نویسنده و پژوهشگر: مصطفی مشایخ
با پیشرفت روز افزون صنعت خودرو یکی از زمینه هایی که امروزه به ملاک و معیاری برای اعلام پرچم‌داری خودروسازها در رقابت آنها با یکدیگر شده عرصه رانندگی خودران و سطوح مختلف آن است، درست مثل زمانی که شکستن رکورد حداکثر سرعت به رقابتی تمام عیار میان خودروسازان سویر اسپرت تبدیل شده بود تا با دست یافتن به سرعت های بلای 400کیومتر بر ساعت حد اکثر توان رقابتی خود را در مقابل رقبای دیگر به رخ بکشند.
رانندگی خودران از آنچه در گذشته های نه چندان دور به عنوان زمینه ای علمی و تخیلی در ذهن مردم تجسم میشد امروزه بیش از هرزمان دیگری به واقعیت نزدیک شده و به ملاکی برای اظهار توانمدی خودروسازان بزرگ در دنیا بدل شده به طوری که خودروسازی که توانمندی های بیشتری را در سطوح بالاتری از رانندگی خودران ارائه می‌دهد به عنوان خودروساز پرچم دار در عرصه ی فناوری های نوین صنعت خودرو در دنیا شناخته می شود. اما سطوح مختلف رانندگی خودران چیست ،چه کاربردی دارند و چه امکاناتی در قالب آن این سطوح رو از یکدیگر متمایز میسازد؟
پس از اینکه کارایی عملیاتی قابلیت رانندگی خودران در تست ترک ها و جاده ها و پیست های اختصاصی خودروسازان به تایید رسید و جنبه اقتصادی این امکان برای خودروسازان تضمین شد به دنیال آن انجمن مهندسین خودرو SAE به عنوان انجمن و اتحادی تخصصی به منظور ایجاد ایجاد زمینه های نوین تخصصی در عرصه های متفاوت صنعتی سطوح مختلفی را برای متمایز کردن قابلیت های متفاوت رانندگی خودران بر حسب دقت رانندگی سامانه رانندگی خودران بر بنیان هوش مصنوعی و همچنین میزان نظارت و پایش از طرف راننده به عنوان هوش طبیعی و انسانی در نظر گرفته اند که این سطوح 6 تا اند و از سطح 0 تا 5دسته بندی می شوند.
سطوح رانندگی خودران رانندگی خودران سطح صفر
همانطور که گفته شد دسته بندی سطوح مختلیف امکان رانندگی خودران بر حسب میزان نظارت راننده و گستره ی دستیاری سامانه رانندگی خودران و کمک آن به راننده انسانی به عنوان هوش طبیعی است، در این سطح از رانندگی خودران امکان هوشمندی به منظور کمک به راننده برای پیشگیری از حوادث بر بنیان هوش مصنوعی وجود نداشته و صرفا خودرو میتواند شامل امکاناتی نظیر ترمزضد قفل باشد که این امکان چون کمکی در صدد هوشمند سازی به راننده نمیکند بنابر این مرحله در ضمره ی سطح رانندگی خودران مطرح نمی شود ،همانند بسیاری از خودرو های قدیمی وارداتی و همچنین تمامی خودرو های ایرانی که امکان هوشمندی به عنوان دستیار مبتنی بر هوش مصنوعی به راننده در صدد کاهش سوانح جاده ای ارائه نمی دهند.
سطح1
در این مرحله که به عنوان پایین‌ترین سطح رانندگی خودران مطرح می شود خودرو میتواند شامل امکاناتی مثل کروز کنترل هوشمند به منظور پایش فاصله جانبی با خودروی جلو باشد که در این سطح هم باز به نظارت انسانی فراگیر در عملیات این قابلیت به منظور واکنش اضطراری در شرایطی است که سامانه دچار اخلال و ارور شود که به این منظور به عنوان پایین ترین سطح رانندگی خودران مد نظر قرار میگیرد.
سطح2
در این سطح که امروزه بسیاری از خودرو های نوین به امکانات آن مجهز هستند خودور می تواند بر فرمان،گاز و بر ترمز هم به منظور کنترل سرعت وسیله ی نقلیه و هم به منظور تغییر مسیر و لاین حرکت در مسیر های بزرگراهی داشته باشد. این مرحله که عمدتا با نام (ADVANCED DRIVER ASSISTANCE SYSTEM) ADAS مجموعه ای از دستیاران هوشمند راننده شناخته می شود، شامل امکاناتی مثل LDWهشدار خروج از خط TJA (TRAFFIC JAM ALERT)سامانه هوشمند اخطار ترافیک در فواصل مقابل (TRAFFIC SIGN RECOGNITION) TSR سامانه ی شناسایی تابلو ها و اعلانات راهنمایی و رانندگی به علاوه ی سامانه ی کروز کنترل هوشمند (ACC (ADAPTIVE CRUISE CONTROLE هستند که دامنه ی امکانات بیشتری را بر بنیان هوش مصنوعی در اخیار راننده به منظور پیشگیری از سوانح قرار میدهند اما همچنین در این سطح نیاز به پایش و کنترل از طرف راننده در شرایط اضطراری هست.
سطح3
این سطح که امروزه به عنوان هوشمند ترین سطح رانندگی خودکار در حال حاضر و در دسترس عموم دربرخی خودرو ها قرار دارد شناخته می شود، از نظر سطح فناوری نسبت به سطح 2ارتقا یافته تر است و بر مبنای شرایط لحظه ای و نحوه ی رانندگی راننده خودرو در آن لحظه بر بنیان هوش مصنوعی تصمیم گیری میکند که نسبت به سطح 2از انطباق بیشتری با محیط اطراف در شرایط اضطراری برخوردار است اما همچنان در این سطح نیز نظارت و پایش از طرف راننده یک نیاز جدی و اساسی است .
سطح 4
این سطح که عنوان یکی از پیشرفته ترین سطوح رانندگی خودران لحاظ می شود اما هنوز در دست تحقیق و توسعه هست ، در این سطح خودرو میتواند حتی فاقد فرمان پدال گاز یا ترمز باشد که این امکان برای تاکسی ها و وسایل نقلیه عمومی فاقد راننده برای آینه‌ای نه چندان دور در نظر گرفته شده،اما همچنین این امکان در دست تحقیق و توسعه هست.
سطح 5
این سطح که عنوان بالاترین سطح رانندگی خودران مد نظر قرار میگیرد به عنوان هوشمند ترین آن نیز شناخته میشود که در این سطح خودرو بدون تحت تاثیر قرار گرفتن از محیط اطراف شهری و حتی شرایط اقلیمی میتواند خودش مسیر را پیدا کرده و مسافر خود را به مقصد برساند و تنها در این میان مسافر که راننده ی سابق هم جزو آن هاست مقصد را معین میکند و خودرو بدون کوچکترین دخالتی میتواند مسافران را به مقصد براسند. به امید روزی که تاکسی هایی با سطح رانندگی خودران سطح 5 رو در تهران تجربه کنیم.
