همانطورکه قطعاً می‌دانید، بناست از اولین شنبه آخرین ماه سال 1401 در وبسایت جدیدی که وزارت صمت اعلام کرده، پیش‌فروش خودروهای وارداتی صورت بگیرد. پیش‌فروشی که تا همین چند وقت پیش قرار بود در بورس خرید کالا انجام شود و حتی اعلام شده بود که تا آخر دیماه گذشته، تعدادی خودروی چانگان توسط سایپای نارنجی‌پوش جاده مخصوص به بورس کالا حمله‌ور می‌شوند، اما دی به اسفند رسید و نه‌تنها هیچ چشم‌بادامی جدیدی به بورس کالا نرفت، بلکه حال صحبت از پیش‌فروش خودروهایی می‌شود که نه‌تنها مشخص نیست چه زمانی بعد از این غیبت چندین ساله به خاک ایران می‌رسند، بلکه ادعا شده این پیش‌فروش یک هفته‌ای جهت واردات 100 هزار خودرو طی مدت 6 ماه است که این ادعا نیز مملو از ابهامات جدی و علامت سوال‌های پررنگ است!
از بورس کالا تا قرعه‌کشی، سرگردانی وزارت برای واردات خودرو
اجازه دهید کمی برای شما خاطره بگویم. در اسفندماه سال گذشته بود که رئیسی دستور داد تا موانع قانونی و اجرایی واردات خودرو حداکثر ظرف مدت 3 ماه رفع شود. این 3 ماه در نهایت با تاخیری طولانی به اواخر تابستان 1401 رسید و فاطمی امین، وزیر صمت، از راه پرآتشین استیضاح در مجلس و موج‌سواری افزایش افسارگسیخته قیمت خودرو جان سالم بدر برد و در نهایت در اواخر تابستان گرم، چراغ سبز رنگی برای پایان دادن به ممنوعیت چندین ساله واردات خودرو داد. وارداتی که قرار بود کارت برنده وزارت صمت برای کنترل بازار پرحاشیه خودرو باشد و به چندین شرکت با شرایط بسیار عجیب مجوز واردات خودرو داده شد، شرایطی که در آن بیشتر به واردات خودرو در اسرع وقت تمرکز داشت تا ایجاد پشتوانه‌هایی برای خدمات پس از فروش. اما از اصلی‌ترین عجایب تصمیمات وزارت، الزام واردکننده‌ها به سود 15 درصدی و در نهایت عرضه تمامی خودروها در بورس کالا بود که تمامی سود مازاد که در بورس کالا توسط مردم تعیین میشد، به دولت پرداخت میشد. یعنی نه‌تنها تعرفه‌ای در گمرک از آن‌ها گرفته میشد، بلکه در آخر نیز مبالغ پرداخت شده در بورس به دولت می‌رسید.
اما حال به یکباره اعلام شده که متقاضیان باید در سامانه جدیدی برای خرید خودروهای وارداتی پیش ثبت نام کنند و 500 میلیون تومان را بلوکه کنند. این پیش ثبت نام نیز برای واردات 100 هزار دستگاه در مدت 6 ماه خواهد بود، پس به این معنا است که قرار است مبلغ هنگفت 50 هزار میلیارد تومان از جیب مردم بیچاره بلوکه شود تا با این مبلغ، یک صد هزار دستگاه خودرو زیر 20 هزار یورویی وارد شود.
سرگردانی وزارت صمت برای واردات و عرضه خودروهای وارداتی به شدت مشخص و واضح است و چند بار زمان عرضه خودروهای وارداتی اعلام شده بود و حال نه‌تنها هیچ خودرویی عرضه نشده، بلکه روند عرضه خودروها که قرار بود در بورس باشد و به آن نیز بسیار پافشاری میشد، به سرعت تغییر کرد. تغییری که برای وزارت صمت بسیار گران تمام شده و نشان از عدم اطمینان وزارت برای تدوین روند مشخصی برای واردات خودرو است.
واردات 100 هزار دستگاه خودرو طی مدت 6 ماه، واقع‌بینی یا رویاپردازی؟
آنطورکه وزارت صمت اعلام کرده، این ثبت نام و قرعه‌کشی و جمع‌آوری مبلغ بی‌زبان 50 هزار میلیارد تومان از جیب مردم، برای واردات 100 هزار دستگاه خودرو طی مدت 6 ماه است. حال بگذارید دوباره برای شما خاطراتی را یادآوری کنم. طی سال‌های 94 و تا قبل از 97 که برجام برپا بود و واردات خودرو روی غلطک می‌چرخید، متوسط واردات خودرو در حدود 70 هزار دستگاه خودرو طی مدت یک سال بود. سال‌هایی که نه با دنیا مشکلات کنونی را داشتیم و حواله‌های ارزی به راحتی انجام می‌شدند، و نه‌مشکلات لجستیک و تولید خودرو اینقدر جدی و مشکل‌ساز بود. حال وزیر صمتی که مدعی تولید 1.5 میلیون خودرو در سال 1401 شده بود (که البته یک ماه تا راستی‌آزمایی آن زمان باقی است)، وعده واردات 100 هزار دستگاه خودرو طی مدت 6 ماه را داده، وارداتی که نه‌تنها مشخص نیست چه مدل‌هایی و چه زمانی وارد خواهد شد، بلکه حتی مشخص نیست با این کوه مشکلات برای تامین ارز و انجام حواله‌های بین‌المللی و لجسیتک و تولید خودرو، اصلاً چنین رقم شیرینی قابل دستیابی است؟ یا اینکه مجدداً همچون تجربه سال 97، تلخی آن را باید مردمی تحمل کنند که هنوز هم تبعات آن ادامه دارد و موج حواله‌های حقوقی کماکان به دادگاه‌ها سرازیر است.
به نظر می‌رسد که مسیر وزارت صمت برای واردات خودرو در بیراهه‌ای گم شده و این خودروی آفرودی، لوازم و تجهیزات لازم را برای پیدا کردن راه درست ندارد و شاید هم اصلاً خبری از خودروی آفرودی در این مسیر پرتلاطم نیست و این وزارت با یک کراس‌بک ساده به امید نجات این وضعیت، دل به جاده زده است.
لطفاً خاطرات سال 97 را بخوانید
در سال 97 و ممنوعیت یک شبه واردات خودرو، عملاً تمامی پیش‌فروش‌های قبل از آن شب شوم، به یک حواله حقوقی ختم شد و هنوز هم افرادی در زندان منتظر دادگاه‌های پیاپی هستند و این مردم بیچاره بودند که پول خود را از دست دادند و سردرگم شرکت‌ها و دادگاه‌ها شدند. حال درست است که خود وزارت صمت اقدام به ثبت‌نام و قرعه‌کشی برای واردات خودرو کرده، اما به هر دلیلی اگر شرکتهای واردکننده به دلایل مختلف از جمله مشکلات بین‌المللی و حواله و لجستیک و ... نتوانند این میزان خودروی وارداتی را تامین کنند، چطور می‌توان این تعهد سنگین 50 هزار میلیارد تومانی را در کنار این طوفان بی‌پایان تورم و نرخ ارز جبران کرد و جواب داد؟
