دیدار با اسکانیا مارال؛ پرفروش‌ترین اتوبوس چند سال اخیر ایران

مقدمه

سابقه حضور اسکانیا در اتوبوس‌سازی به سال 1920 برمی‌گردد که اسکانیا وابیس Scania-Vabis آن زمان اتوبوس‌های پست را تولید می‌کرد. در سال 1946 سری جدیدی از اتوبوس‌های اسکانیا با پیشوند B تولید شدند که در این اتوبوس‌ها شاسی‌های جدید و بلندی استفاده شده بود که موتور نیز در جلوی شاسی قرار داشت. در این اتوبوس‌ها ابتدا بر اساس وزن و سپس بر اساس فاصله دو محور نامگذاری می‌شدند.

تولیدات اسکانیا ادامه پیدا کرد تا سال 1968 سری جدیدی از شاسی‌ها به نام سی ار 76 – CR76 تولید شدند که موتور بر روی عقب شاسی قرار می‌دادند. این طرح مورد تغییرات بسیاری قرار گرفت تا به اتوبوس‌های امروزی رسید. اتوبوس مارال در اصل سری K اسکانیا است که اولین‌بار در سال 1982 سری کا 112 و کا 85 جایگزین دو سری از سری‌های بی شدند. اما افسانه سری کا از سال 2005 در کورتریک بلژیک شروع شد که این را در قالب اتوبوس‌های شهری و بین شهری ارایه دادند و از سال 2006 از این سری در بازار موجود بود. سری کا دارای موتورهای طولی بودند که در انتهای شاسی قرار داده شده بودند.

هنگام معرفی، سری K با موتورهای 5 سیلندر 8.9 لیتری (8867 سی‌سی) سازگار با یورو IV DC9 با توان 230 اسب بخار (1050 نیوتن‌متر)، 270 اسب بخار (1250 نیوتن‌متر) و 310 اسب بخار (1550 نیوتن‌متر) در دسترس بود. همچنین موتورهای 6 سیلندر 11.7 لیتری (11705 سی‌سی) DC12 با قدرت 340 اسب بخار (1700 نیوتن‌متر)، 380 اسب بخار (1900 نیوتن‌متر)، 420 اسب بخار (2100 نیوتن‌متر) یا 470 اسب بخار (2200 نیوتن‌متر)، دومی یک موتور توربو مرکب DT12 است. برای موتورهای 5 و 6 سیلندر، اسکانیا از سیستم‌های چرخش گاز اگزوز (EGR) و کاهش کاتالیزوری انتخابی (SCR) برای تحقق استانداردهای قانونی انتشار یورو استفاده کرد.

اسکانیا مارال

در سال 2008 اسکانیا موتورهای پیشرفته Euro V را به منظور برآورده ساختن این مقررات موتورهای 5 سیلندر DC9 بعداً DC09 دارای سوراخ بزرگ‌تر هستند و به جای 8.9 لیتر، 9.3 لیتر (9291 سی‌سی) را جابجا می‌کنند. موتورهای جدید DC13 دارای یک سوراخ بزرگ‌تر و یک دور طولانی‌تر هستند و به همین دلیل 12.7 لیتر (12742 سی‌سی) را به جای 11.7 لیتر جابجا می‌کنند. برخی موتورها نیز بهبودهای اندکی در عملکرد داشته‌اند، به عنوان مثال موتور DC9 که 310 اسب بخار قدرت تولید می‌کند (1550 نیوتن‌متر) به 320 اسب بخار (1600 نیوتن‌متر) ارتقا یافته است.

با معرفی موتورهای Euro VI در سال 2013، DC09 250 اسب بخار قدرت تولید می‌کند (1250 نیوتن‌متر)، 280 اسب بخار (1400 نیوتن‌متر)، 320 اسب بخار (1600 نیوتن‌متر) و 360 اسب بخار (1700 نیوتن‌متر)، در حالی که DC13 خروجی 410 اسب بخار (2150 نیوتن‌متر)، 450 اسب بخار (2350 نیوتن‌متر) و 490 اسب بخار (2550 نیوتن‌متر) دارد.

