رقابت در بازار خودروهای تجاری سنگین ایران وارد مرحله جدیدی شده است، مرحلهای که میتوان آن را «جنگ اسببخار» نامید. در حالی که تا چند سال پیش، کشندههای ۴۲۰ و ۴۶۰ اسب بخاری سقف توان بازار محسوب میشدند، اکنون خودروسازان تجاری کشور با عبور از مرز ۵۰۰ اسب بخار، محصولاتی را معرفی میکنند که از نظر اعداد و ارقام روی کاغذ، تنه به تنه برترینهای اروپا میزنند. در تازهترین رویداد این حوزه، شرکت سایپادیزل به عنوان یکی از قدیمیترین و باسابقهترین تجاریسازان کشور، خبر از آغاز تولید رسمی یکی از قدرتمندترین محصولات خود داده است. کشنده GX560 که محصول پرچمدار شریک تجاری چینی این شرکت یعنی دانگفنگ محسوب میشود، قرار است با پیشرانهای حجیم و مشخصات فنی قابل توجه، سهم بازار سایپادیزل را در بخش کشندههای پریمیوم احیا کند. این اتفاق در شرایطی رخ میدهد که تنوع برندهای چینی در بازار ایران به اوج رسیده و مشتریان با وسواس بیشتری نسبت به انتخاب گزینه نهایی اقدام میکنند. در ادامه به بررسی دقیق فنی، جایگاه بازار و چالشهای پیش روی این محصول جدید میپردازیم.
مشخصات فنی و قوای محرکه؛ بازگشت به حجمهای بالا
یکی از مهمترین پارامترهای فنی در خودروهای تجاری سنگین، حجم موتور و نسبت آن به توان خروجی است. در سالهای اخیر، بسیاری از کشندههای چینی بازار ایران از موتورهای ۱۱ یا ۱۳ لیتری استفاده میکردند تا با استفاده از توربوشارژرهای بزرگ، توانهای بالا را استخراج کنند. اما استراتژی سایپادیزل در انتخاب کشنده GX560، استفاده از یک قلب تپنده حجیمتر بوده است. طبق اعلام رسمی معاون مهندسی این شرکت، این خودرو به یک پیشرانه ۱۴ لیتری ۶ سیلندر خطی ساخت شرکت معتبر کامینز (Cummins) مجهز شده است.
استفاده از موتور ۱۴ لیتری به جای نمونههای ۱۳ لیتری متداول، به معنای فشار کمتر بر اجزای داخلی موتور برای دستیابی به توان مشابه و در نتیجه افزایش عمر مفید قطعات در درازمدت است. این پیشرانه قادر است ۵۶۰ اسب بخار قدرت تولید کند که آن را در زمره قدرتمندترینهای بازار ایران قرار میدهد. اما نکته مهمتر برای رانندگان جاده، گشتاور است. این موتور میتواند گشتاور عظیم ۲۶۵۰ نیوتنمتر را در دور موتور پایین ۱۱۰۰ تا ۱۳۰۰ دور در دقیقه در اختیار راننده قرار دهد. دسترسی به حداکثر گشتاور در دورهای پایین، یک مزیت فنی بسیار بزرگ برای جادههای کوهستانی ایران محسوب میشود، چرا که نیاز به تعویض دنده را کاهش داده و کشش خودرو را در سربالاییها با بار کامل تضمین میکند.
کشنده GX560تحلیل سیستم انتقال قدرت و محورها
قدرت تولید شده توسط موتور، بدون یک سیستم انتقال قدرت کارآمد، عملاً بیاستفاده خواهد بود. سایپادیزل برای GX560 ریسک نکرده و به سراغ برند نامآشنای ZF رفته است. این کشنده به گیربکس اتوماتیک ۱۲ سرعته جلو و ۴ سرعته عقب ساخت کمپانی ZF مجهز شده است. وجود ۴ دنده عقب در این گیربکس (سری TraXon) یک ویژگی متمایز است که مانورپذیری و دقت حرکت در باراندازها و شرایط خاص را به شکل قابل توجهی افزایش میدهد. همچنین سیستم فرمان خودرو نیز از برند ZF تامین شده که نویدبخش هندلینگ دقیق و نرم برای راننده است.
در بخش محورها نیز نام برند DANA به عنوان بزرگترین محورساز جهان دیده میشود. ترکیب موتور کامینز، گیربکس ZF و محورهای DANA، یک زنجیره سینماتیک (Driveline) استاندارد و امتحانپسداده را تشکیل میدهد که ریسک خرابیهای مکانیکی را به حداقل میرساند. با این حال، باید در نظر داشت که تعمیرات و نگهداری گیربکسهای سری TraXon و موتورهای با تکنولوژی بالا، نیازمند دانش فنی بالا و ابزار مخصوص است و هزینههای نگهداری این خودرو نسبت به مدلهای قدیمیتر بازار، قطعاً بالاتر خواهد بود که این موضوع میتواند برای مالکان در دوران پس از گارانتی یک چالش اقتصادی محسوب شود.
بومیسازی و چالش سوخت؛ ادعای بزرگ سایپادیزل
یکی از بزرگترین معضلات خودروهای تجاری مدرن (یورو ۵ و یورو ۶) در ایران، کیفیت سوخت دیزل توزیعی در جایگاهها است. میزان گوگرد موجود در گازوئیل ایران و وجود ناخالصیها، پاشنه آشیل سیستمهای سوخترسانی فشار بالا (Common Rail) در کامیونهای جدید است که منجر به گرفتگی سوزنانژکتورها و خرابیهای پرهزینه میشود. سایپادیزل در خصوص GX560 ادعای مهمی را مطرح کرده است. هومن رجائیزاده، معاون مهندسی سایپادیزل، در این خصوص توضیحات فنی ارائه داده است.
