میل سوپاپ یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین قطعات موتور خودرو است که وظیفه باز و بسته کردن سوپاپ‌ها را بر عهده دارد. این قطعه معمولا به این زودی‌ها خراب نمی‌شود و سال‌ها بدون مشکل به کار خود ادامه می‌دهد. اما گاهی اوقات این احتمال وجود دارد که به علت‌های مختلف، میل سوپاپ از وسط بشکند. شکستن میل سوپاپ از وسط یک مشکل جدی است که می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی در موتور شود. در این مطلب به بررسی علل شکستن میل سوپاپ خودرو از وسط و راه‌های جلوگیری از این مشکل می‌پردازیم.
میل سوپاپ خودرو علل اصلی شکستن میل سوپاپ خودرو از وسط
میل سوپاپ خودرو مانند بسیاری از لوازم فلزی دیگر، طول عمر بالا اما محدود دارد. خصوصا که دائما در حال چرخش است و تحت تنش مداوم کار می‌کند. همین موضوع باعث می‌شود که با دو نوع علت اصلی در شکستگی این قطعه مواجه باشیم. دو دلیل اصلی بریدگی میل سوپاپ خودرو از وسط عبارتند از:
1.خستگی مواد
میل سوپاپ خودرو از جنس فولاد آلیاژی ساخته می‌شود. این ماده با گذشت زمان و تحت بارهای سنگین، اصطلاحا دچار خستگی می‌شود و بعد از مدتی می‌شکند. اصولا قطعا فلزی که تحت تنش هستند، صرفا برای مدت محدود می‌توانند این تنش را تحمل کنند؛ چراکه در ساختار مولکولی آنها ترک‌های بسیار ریز در حد میکرون وجود دارد که به‌تدریج با اعمال مداوم فشار گسترش می‌یابند و بزرگتر می‌شوند.
این ترک‌ها درنهایت به قدری رشد می‌کنند که استحکام فولاد تحت تنش را به شدت کاهش می‌دهند و موجب شکستگی آن می‌شوند. هرچه فشار بیشتری روی قطعه باشد، خستگی فولاد هم زودتر رخ می‌دهد. به خاطر همین است که در رانندگی‌های پرفشار خطر شکستگی میل سوپاپ افزایش می‌یابد.
2.تنش‌های بیش از حدh3>
میل سوپاپ در معرض تنش‌های مختلفی قرار دارد و همان‌طور که اشاره شد، این تنش‌ها باعث خستگی زودتر از موعد قطعه فولادی می‌شود. البته در اینجا منظور از تنش، فشارهای غیرمتعارفی است که از طریق عواملی مانند خرابی بلبرینگ‌ها، تنظیم ناصحیح تایم موتور و استفاده از روغن موتور نامناسب ایجاد شوند. وگرنه در حالت عادی، میل سوپاپ تحت تنش متعادل قرار دارد اما شاید به این زودی‌ها به هیچ مشکلی برنخورد و تا پایان طول عمر خودرو هم به کار خود ادامه دهد، به شرطی که جنس آن کاملا مرغوب و استاندارد باشد.
علل ثانویه شکستن میل سوپاپ خودرو از وسط علل ثانویه شکستن میل سوپاپ خودرو از وسط
علاوه بر دو علت اصلی ذکر شده، عوامل دیگری نیز می‌توانند منجر به شکستن میل سوپاپ خودرو از وسط شوند. این عوامل عبارتند از:
1.آسیب‌های ناشی از ضربات فیزیکی یا ایرادات مکانیکی
میل سوپاپ می‌تواند در اثر برخورد با اجسام خارجی یا ضربه‌های شدید دچار آسیب شود. این آسیب‌ها می‌توانند منجر به شکستن میل سوپاپ شوند. مواردی مثل تصادف، ورود پلیسه فلزی به محل نشست میل سوپاپ روی سرسیلندر و قفل شدن میل سوپاپ به هر دلیل دیگر می‌تواند به شکستگی آن منجر شود.
2.آلودگی یا کیفیت بد روغن موتور
روغن موتور نامناسب یا آلوده می‌تواند باعث خوردگی میل سوپاپ و کاهش ضخامت آن شود. ضخامت کمتر هم می‌تواند منجر به کاهش استحکام قطعه و درنهایت شکستن آن شود. ضمن آنکه روغن نامناسب باعث افزایش اصطکاک میان میل سوپاپ و سرسیلندر می‌شود، این مورد فشار روی قطعه را بالا می‌برد و منجر به خستگی زودتر آن می‌شود.
3.افزایش دمای بیش از حد
دمای بیش از حد موتور می‌تواند باعث نرم شدن فولاد میل سوپاپ شود. نرم شدن فولاد هم منجر به تغییر خواص مولکولی، خستگی فولاد و درنهایت شکستن میل سوپاپ شود. به عنوان مثال زمانی که فن رادیاتور خراب شده و موتور جوش می‌آورد، تنش دمایی نسبتا شدیدی روی میل سوپاپ وارد خواهد شد که اگر سریعا دفع نشود و موتور کماکان روشن بماند، می‌تواند باعث شکستن میل سوپاپ شود.
علائم شکستن میل سوپاپ خودرو از وسط علائم شکستن میل سوپاپ خودرو از وسط
شکستن میل سوپاپ خودرو از وسط می‌تواند علائم مختلفی را در ماشین به وجود آورد. برخی از این علائم عبارتند از:
کاهش قدرت موتور: شکستن میل سوپاپ می‌تواند باعث کاهش قدرت موتور شود. زیرا وقتی میل سوپاپ از وسط می‌شکند، تنها نیمی از آن مشغول به کار است و نیمه دیگر از مدار خارج شده است. بنابراین سوپاپ آن سیلندرهایی که با نیمه شکسته باید باز و بسته می‌شدند، دیگر عمل نمی‌کنند. پس عملا آن سیلندرهای موتور از کار می‌افتد و قدرتی از آنها بیرون نمی‌آید. درنتیجه شما افت توان موتور را کاملا احساس می‌کنید.
