تحلیل کلان روند جهانی؛ زیرساخت، مقدم بر محصول
در حال حاضر صنعت خودروسازی جهان با سرعتی فزاینده به سمت استفاده از انرژیهای نو حرکت میکند و این تغییر پارادایم، نیازمند نقشهراهی دقیق و مبتنی بر واقعیتهای اقتصادی و فنی است. بررسیهای کارشناسی و تجربه کشورهای پیشرو در این حوزه به وضوح نشان میدهد که توسعه بازار خودروهای پاک، بدون ایجاد یک زیرساخت پایدار و مطمئن امکانپذیر نخواهد بود. برخلاف خودروهای بنزینی که زیرساختهای سوخترسانی و خدماتی آنها طی چندین دهه شکل گرفته و به بلوغ رسیده است، خودروهای پاک نیازمند بستری چندلایه، پیچیده و کاملاً هماهنگ هستند. این زیرساختها تنها به نصب ایستگاههای شارژ محدود نمیشوند، بلکه طیف وسیعی از الزامات شامل شبکه برق پایدار، سیستمهای تعمیرات و خدمات فنی تخصصی، زنجیره تأمین قطعات، تدوین استانداردهای ملی و همچنین آموزش نیروی انسانی را در بر میگیرند. نگاهی به تجربه کشورهای توسعهیافته نشان میدهد که در تمامی موارد موفق، توسعه زیرساختها مقدم بر رشد فروش و بازار خودروهای انرژی نو بوده است.
الگوی توسعه در چین و نروژ
چین به عنوان یکی از بزرگترین بازارهای خودروهای برقی در جهان، الگوی مشخصی را در این زمینه ارائه داده است. این کشور پیش از آنکه شاهد جهش در آمار فروش خودروهای برقی باشد، سرمایهگذاریهای گسترده و سنگینی را در توسعه شبکه شارژ شهری و بینشهری انجام داد. ایجاد این دسترسی گسترده به ایستگاههای شارژ، نقشی حیاتی در کاهش ریسک استفاده از این خودروها برای مصرفکننده نهایی ایفا کرد و اعتماد عمومی را افزایش داد. در سمت دیگر، کشور نروژ قرار دارد که غالباً به عنوان بهشت خودروهای برقی شناخته میشود. در این کشور اروپایی، ترکیبی هوشمندانه از مشوقهای قانونی، سیاستگذاریهای شهری و توسعه زیرساختهای فنی، نقش تعیینکنندهای در پذیرش عمومی خودروهای هیبریدی و برقی داشته است.
راهکار ژاپن و اروپا برای گذار انرژی
ژاپن به عنوان یکی از پیشگامان صنعت خودرو، استراتژی متفاوتی را اتخاذ کرده است. این کشور با تمرکز بلندمدت بر خودروهای هیبریدی، تلاش کرد تا زمینه فرهنگی و فنی لازم را برای گذار تدریجی به سمت شارژ گسترده فراهم سازد. این رویکرد به ژاپن اجازه داد تا بدون شوک ناگهانی به زیرساختها، تکنولوژی خود را ارتقا دهد. در قاره اروپا نیز، مشارکت استراتژیک میان خودروسازان بزرگ و اپراتورهای انرژی و شارژ، منجر به شکلگیری شبکههایی یکپارچه و قابلاتکا شده است که اطمینان خاطر را برای مالکان خودروهای پاک به ارمغان میآورد. تجربه تمامی این کشورهای پیشرو مؤید این نکته است که توسعه زیرساختهای خودروهای پاک، فرآیندی زمانبر و تدریجی است. در بازارهایی نظیر نروژ، چین، ژاپن و کشورهای اروپایی، ایجاد زیرساختهای حیاتی مانند شبکه گسترده شارژ، هوشمندسازی شبکه برق، تدوین استانداردها و تربیت نیروی متخصص، بین یک تا دو دهه زمان برده است. این کشورها تنها پس از عبور از مراحل آزمایشی و رسیدن به بلوغ زیرساختی، عرضه گسترده خودروهای تمامبرقی را توجیهپذیر و کمریسک دانستهاند.
واقعیتهای بازار ایران و چالشهای زیرساختی
در مقایسه با روندهای جهانی، ورود جدی ایران به حوزه خودروهای پاک مربوط به سالهای اخیر است و باید پذیرفت که توسعه زیرساختها در کشور همچنان در مراحل ابتدایی خود قرار دارد. این فاصله زمانی با بازارهای جهانی، چالشهای متعددی را پیش روی صنعتگران و سیاستگذاران قرار داده است. محدودیتهای جدی در زیرساختهای شارژ، چالشهای مربوط به ظرفیت و پایداری شبکه برق سراسری، و همچنین فقدان بخشهای تکمیلی نظیر آموزشهای تخصصی، تأمین قطعات یدکی خاص، فرآیندهای بازیافت باتری و نبود چارچوبهای مقرراتی مدون، شرایط پیچیدهای را رقم زده است. مجموع این عوامل ایجاب میکند که مسیر گذار به سمت خودروهای پاک در ایران، نه با شتابزدگی، بلکه با رویکردی کاملاً مرحلهای و واقعبینانه طی شود تا از هدررفت سرمایه و شکست پروژهها جلوگیری گردد.