با توجه به دانش فنی موجود در شرکت و همکاری مثبت با دانگ فنگ، توانستیم سیستم سوخترسانی، فرآیند احتراق موتور و بسیاری بخشها و سامانههای این کشنده را با سوخت موجود در کشور، آب و هوای ایران و تنظیمات جدید ECU متناسبسازی کنیم. به این ترتیب استهلاک این محصول نسبت به رقبای مشابه بسیار کمتر است.
کشنده دانگ فنگ GX560 سایپادیزل این "متناسبسازی" یا کالیبراسیون مجدد ECU، اگر به درستی انجام شده باشد، میتواند برگ برنده اصلی GX560 در برابر رقبایی باشد که عیناً با تنظیمات کارخانه مادر وارد ایران میشوند. تغییر در مپینگ پاشش سوخت و مدیریت احتراق برای سازگاری با عدد ستان و میزان گوگرد گازوئیل ایران، میتواند عمر کاتالیست و سیستم سوخترسانی را افزایش دهد.
با این وجود، از دیدگاه فنی و تحلیلی، این سکه روی دیگری هم دارد. تغییر در کالیبراسیون استاندارد موتور برای سازگاری با سوخت کمکیفیت، معمولاً به قیمت کاهش راندمان حرارتی و یا افزایش جزئی مصرف سوخت تمام میشود. علاوه بر این، باید دید که آیا این تغییرات نرمافزاری در عمل و پس از پیمایشهای طولانی ۱۰۰ یا ۲۰۰ هزار کیلومتری، واقعاً از خرابی سوزنها جلوگیری میکند یا صرفاً زمان وقوع خرابی را به تعویق میاندازد. تجربه نشان داده است که هیچ کالیبراسیون نرمافزاری نمیتواند به طور کامل اثرات مخرب فیزیکی ذرات معلق یا آب موجود در سوخت بیکیفیت را خنثی کند، بنابراین نصب سیستمهای فیلتراسیون اضافی (آبگیرهای کیفیت بالا) همچنان برای خریداران ضروری به نظر میرسد.
میراث ولوو و خطوط تولید؛ مزیت رقابتی یا شعار تبلیغاتی؟
سایپادیزل سالها شریک تجاری انحصاری ولوو تراکس (Volvo Trucks) در ایران بوده و خطوط تولید این شرکت بر اساس استانداردهای سختگیرانه سوئدیها طراحی شده است. پس از خروج ولوو از ایران به دلیل تحریمها، دانگفنگ به عنوان شریک چینی ولوو (که ولوو سهامدار بخشی از آن است) جایگزین شد. کشنده GX در واقع بر پلتفرمی توسعه یافته که شباهتهای فنی و ساختاری زیادی با نسلهای جدید ولوو دارد و دانگفنگ از آن به عنوان محصول جهانی خود یاد میکند.
دانگ فنگ شریک تجاری اصلی کمپانی ولوو در آسیا و چین است و به همین دلیل، با تجربه مشترک سایپادیزل و دانگ فنگ از استانداردهای تولیدی و مهندسی ولوو، خطوط تولید به سرعت برای ورود کشنده GX560 آماده شدند.
استفاده از خطوط تولید و مونتاژ که زمانی میزبان ولوو FH500 بودهاند، برای مونتاژ GX560 یک مزیت کیفی محسوب میشود. فرآیندهای کنترل کیفیت (QC)، تجهیزات تست جاده و دستگاههای تورکمتر (Torque wrenches) دقیق موجود در سایپادیزل، میتواند تضمینکننده کیفیت مونتاژ بالاتری نسبت به شرکتهای نوپایی باشد که به صورت کارگاهی اقدام به مونتاژ میکنند. معاون مهندسی سایپادیزل نیز تاکید کرده که این محصول با بهرهگیری از استانداردهای کیفیت و مونتاژ ولوو وارد خط تولید میشود.
آغاز تولید کشنده دانگ فنگ GX560 سایپادیزل وضعیت بازار و رقبا
ورود GX560 به بازار در زمانی اتفاق میافتد که رقبای سرسختی همچون شکموتو X5000، فوتون H5 و H4، و محصولات جدید کامل دیزل و آرین دیزل در بازار حضور دارند. نقطه قوت GX560 در این بازار شلوغ، برند سایپادیزل و شبکه خدمات پس از فروش گستردهتر آن نسبت به شرکتهای خصوصی کوچک است. در بازار خودروهای تجاری، "خدمات و قطعات" اهمیتی همتراز با "قدرت موتور" دارد. اگر سایپادیزل بتواند زنجیره تامین قطعات یدکی این خودرو را تضمین کند، GX560 شانس بالایی برای موفقیت دارد.
از سوی دیگر، چالش اصلی این خودرو قیمتگذاری و تصور بازار نسبت به محصولات چینی است. علیرغم پیشرفت چشمگیر دانگفنگ و همکاری با ولوو، هنوز هم بخشی از بازار سنتی ایران ترجیح میدهد به سراغ نمونههای کارکرده اروپایی (ولوو، اسکانیا، رنو) برود. همچنین، طراحی ظاهری GX که شباهتهایی به نسل جدید آکتروس و ولوو دارد، باید بتواند نظر رانندگانی که به زیبایی و ابهت خودرو اهمیت میدهند را جلب کند. در نهایت، موفقیت GX560 در گرو تعادل میان قیمت رقابتی، کیفیت مونتاژ و خدمات پس از فروش واقعی خواهد بود؛ سه ضلعی که اگر کامل شود، میتواند جای خالی ولووهای FH را تا حدودی برای سایپادیزل پر کند.