افزایش مصرف سوخت: شکستن میل سوپاپ می‌تواند باعث افزایش مصرف سوخت شود. زیرا این مشکل فشار زیادی رو موتور برای حفظ سرعت خودرو در عین کاهش توان و خاموشی بعضی سیلندرها وارد می‌کند. در نتیجه مصرف سوخت نیز افزایش پیدا خواهد کرد.
صدای غیرعادی از موتور: شکستن میل سوپاپ می‌تواند باعث ایجاد صدای غیرعادی از موتور شود. احتمالا صدایی شبیه برخورد فلزات باهم یا سایش دو فلز روی هم هنگام شکستن میل بادامک از موتور و سرسیلندر به گوش خواهد رسید.
روشن نشدن موتور: در برخی موارد، شکستن میل سوپاپ می‌تواند باعث روشن نشدن موتور شود. چون به هر حال یک یا چند سیلندر موتور از مدار خارج شده و کاملا طبیعی است که در چنین وضعی پیشرانه اصلا روشن نشود.
راه‌های پیشگیری از شکستن میل سوپاپ خودرو راه‌های پیشگیری از شکستن میل سوپاپ خودرو
برای پیشگیری از شکستن میل سوپاپ خودرو از وسط، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
•استفاده از روغن موتور مناسب
استفاده از روغن موتور مناسب می‌تواند از خوردگی میل سوپاپ جلوگیری کند. ضمن آن که تعویض دیرهنگام روغن باعث آلودگی روغن موتور شده و کیفیت آن را پایین می‌آورد. در چنین شرایطی میل سوپاپ تحت تنش بیشتری کار کرده و اصطکاک بالاتری را تحمل می‌کند؛ در نتیجه احتمال شکستگی آن بالا می‌رود. اما اگر روغن موتور به موقع عوض شود، میل سوپاپ دیگر ناچار به تحمل تنش‌های اضافه نخواهد بود و همیشه به طور روان و تحت تنش عادی به کار خود ادامه می‌دهد.
ضمن آنکه تعویض به موقع روغن باعث خروج پلیسه و براده‌های فلزی از داخل موتور می‌شود و در نتیجه احتمال گیر کردن این ذرات در لابه‌لای میل سوپاپ و سرسیلندر کمتر می‌شود و احتمال گریپاژ کردن این قطعه پایین می‌آید. بنابراین اگر روغن همیشه تمیز و مرغوب باشد، میل سوپاپ به این زودی‌ها با ایراد شکستگی از وسط روبرو نمی‌شود.
•بررسی و تنظیم صحیح تایمینگ موتور
بررسی و تنظیم صحیح تایمینگ موتور می‌تواند از ایجاد تنش‌های بیش از حد در میل سوپاپ جلوگیری کند. تایم نبودن موتور فشار زیادی روی میل سوپاپ وارد کند. این فشار زیاد درنهایت عمر خستگی قطعه را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود که میل سوپاپ سریع‌تر به حد شکست برسد.
بنابراین اگر مواردی مثل بد کار کردن موتور، افت توان موتور و... را در پیشرانه خودروتان احساس کردید، حتماً به تعمیرکار مراجعه کنید تا او با بررسی کلیه عوامل و از جمله تنظیم تایمینگ موتور، فشار را از روی میل سوپاپ بردارد تا این قطعه بتواند برای مدت طولانی به طور صحیح به کار خود ادامه دهد.
•انجام سرویس‌های دوره‌ای خودرو
انجام سرویس‌های دوره‌ای خودرو می‌تواند از بروز مشکلات احتمالی در موتور جلوگیری کند. علاوه بر تعویض به موقع روغن که در بالا اشاره کردیم مواردی مثل تعویض فیلتر هوا تعویض شمع و وایر سر موعد و تعویض فیلتر روغن باید همگی به طور دوره‌ای انجام شوند تا موتور خودرو و قطعات حساس آن نظیر میل سوپاپ در بهترین شرایط به کار خود ادامه دهند و با تنش‌های بیش از حد مواجه نشوند.
بریدگی میل سوپاپ خودرو از وسط یک مشکل جدی است سخن پایانی
بریدگی میل سوپاپ خودرو از وسط یک مشکل جدی است که می‌تواند منجر به آسیب‌های اساسی در موتور شود. برای پیشگیری از این مشکل، می‌توان اقداماتی مثل سرویس به موقع روغن، تعویض سر موعد شمع و وایر، فشار نیاوردن بیش از حد روی موتور، مراجعه به تعمیرکار جهت اطمینان از تایم بودن موتور و... را انجام داد تا با مشکل شکستن میل سوپاپ به حد امکان مواجه نشد. همچنین اگر خودروی شما عمر بالایی دارد، توصیه می‌کنیم که میل سوپاپ‌های آن را تعویض کنید؛ چراکه این قطعات به هر حال عمر محدودی دارند و حالا که برای مدت طولانی روی ماشین شما کار کرده‌اند، قطعا مستعد شکستن هستند. پس بهتر است پیش از وقوع این مشکل و رسیدن ایرادات جدی به موتور، میل سوپاپ‌ها را عوض کنید.
شاید مطالب زیر هم برای شما مفید باشد:
مشخصات ماشین ساینا
تفاوت بنزین سوپر و معمولی
چک لیست خودرو قبل از سفر
ماشین پژو پارس دوگانه سوز
نویسنده حسین باباپور
