تعویض پلاک خودرو یکی از مهمترین مراحل در نقل‌وانتقال وسائل نقلیه است که هر خریدار و فروشنده‌ای را درگیر می‌کند. یکی از اهداف اصلی تغییر پلاک خودروها، به‌نام شدن پلاک وسیله نقلیه به نام مالک جدید خودرو می‌باشد. برای انجام این عملیات، خریدار و فروشنده با همراه داشتن مدارک مورد نیاز، به مراکز تعویض پلاک مراجعه و اقدامات لازم را انجام می‌دهند.
هنگامی که خودرویی را خریداری می‌کنید، در اولین قدم باید برای تعویض پلاک خودرو اقدام کنید تا امکان دسترسی سریع به هویت، مشخصات و نشانی مالک خودرو (و سایر وسائل نقلیه) فراهم شود، به ویژه در مورد خودروهای کارکرده.
برای تغییر پلاک خودروها، مراکزی در شهرها و استان‌های مختلف کشور در نظر گرفته شده است که خریدار با مراجعه به آن‌ها و اقدام به تعویض پلاک، به‌نام خود پلاک را اصلاح می‌کند. این مراکز به منظور جلوگیری از ازدحام، سیستم نوبت‌دهی فعال دارند و در سال‌های اخیر بسیاری از شهرها این سیستم را به کار گرفته‌اند.
جدول مدارک مورد نیاز برای تعویض پلاک خودرو
| مدارک لازم برای تعویض پلاک خودرو برای شخص فروشنده | مدارک لازم برای تعویض پلاک خودرو برای خریدار |
| برگ سبز یا سند مالکیت یا برگه شناسایی خودرو | اصل شناسنامه و کارت ملی |
| کارت خودرو | سند احراز محل سکونت |
| بیمه نامه خودرو | قبض آب، برق یا گاز مطابق با محل سکونت خریدار |
| اصل شناسنامه و کارت ملی | مدارک شناسایی معتبر فردی که اسناد مربوط به محل سکونت به نام اوست و مدارکی که نسبت را تایید می کند |
| برگه تاییدیه معاینه فنی معتبر (برای خودروهای با سن چهار سال به بالا) | - |
| برگه عدم خلافی خودرو (در صورت وجود خلافی، فروشنده می تواند در همان مرکز تعویض پلاک خلافی خود را پرداخت کند) | - |
لازم به ذکر است که حضور خودرو نیز در مرکز تعویض پلاک الزامی است.
چگونه تعویض پلاک خودرو انجام می‌شود؟
برای تعویض پلاک خودرو، باید شرایط و مراحل خاصی رعایت شود. در گام اول، پس از مراجعه خریدار و فروشنده به مراکز تعویض پلاک و ارائه مدارک طرفین، هر دو طرف فرم‌های مربوطه را پر می‌کنند و خریدار هزینه تعویض پلاک و هزینه پست سند و کارت خودرو را پرداخت می‌کند. در صورتی که خودرو خلافی داشته باشد، فروشنده باید این خلافی را پرداخت کند.
در مرحله بعدی، تایید اصالت خودرو صورت می‌گیرد. فرم‌های پر کرده شده باید به کارشناسان و بازرسان ارائه شود تا خودرو مورد بررسی و اصالت آن تایید شود. کارشناسان تمام مشخصات خودرو را با مشخصات نوشته شده در برگه سند و فرم‌ها، شامل شماره شاسی، شماره موتور و...، تطبیق می‌دهند و اصالت خودرو را تایید می‌کنند.
پس از احراز اصالت خودرو، مجوز فک پلاک نصب بر روی خودرو (پلاک به نام فروشنده خودرو) داده و پلاک جدید به نام خریدار صادر می‌شود. در نهایت، خریدار پلاک خود را تحویل می‌گیرد.
چه مدارکی برای تعویض پلاک خودرو لازم است؟
پس از تحویل پلاک جدید توسط خریدار، پلاک قبلی برداشته و پلاک جدید نصب می‌شود. اگر خریدار قبلاً خودرویی داشته باشد که پلاک آن آزاد است، می‌تواند از همان پلاک با تطبیق اطلاعات خودروی جدید استفاده کند. برای ساکنان تهران، تحویل پلاک قدیمی در مراکز تعویض پلاک و بلافاصله انجام می‌شود، اما برای ساکنان شهرستان یا استان‌های دیگر، ۲۴ تا ۴۸ ساعت زمان لازم است تا پلاک پست شود. در حال حاضر، نوبت‌دهی برای تعویض پلاک، اینترنتی شده و افراد در نوبت مقرر مراجعه می‌کنند؛ اما در گذشته، برای تعویض پلاک خودرو بایستی به صورت حضوری به مراکز مربوط به تعویض پلاک مراجعه می‌شد که بسیار زمانبر بود و افراد در صف‌های طولانی مراکز تعویض پلاک منتظر می‌ماندند. اما چند سال است که پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا، برای کاهش مراجعات حضوری افراد جهت تعویض پلاک وسایل نقلیه خود، در مراکز تعویض پلاک، روشی نوین را برای نوبت‌دهی اینترنتی جهت تعویض پلاک وسایل نقلیه در اختیار متقاضیان این مراکز قرار داده است.