توضیحاتی درباره نام‌گذاری اتوبوس‌های اسکانیا

نام‌گذاری اتوبوس‌های اسکانیا دارای کدهایی است. برای مثال همین اتوبوس معروف مارال به اسم K410IB4×2NB حرف کا در ابتدا اشاره به نوع و سری اتوبوس دارد که اشاره کردیم که از سری کا است. عدد 410 قدرت موتور است و حرف IB اشاره به کارخانه پایتخت این سری است که اشاره به کارخانه کشور چین دارد. مثلا تولیدات کارخانه لهستان با حرف UI شناخته می‌شوند. دو عدد 4×2 به معنی دو محور بودن این اتوبوس است و حرف N به این معنی این است که سیستم تعلیق محور جلو و عقب این اتوبوس هر دو طبیعی است. مثلا حرف M به معنی سیستم تعلیق محور جلو پایین و محور عقب نرمال یا طبیعی است.

حرف آخر که حرف B است اشاره به این دارد که این اتوبوس مناسب مسافت‌های بین شهری است. مثلا حرف D اشاره به اتوبوس‌های دو طبقه درون شهری دارد.

اتوبوس مارال 4212 در ایران

ساخت اتوبوس‌های اسکانیا در ایران را کارخانه عقاب افشان سمنان بر عهده دارد. از سال 1388 که اولین سری اتوبوس‌های مارال بر روی خط تولید رفتند تا بحال تغییرات زیادی روی آن‌ها اعمال شده است. سری‌های اول کولر جلو بودند و موتور 420 اسب بخاری با استاندارد آلایندگی یورو سه و بعد موتورهای 410 و 400 اسب بخاری با استاندارد آلایندگی یورو 4 را تولید کردند. اتوبوس‌های مارال در سال 95 مجهز به رادار شدند و داشبورد جدید بر روی آن‌ها نصب شد. اما اتوبوسی که ما در این مقاله از خودروبانک مورد بررسی قرار داده‌ایم، اتوبوس مارال مدل 97 است که می‌توان گفت از سال 97 تا بحال تغییر اساسی بر روی آن‌ها انجام نشده است.

اسکانیا مارال

نکته جالب درباره این سری از اتوبوس‌های تولیدی عقاب افشان این است که دارای تنوع رنگی زیادی هستند و حتی در اوایل سال 93 اتوبوس‌های سه رنگ رو هم تولید می‌کردند که واقعاً زیبا و دلنشین بودند. از مارال سری‌های سه محور نیز به تعداد کم موجود است.

مشخصات فنی

موتور K410IB4×2NB که موتور سیزده لیتری و یا در اصل 12.7 لیتری شش سیلندر اسکانیا است می‌تواند 2150 نیوتن‌متر گشتاور و 410 اسب بخار قدرت را تولید ‌کند و مجهز به اینترکولر و سوپرشارژر نیز می‌باشد. استاندارد آلایندگی این موتور یورو 4 است که مجهز به اس سی ار و دی پی اف است و همین طور سیستم سوخت‌رسانی این موتور ایکس پی ای است. گیربکس نصب شده روی این اتوبوس GR875R Scania است که هشت دنده به جلو دارد. این گیربکس مجهز به سیستم تعویض دنده هوشمند اپتی کروز با قابلیت تنظیم دستی و اتوماتیک است و همچنین مجهز به خنک‌کننده روغن گیربکس و کلاچ اتوماتیک ای سی ا ( بدون نیاز به کلاچ) است.سیستم تعلیق در محور جلو دو عدد بالشتک هوای فشرده (خمرهای باد) و دو عدد کمک فنر است. سیستم تعلیق در محور عقب چهار عدد بالشتک هوای فشرده (خمرهای باد) و چهار عدد کمک فنر است و قابلیت تنظیم ارتفاع اتوبوس نسبت به سطح جاده به صورت دستی بنا بر شرایط جاده وجود دارد. البته جهت افزایش ضریب ایمنی، وقتی سرعت از 30 کیلومتر در ساعت بيشتر شود ارتفاع، اتوبوس از سطح جاده به حالت عادی برمی‌گردد.

