شرکت ماموت دیزل، یکی از بازیگران اصلی در بازار خودروهای سنگین و تجاری ایران، در جریان نمایشگاه خودرو اصفهان ۱۴۰۴، از آغاز رسمی کمپین تحول‌آفرین خود با نام «روبه‌راه کردن» خبر داد. این کمپین که با هدف ارتقای ایمنی جاده‌ها، بهبود شرایط کاری رانندگان و نوسازی ناوگان فرسوده تریلی‌های حمل بار کشور طراحی شده، در نخستین گام خود با استقبال چشمگیری مواجه شده و برنامه‌ریزی‌های بلندپروازانه‌ای برای آینده نزدیک دارد. این گزارش تحلیلی، ضمن بررسی جزئیات این طرح، به ابعاد فنی و اقتصادی آن در ساختار صنعت حمل‌ونقل ایران می‌پردازد.
نوسازی ناوگان: ضرورتی حیاتی در صنعت حمل‌ونقل
ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای ایران با چالش جدی فرسودگی روبه‌رو است. بر اساس آمارهای اعلام‌شده از سوی ماموت دیزل، در حال حاضر چیزی حدود ۲۰۰ هزار دستگاه تریلی حمل بار در جاده‌های کشور تردد می‌کنند که بخش قابل‌توجهی از آن‌ها فاقد استانداردهای ایمنی و محیط زیستی روز هستند. این فرسودگی پیامدهای متعددی دارد، از جمله افزایش مصرف سوخت، آلایندگی بالا، کاهش بازدهی عملیاتی و مهم‌تر از همه، به خطر افتادن ایمنی جاده‌ها. ماموت دیزل که به تنهایی بیش از ۶۰ هزار دستگاه از محصولات خود را در استان اصفهان در حال تردد می‌بیند، خود را متعهد به نوسازی این ساختار می‌داند.
چالش‌های اقتصادی و ضرورت طرح «روبه‌راه کردن»
یکی از موانع اصلی بر سر راه نوسازی، عدم توانایی مالی رانندگان و مالکان برای خرید نقدی تریلی‌های جدید و گران‌قیمت است. به همین دلیل، کمپین «روبه‌راه کردن» با یک مدل مالی نوین پا به میدان گذاشته است: دریافت تریلی‌های فرسوده از رانندگان به‌عنوان بخشی از پیش‌پرداخت خودروی نو. این طرح، امکان دریافت تسهیلات ویژه و بلندمدت تا سقف ۵ سال اقساط را فراهم می‌کند تا بار مالی خرید خودروی سنگین از دوش رانندگان برداشته شود. انتخاب نام «روبه‌راه کردن» نیز به گفته مدیران شرکت، نه تنها اشاره به نوسازی فنی خودروها، بلکه تأکیدی بر بهبود شرایط معیشتی و کاری رانندگان است که از اصلی‌ترین ارکان این طرح محسوب می‌شوند.
نشست خبری ماموتبازخورد سریع بازار و اهداف کمی
تنها در اولین فراخوان این کمپین، حدود ۲۰۰ هزار راننده برای جایگزینی تریلی‌های خود درخواست ثبت کرده‌اند که نشان‌دهنده عطش بالای بازار برای نوسازی است. ماموت دیزل اعلام کرده که در این مرحله، با سازماندهی فرآیند تحویل و جایگزینی خودرو، موفق شده‌اند در کمتر از ۴۸ ساعت تریلی‌های فرسوده را تحویل گرفته و تریلی‌های نو را به مشتریان واگذار کنند که این سرعت عمل در فرآیندهای لجستیک خودرویی سنگین، یک نقطه قوت مدیریتی محسوب می‌شود. پیش‌بینی شرکت این است که تا پایان سال جاری شمسی، این کمپین بتواند بالغ بر ۱۰ هزار دستگاه تریلی فرسوده را نوسازی و خودروهای جدید را جایگزین کند. این هدف کمی، در صورت تحقق، می‌تواند تأثیر ملموسی بر کاهش میانگین عمر ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای بگذارد.
تبعات فنی و ایمنی نوسازی در جاده‌ها
جایگزینی تریلی‌های قدیمی و غیراستاندارد با مدل‌های روز و مجهز به فناوری‌های نوین، فراتر از یک تغییر ظاهری است. تریلی‌های جدید ماموت دیزل به لحاظ فنی از موتورهای کم‌مصرف‌تر با استاندارد آلایندگی بالاتر (معمولاً یورو ۵ و ۶)، سیستم‌های ترمز پیشرفته‌تر (مانند ABS و EBD)، سامانه‌های کنترل پایداری الکترونیکی (ESP) و تجهیزات کمک‌راننده (ADAS) بهره می‌برند. این تجهیزات نه تنها بازدهی مصرف سوخت و آلایندگی را بهبود می‌بخشند، بلکه به طور مستقیم بر کاهش تصادفات جاده‌ای و افزایش ایمنی کمک می‌کنند. افزایش ناامنی در جاده‌ها که مدیران شرکت نیز به آن اذعان داشته‌اند، یکی از دلایل اصلی آغاز این کمپین است. فرسودگی فنی (از قبیل نقص در سیستم ترمز، روشنایی و فرمان‌پذیری) ریشه بسیاری از حوادث است که با طرح «روبه‌راه کردن» انتظار می‌رود در یک بازه میان‌مدت، آمار این تصادفات کاهش یابد.
نقاط قوت و چالش‌های پیش‌رو
نقطه قوت اصلی طرح، مدل مالی هوشمندانه آن است که مانع اقتصادی خرید نقدی را برداشته و رانندگان را قادر به معامله تهاتری (فرسوده در برابر نو) با اقساط بلندمدت می‌کند. این رویکرد تعهد شرکت به مسئولیت اجتماعی را نیز نشان می‌دهد. با این حال، مهم‌ترین «نقطه ضعف بالقوه» این طرح، مقیاس و سرعت اجرایی آن در مقابل حجم عظیم فرسودگی ناوگان است. نوسازی ۱۰ هزار دستگاه در سال اگرچه رقم قابل توجهی است، اما در مقایسه با ۲۰۰ هزار دستگاه تریلی در حال تردد، نیازمند تداوم، تأمین مالی کلان و پشتوانه قوی دولتی برای تسریع در روند ترخیص و تأمین خودروهای جدید است. همچنین، پایداری شرایط اعتباری و نرخ سود تسهیلات در دوره‌های ۵ ساله، می‌تواند بر موفقیت بلندمدت طرح تأثیرگذار باشد.
در نهایت، کمپین «روبه‌راه کردن» ماموت دیزل بیش از یک برنامه فروش است؛ یک برنامه استراتژیک برای بهبود زیرساخت حمل‌ونقل کشور به شمار می‌رود که در صورت موفقیت، می‌تواند الگویی برای نوسازی سایر بخش‌های ناوگان تجاری و باری باشد.
