زمانی که از سگمنت وانت بار سخن به میان می‌آید، ذهن خودرودوستان به شکلی ناخواسته و برگرفته از حقایق به خط تولید سری F فورد سفر می‌کند. مدلی که در تاریخ خودروسازی جهان همواره به برترین و پرفروش‌ترین وانت بار جهان معروف است. اما در دوره‌ای از این تاریخ پر فراز و نشیب، شرکت بزرگ جنرال موتورز از سری F فورد پیشی گرفت و یک سری از برترین وانت‌های کاربردی و زیبای جهان را به تولید رساند تا برای فورد و رقبای آن درس عبرتی باشد که حفظ جایگاه برتر به مراتب دشوارتر از برتر شدن است.
در مقاله پیش رو از خودروبانک به سراغ یکی از زیباترین ساخته‌های شرکت شورولت از زیرمجموعه‌های جنرال موتورز می‌رویم که به سری تسک فورس (Task Force) 3100 معروف است.
از طراحی پیشرفته تا نیروی عملیاتی
در سال 1947 میلادی، شورولت برای اولین بار در سالهای پس از جنگ اقدام به اعمال تغییرات اساسی طراحی و فنی در سری وانت بارهای تولیدی سری AK کرد که نتیجه آن عرضه سری جدیدی به نام سری طراحی پیشرفته (Advance Design/اَدوَنس دیزاین) بود. این سری در سه رده مختلف با توان باربری نیم تن، ربع تن و یک تن دسته‌بندی شد. این سری وانت‌ها پرفروش‌ترین وانت بارهای آمریکا در دوران خود بودند.
با پایان تولید سری ادونس دیزاین در سال 1955 و احساس نیاز به ایجاد تحول در این سری کاربردی، جنرال موتورز سری جدیدی از وانت‌ها را روانه بازار کرد که با وجود شباهت‌های ظاهری بسیار با سری ادونس دیزاین، نیروی عملیاتی (Task Force/تسک فورس) نام گرفت که به سری بلو چیپ (Blue Chip) نیز شهرت یافت.
سری تسک فورس برای اولین بار سیستم الکتریکی 12 ولت، پیشرانه‌های بلوک کوچک V8، شیشه جلو قوس‌دار با دید باز، سیستم ترمز و فرمان هیدرولیک و محفظه بار فلیت ساید (Fleetside) را در سگمنت وانت بارهای آمریکایی به بازار ارائه کرد که در آن زمان در کلاس وانت های باری نوآوری چشم‌گیری به شمار می‌رفت. با رده‌بندی باربری مشابه به سری ادونس دیزاین، وانت های سبک وزن آپاچی، رده متوسط وایکینگ و سنگین وزن اسپارتان نام گرفتند. این سری نیز با گذر زمان در سال 1960 با سری مدرن تر C/K جایگزین شدند.
طراحی
شورولت مورد بررسی از سری 3100 با ظرفیت باربری نیم تن مدل 1956 است که در سال 1958 آپاچی نام گرفت. آنچه از تصاویر 3100 دیده می شود، یک وانت بار کوچک و جمع و جور است. اما با آگاهی از اینکه این 3100 وزنی در حدود 1.5 تن و طولی برابر با 4717 میلی متر دارد پر واضح است با خودرو کوچکی پیش رو نیستیم. عرض محورهای جلو و عقب نیز به ترتیب برابر با 1537 و 1549 میلی متر و فاصله محورها برابر با 2896 میلی متر است. ارتفاع کاپوت خودرو نیز به سادگی تا نزدیکی‌های سینه یک فرد بالغ می‌رسد و این در حالی است که فاق تایرهای 235×60×15 از نمونه استاندارد کوتاه‌تر است.
بدنه 3100 با برجستگی‌های اغراق شده و بدنه‌ای پف کرده ضمن داشتن ظاهری عضلانی اما در عین حال بسیار ساده و مینیمال است و هر المان طراحی از خودروهای آمریکایی دهه 1950 میلادی را فریاد می‌زند. پیشانی بلند، چراغ عقب‌های کوچک، جلوپنجره بزرگ کرومی و گلگیرهای برجسته عقب از نوع استپ ساید (Stepside) و البته محفظه بار پوشیده شده از چوب، از مهمترین فاکتورهای ظاهری این وانت بار دوست داشتنی است. رنگ آمیزی بدنه این خودرو با سلیقه بسیار با الهام از جنبش آمریکایی هات راد (Hot Rod) در ترکیب رنگی آبی-نقره‌ای با طرح شعله‌های آتش نقاشی شده که مخلوطی از جلوه مدرنیته و وینتج را به نمایش می‌گذارد.