سیستم های ایمنی و ترمز برای چرخ‌های جلو و عقب (دارای مخزن باد جداگانه) EBS سیستم ترمز الکتــرونیک، ABS، ترمز موتور (ترمز اگزوز)، سیستم ضد لغزش TCS، ESP سيستم الكترونيكی پايداری حركت (برای بهبود حفظ تعادل خودرو در شرايط مختلف جاده)، AEB سیستم ترمز اضطراری پیشرفته است.

اسکانیا مارال

سیستم ایمنی برای درب‌های بادی نیز وجود دارد که درب‌ها در صورت قرار گرفتن مسافر بین آنها به صورت اتوماتیک باز می‌شوند. درب‌های بادی در گذر از سرعت 5 کیلومتر بر ساعت به طور خودکار بسته می‌شوند.

ظرفیت و وزن‌های مجاز بر محور جلو 7 و محور عقب 2 هزار کیلوگرم و وزن کلی مجاز این اتوبوس با بار 19 هزار کیلوگرم است. این اتوبوس VIP است یعنی 25+1+1 و وزن کلی خالی اتوبوس بدون مسافر و بار نزدیک 12 هزارکیلوگرم است. ظرفیت مخزن سوخت هفتصد لیتر و مخزن ادبلو 45 لیتر است.

امکانات و تجهیزات

برای افزایش رفاه حال مسافران و راننده در مناطق گرمسیر و سردسیر، این اتوبوس به سیستم پیشرفته سرمایش و گرمایش مجهز است. این سیستم از کولر پرقدرت با دو ظرفیت سرمایش 39 و 44 کیلووات بهره می‌برد که در حال حاضر از موفق‌ترین سامانه‌های سرمایش در دنیاست. سیستم سرمایش مخصوص راننده Frontbox با ظرفیت سرمایش 7 کیلووات، محیطی مطلوب را برای راننده ایجاد می‌كند.

کابین استراحت راننده نیز به سیستم سرمایـش مخصوص با ظرفیت سرمایش 7/3 کیلووات مجهز است.

اسکانیا مارال

سیستم گرمایش این اتوبوس شامل بخاری سقفی، کنوکتور، بخاری مخصوص راننده و کابین خواب و همچنین بخاری درجا است. سیستم پخش صوتی و تصویری دو دستگاه مانیتور LCD برای سالن مسافر و کابین استراحت راننده با همراه آمپلیفایر مجهز به میکروفون برای ارتباط با مسافران داخل و بلندگوی خارجی در نظر گرفته شده است.

اعلام حرکت به مسافران خارج از اتوبوس، تابلوی دیجیتال در داخل و بیرون اتوبوس، مانیتور رنگی با قابلیت دو ورودی برای دوربین دنده عقب و دوربین بالای رکاب عقب به منظور کنترل محدوده درب، رکاب و عقب اتوبوس توسط راننده با اولویت دنده عقب است.

امکانات و تجهیزات ویژه و استاندارد

این اتوبوس مجهز به سیستم‌های کروز کنترل و کروز کنترل تطبیقی، سیستم مدار خروج از خط، سیستم عیب‌یابی و سیستم قطع موتور و برق اضطراری است. همچنین چراغ‌های روشنایی در روز DRL، یخچال و قهوه‌جوش، سيستم الكترونيكی ضد سرقت، صندلی مسافری Esteban/Brusa، سپر جلو به صورت بازشو برای دسترسی راحت‌تر به بکسل‌بند، شیشه‌های جانبی و عقب خم دو جداره، دو عدد آینه کناری برقی و قابل تنظیم از داخل و مجهز به گرمکن، کابین استراحت راننده مجهز به کولر، بخاری، آیفون جهت ارتباط با راننده و سیستم جداگانه صوتی و تصویری است.

اسکانیا مارال

شیشه بالابر برقی برای راننده، چراغ پله‌ای ورودی و خروجی دو حالته، آفتابگیر برقی برای شیشه جلو، ریموت کنترل، سیستم اعلام حریق در محفظه موتور، و قابلیت سفارش نصب سرویس بهداشتی روی این اتوبوس نصب شده است.