویی تا سال ۱۴۰۵
اعتبار این مصوبه تا پایان سال ۱۴۰۵، نوعی ثبات نسبی را برای برنامهریزی واردکنندگان ایجاد میکند. با این حال، چالشهای اجرایی همچنان باقی است. ایرانیان مقیم خارج باید توجه داشته باشند که مبنای محاسبه حجم موتور و نوع پیشرانه، اسناد رسمی کمپانی سازنده (COC) خواهد بود. همچنین قرارگیری خودروهای بنزینی اقتصادی (زیر ۱۵۰۰ سیسی) در تعرفه ۱۱۰ درصدی، نشان میدهد که هدف از این طرح، واردات خودروهای ارزانقیمت شهری نیست، چرا که با افزودن سایر هزینهها، قیمت نهایی این خودروها سرسامآور خواهد شد. در مقابل، این طرح عملاً مشوق واردات خودروهای «تکنولوژیک گرانقیمت» (برقی و پلاگین) و یا «لوکسهای حجیم» است.
جمعبندی و پیشبینی بازار
ابلاغیه اخیر خط پایانی بر گمانهزنیها بود. برندگان اصلی این مصوبه، طرفداران خودروهای برقی و پلاگین-هایبرید هستند که با تعرفههای ناچیز میتوانند مدرنترین خودروهای جهان را وارد کنند. در سوی دیگر، علاقمندان به خودروهای آفرودی و لوکس ۶ و ۸ سیلندر نیز روزنه امیدی یافتهاند، هرچند باید هزینه گزاف گمرکی آن را بپردازند. بازندگان این تعرفهگذاری، خودروهای هیبرید معمولی و بنزینیهای کمحجم هستند که با تعرفههای ۱۰۰ تا ۱۲۰ درصدی، عملاً مزیت رقابتی خود را در برابر مدلهای پلاگین از دست میدهند. حال باید منتظر ماند و دید که آییننامههای اجرایی گمرک برای ارزشیابی این خودروها و فرآیند ترخیص، چقدر سریع تدوین و اجرا خواهد شد.
جدول رسمی تعرفههای واردات
در ادامه جدول کامل و تفکیکشده نرخ سود بازرگانی برای انواع خودروها ارائه شده است.
| نوع خودرو / پیشرانه | سود بازرگانی (تعرفه) |
|---|
| برقی و بُرداَفزا (EV/EREV) | ۴ درصد |
| پلاگین-هایبرید (PHEV) | ۱۵ درصد |
| هایبرید (HEV معمولی) | ۱۰۰ درصد |
| بنزینی تا ۱۵۰۰ سیسی | ۱۱۰ درصد |
| بنزینی ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سیسی | ۱۲۰ درصد |
| بنزینی ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سیسی | ۱۳۰ درصد |
| بنزینی ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سیسی | ۱۴۵ درصد |
| بنزینی بالای ۳۰۰۰ سیسی | ۱۶۵ درصد |