همانطورکه سگمنت شورولت 3100 القا می‌کند، هیچ طراحی خارج از کاربرد در ظاهر و باطن این خودرو دیده نمی‌شود. نمای داخلی نیز بسیار ساده و مختصر طراحی شده و هرآنچه مالک به آن نیاز دارد در پس فرمان سه شاخه بزرگ کامیونی، در مجموعه نشانگرها یک جا جمع شده‌اند که از دیدگاه طراحی چندان دور از نمای کلی نشانگرهای شوولت کوروت‌های نسل دوم (C2) نیست. نشانگرهای سفید در قاب کرومی با ظاهری وینتج از چپ به راست شامل نشانگر ولتاژ دینام، فشار روغن، دمای آب و حجم باک سوخت است و در زیر آن نشانگر سرعت و کیلومتر شمار خودرو قرار گرفته که دقیقاً همان چیزی است که از خودرویی از دهه 50 انتظار می‌رود.
مشخصات فنی
سری تسک فورس برای اولین بار در سری وانت های شورولت میزبان پیشرانه‌های قدرتمندتر V8 بلوک کوچک جنرال موتور بود که از سال 1953 بر خط تولید قرار گرفت. از این رو ضمن به همراه داشتن پیشرانه شش سیلندر خطی 235 (3.9 لیتر) از سری ادونس دیزاین، حال دو پیشرانه هشت سیلندر 265 و 283 (4.3 و 4.6 لیتر) را نیز به مشتریان خود ارائه می‌داد. قدرتمندترین نمونه V8 به حجم 4.6 لیتر از نوع پوش راد (16 سوپاپ) وابسته به ستاپ پیشرانه، سال تولید و خودرو مورد نظر توان تولید 185 تا 283 اسب بخار و 330 تا 400 نیوتن‌متر گشتاور را داشت. البته همین پیشرانه با سیستم سوخت‌رسانی انژکتوری در مدل 1961 توان تولید قدرتی معادل 315 اسب بخار را داشت که بر کوروت‌های نسل دوم نصب می‌شد. این پیشرانه قدرتمند سومین پیشرانه تولید انبوه آمریکایی بود که در عوض هر اینچ مکعب قادر به تولید یک اسب بخار قدرت بود و از این نظر در دوران تولید یکی از قدرتمندترین پیشرانه‌های جهان به شمار می‌آمد. شورولت 3100 با گیربکس‌های دستی یا اتوماتیک 3 یا 4 سرعت به بازار عرضه می‌شد تا سطح رفاه سرنشینان را تا حد ممکن تامین کند.
اما در شورولت 3100 مورد بررسی خبری از هیچ یک از موارد بیان شده نیست. با اعمال تغییرات در دسته موتورها پیشرانه فابریک با یک نمونه بلوک کوچک 350 اینچ مکعبی (5.7 لیتری) جایگزین شده است. پیشرانه 350 پرتیراژترین و اقتصادی‌ترین پیشرانه V8 تولید شده در تاریخ خودروسازی جهان است که در عین حال با هزینه نسبتاً پایینی قدرت خروجی بسیار زیادی را در اختیار مالک قرار کمی دهد.
اما این پیشرانه نیز فابریک نیست. با نصب هدرز دست ساز، پیستون سر تخت، سرسیلندر سوپاپ بزرگ، کیت میل سوپاپ، کاربراتور چهار دهانه ادلبراک و کیت برق MSD، قدرت و گشتاور قابل توجهی تولید می‌کند که از طریق گیربکس اتوماتیک 4 سرعت اوور درایو (O/D) توربوهایدراماتیک 200 جنرال موتورز (GM TH200) به محور عقب انتقال می‌دهد.