محدودیت زیرساخت شارژ، چالشهای شبکه برق و شکلگیری بخشهایی مانند آموزش تخصصی، تأمین قطعات، بازیافت باتری و چارچوبهای مقرراتی، ایجاب میکند مسیر گذار به خودروهای پاک با رویکردی مرحلهای و واقعبینانه طی شود.
نقشه راه کرمان موتور؛ استراتژی گامبهگام
شرکت کرمان موتور با درک عمیق از این چالشها و با نگاهی مبتنی بر واقعیتهای بازار ایران، استراتژی خود را بر پایه توسعه همزمان محصول و زیرساخت بنا نهاده است. این شرکت تلاش کرده تا رویکردی را پیادهسازی کند که در آن سرمایهگذاری تدریجی در زیرساخت، خدمات و محصول به صورت موازی پیش برود. کرمان موتور به عنوان یکی از پیشگامان این حوزه، نقش فعالی در توسعه همزمان این دو بال اصلی ایفا کرده است.
گام نخست: ورود به حملونقل عمومی
در گام اول، این شرکت با تمرکز بر برقیسازی حملونقل عمومی و خصوصی و عرضه اولین تاکسیهای برقی کشور، تلاش کرد تا زمینه اولیه استفاده از این خودروها را در جامعه فراهم کند. ورود تاکسیهای برقی نه تنها باعث آشنایی عموم مردم با این فناوری شد، بلکه بستری را برای آزمون فنی و ارزیابی عملکرد این خودروها در شرایط واقعی ایجاد کرد.
گام دوم: ایجاد زیرساختهای پایه
همزمان با عرضه محدود محصولات برقی، کرمان موتور با راهاندازی و توسعه اولین مرکز خدمات تخصصی خودروهای برقی و همچنین احداث ایستگاههای شارژ با سرمایهگذاری بخش خصوصی، به شکلگیری هسته اولیه زیرساخت شارژ در کشور کمک شایانی کرد. این اقدامات عملیاتی، بستری حیاتی را برای آزمون فنی خودروها، ارزیابی الگوهای مصرف رانندگان ایرانی و آمادهسازی شبکه خدمات پس از فروش فراهم آورد.
گام سوم: تمرکز استراتژیک بر خودروهای هیبریدی
کرمان موتور همزمان با تلاش برای تکمیل زیرساختها، الگوی موفق جهانی (مشابه تجربه ژاپن) را دنبال میکند. بر این اساس، تمرکز اصلی این شرکت در فاز فعلی بر طراحی، توسعه، تولید و عرضه خودروهای هیبریدی قرار گرفته است. مهمترین مزیت این رویکرد این است که امکان کاهش مصرف سوخت و آلایندگی را بدون وابستگی به شبکه شارژ گسترده (که هنوز در ایران کامل نیست) فراهم میسازد. خودروهای هیبریدی در این مسیر به عنوان یک راهکار انتقالی هوشمندانه عمل میکنند. این خودروها به خودروساز و بازار اجازه میدهند تا شبکه خدمات پس از فروش، آموزش تکنسینهای متخصص، فرآیندهای گارانتی و مدیریت فناوریهای برقی را بهتدریج و با ریسک کمتر توسعه دهند.
گام چهارم: پلاگینهیبرید؛ حلقه اتصال به آینده
در گام بعدی و با افزایش آمادگی زیرساختهای شارژ در کشور، عرضه هدفمند خودروهای پلاگینهیبرید (PHEV) در دستور کار کرمان موتور قرار خواهد گرفت. این خودروها به عنوان حلقه اتصال میان خودروهای هیبریدی معمولی و خودروهای تمام برقی عمل خواهند کرد. این رویکرد مرحلهای که کاملاً مبتنی بر تجربه بازارهای موفق جهانی تدوین شده است، ضمن کاهش قابل توجه ریسکهای فنی و اقتصادی برای مصرفکننده و تولیدکننده، به افزایش آمادگی بازار و شکلگیری تدریجی اکوسیستم خودروهای پاک در ایران کمک میکند.
نتیجهگیری؛ توسعه به مثابه یک اکوسیستم
در مجموع، تحلیل دادهها و تجربیات جهانی نشان میدهد که توسعه خودروهای پاک، بیش از آنکه صرفاً یک پروژه محصولمحور باشد، یک پروسه زیرساختی و اکوسیستمی پیچیده است. موفقیت در این مسیر نیازمند هماهنگی میان بخشهای مختلف انرژی، صنعت و خدمات است. این همان مسیری است که کرمان موتور با اتخاذ رویکردی مرحلهای و با در نظر گرفتن محدودیتها و واقعیتهای بازار ایران، گامهای اولیه آن را برداشته است. این شرکت در چند سال اخیر نشان داده است که استراتژی توسعه زیرساخت را همزمان و همگام با توسعه محصول دنبال میکند تا از بروز چالشهای ساختاری در آینده جلوگیری نماید.
