با پایان یافتن مهلت ثبت‌نام در هشتمین مرحله از فروش محصولات ایران‌خودرو در مهرماه ۱۴۰۴، آمار نهایی از مشارکت بیش از ۶ میلیون و ۵۰ هزار متقاضی برای خرید تنها ۷۳ هزار دستگاه خودرو خبر می‌دهد. این استقبال بی‌سابقه که شانس برنده شدن در لاتاری خودرو را به حدود ۱.۲ درصد، معادل یک نفر از هر ۸۳ نفر، کاهش داده است، تحلیل‌های بسیاری را در میان کارشناسان و فعالان بازار خودرو برانگیخته است. حذف شرط افتتاح حساب وکالتی برای متقاضیان عادی به عنوان کلیدی‌ترین عامل این هجوم تقاضا شناخته می‌شود؛ تغییری که اگرچه فرآیند ثبت‌نام را تسهیل کرد، اما رقابت برای تصاحب یک خودرو با قیمت کارخانه را به چالشی بزرگ‌تر از همیشه تبدیل کرده است.
جزئیات طرح فروش و دلایل استقبال بی‌سابقه
هشتمین دوره فروش محصولات ایران‌خودرو که از ۶ لغایت ۱۳ مهرماه برگزار شد، شامل سه روش متنوع فروش فوری با موعد تحویل ۳۰ روزه، فروش فوق‌العاده با تحویل ۹۰ روزه و پیش‌فروش با موعد تحویل حداقل چهارماهه بود. در این طرح، محصولاتی پرطرفدار مانند خانواده پژو ۲۰۷، تارا، سورن، دنا و رانا پلاس عرضه شدند که همواره بخش بزرگی از تقاضای بازار را به خود اختصاص می‌دهند. این طرح برای سه گروه متقاضیان عادی، مشمولان طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، و طرح جایگزینی خودروهای فرسوده در دسترس بود.
مهم‌ترین تفاوت این دوره با مراحل پیشین، حذف الزام افتتاح حساب وکالتی و بلوکه کردن بخشی از وجه خودرو برای متقاضیان عادی بود. این شرط که پیش از این به عنوان یک فیلتر برای کاهش تقاضای کاذب عمل می‌کرد، با حذف شدن، راه را برای ورود میلیون‌ها متقاضی جدید که پیش از این تمایل یا توانایی افتتاح حساب وکالتی را نداشتند، هموار ساخت. این تصمیم اگرچه با هدف ساده‌سازی فرآیند برای مصرف‌کنندگان واقعی اتخاذ شد، اما در عمل به دلیل اختلاف فاحش قیمت کارخانه و بازار، به موجی از ثبت‌نام‌های سفته‌گرانه دامن زد و شانس برنده شدن را برای همگان به شدت کاهش داد.
تحلیل آمار: رقابت میلیونی برای سودی تضمین‌شده
صف ۶ میلیون نفری برای خرید ۷۳ هزار خودرو، بیش از هرچیز نشان‌دهنده عمق شکاف میان عرضه و تقاضا و همچنین جذابیت سود نهفته در خرید خودرو از کارخانه است. در شرایطی که بازار آزاد با نوسانات قیمتی شدید و حاشیه سودهای کلان برای دلالان همراه است، قرعه‌کشی‌های خودروسازان داخلی به نوعی بخت‌آزمایی برای کسب سودی قابل توجه و تضمین‌شده تبدیل شده است. هرچند هدف اصلی این طرح‌ها، رساندن خودرو به دست مصرف‌کننده نهایی است، اما آمار مشارکت‌کنندگان به وضوح نشان می‌دهد که بخش بزرگی از تقاضا با هدف کسب سود از اختلاف قیمت کارخانه و بازار وارد این رقابت شده است.
با شانس ۱.۲ درصدی، عملاً امید به برنده شدن برای متقاضیان عادی بسیار کمرنگ شده است. این موضوع می‌تواند در بلندمدت به افزایش سرخوردگی در میان مصرف‌کنندگان واقعی و همچنین تداوم التهاب در بازار آزاد منجر شود. کارشناسان معتقدند تا زمانی که سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری و عدم تعادل در عرضه و تقاضا ادامه داشته باشد، شاهد تکرار چنین رکوردهایی در ثبت‌نام‌ها و تبدیل شدن فرآیند خرید خودرو به یک لاتاری ملی خواهیم بود. مراسم قرعه‌کشی و اولویت‌بندی متقاضیان واجد شرایط برای این دوره در روز چهارشنبه ۱۶ مهرماه با حضور نهادهای نظارتی برگزار خواهد شد و نتایج از طریق وب‌سایت رسمی ایران‌خودرو اعلام می‌گردد.
شرایط فروش و جزئیات خودروهای عرضه شده
در این دوره از فروش، جزئیات طرح‌ها به شرح زیر برای متقاضیان ارائه شد. لازم به ذکر است که تمامی قیمت‌ها غیرقطعی بوده و مبلغ نهایی در زمان تحویل خودرو بر اساس قیمت روز شرکت محاسبه خواهد شد.
| نوع فروش | نام خودرو | مبلغ پیش‌پرداخت (تومان) | موعد تحویل |
|---|
| فروش فوق‌العاده (۹۰ روزه) | پژو ۲۰۷ دستی | قیمت قطعی روز | ۳ ماهه |
| تارا دستی | قیمت قطعی روز | ۳ ماهه |
| دنا پلاس توربو اتوماتیک | قیمت قطعی روز | ۳ ماهه |
| سورن پلاس | قیمت قطعی روز | ۳ ماهه |
| رانا پلاس | قیمت قطعی روز | ۳ ماهه |
| پیش‌فروش (تحویل حداقل ۴ ماهه) | پژو ۲۰۷ دستی | علی‌الحساب | حداقل ۴ ماه |
| تارا دستی | علی‌الحساب | حداقل ۴ ماه |
| دنا پلاس توربو اتوماتیک | علی‌الحساب | حداقل ۴ ماه |
| سورن پلاس | علی‌الحساب | حداقل ۴ ماه |
| رانا پلاس | علی‌الحساب | حداقل ۴ ماه |