با توجه به تغییرات فنی اعمال شده و قدرت افزایش یافته سیستم فرمان فابریک دندانه مارپیچ هیدرولیک با سیستم دندانه شانه هیدرولیکی خودرو وانت آریسان از ایران خودرو جایگزین شده است. همچنین با صرف هزینه قابل توجه سیبک‌های محورجلو نیز با سیبک خودرو مزدا 3 جایگزین شده است تا از طریق این ترکیب فرمان که هزینه کلی در حدود 6 میلیون تومان به همراه داشته است، ضمن کاهش قفل تا قفل فرمان، کنترل خودرو ساده‌تر شود.
سیستم تعلیق شورولت 3100 در عقب از نوع یکپارچه فعال با فنرهای شمش و کمک هیدرولیکی و در جلو از نوع محور یکپارچه صلب غیرفعال با فنرهای شمش و کمک هیدرولیکی است که ذات باربری خودرو را به تصویر می‌کشد. ناگفته نماند که سیستم ترمز خودرو مورد بررسی نیز در جلو نمونه کاسه‌ای بوده است که برای افزایش مانورپذیری با نمونه دیسکی جایگزین شده است.
پشت فرمان
پشت فرمان این شورولت 3100 چیز زیادی برای درگیر و سرگرم شدن وجود ندارد. پیشرانه خودرو با استارتی خشن و طنین سنگین غرش پیشرانه حجیم سوپاپ بزرگ مجهز به کیت میل سوپاپ از اگزوزهای دوبل جانبی روشن می‌شود. چنین ترکیب هزینه‌برداری باعث شده است این شورولت 3100 سر به زیر به هنگام قرارگیری در حالت D و فشردن پدال گاز بر خلاف ظاهر موجهش، رفتاری شیطنت‌آمیز از خود بروز دهد.
با لانچ ناگهانی، این خودرو پیش از ورود پر سر و صدا به دنده 2، خط تیک آف بیست متری از خود به جا می‌گذارد تا گشتاور تولیدی خود را در جیغ بلند دوباره‌ای در دنده دوم نیز به رخ بکشد. با داشتن فاصله محورهای نسبتاً کوتاه در مقایسه با ابعاد کلی و خط انتقال نیرو توانمند به سادگی می‌توان با این 3100 به اجرای حرکات نمایشی پرداخت و در هر دور برگردان خودی نشان داد.
باید توجه داشت که با کمتر شدن فاق تایرها، ارتفاع خودرو نیز کمی کاهش یافته است و از طرف دیگر سیستم تعلیق خودرو خشک و خشن است. از این رو به هنگام عبور از دست اندازهای بزرگ نیاز به توجه و دقت بیشتری است تا به این خودرو کمیاب آسیبی وارد نشود.
در حالت کلی سواری با شورولت 3100 تقویت شده مورد بررسی خودروبانک بیشتر جنبه کسب لذت از ترکیب ظاهری زیبا و خوش رخ و البته مجموعه فنی بسیار قدرتمند است که بیشتر مناسب اخر هفته‌های تعطیل و گردهمایی‌های خودرویی است. این خودرو باتوجه به قدمت و سگمنت تولیدی و البته تعداد بسیار انگشت شمار آن در کشور به هیچ وجه جنبه مادی و کاربردی روزانه ندارد و بدون شک خودرویی کلکسیونی است.
سخن نهایی
بازسازی صفر تا صد این خودرو دو سال پیش برای مالک چیزی در حدود 350 میلیون تومان هزینه به همراه داشته است. تعداد 3100 های موجود در ایران بسیار اندک و انگشت شمار است و از این رو ذوق مالک در بازسازی این خودرو حتی با اعمال تغییرات بسیار زیاد، همچنان ستودنی است. تا کنون تنها یک مدل 3100 بازسازی شده دیگر در وضعیت ظاهری و فنی قابل قبول با پیشرانه فابریک در ایران موجود است که از نوع سابربن (ون اتاق دار) به رنگ مسی است که در شیراز نهگداری می‌شود.
خوشبختانه این روز ها با داغ تر شدن تب بازسازی خودروهای خاص، کلکسیونرها توجه بیشتری به سگمنت وانت نشان می‌دهند و چند دستگاه وانت آمریکایی دیگر از سایر برندها در زیر تیغ بازسازی قرار دارند.
در پایان جا دارد تا از سامان حاجی‌صالح، مالک محترم شورولت تسک فورس 3100 به منظور در اختیار قرار دادن خودرو و وقت ارزشمند برای تهیه این گزارش نهایت قدردانی را به عمل آوریم.
