ترکیدن لاستیک یکی از خطرناک‌ترین اتفاقاتی است که احتمال دارد در طول سفر با خودرو رخ بدهد. این حادثه چه در جاده‌های بین شهری و با سرعت بالا و چه در جابجایی‌های کوتاه روزانه، بسیار خطرناک است و باید فرآیند کنترل خودرو به بهترین نحو توسط راننده انجام شود تا پیامدهای منفی آن به حداقل برسد. اما شاید این سوال پیش بیاید که ترکیدن لاستیک عقب خطرناک است یا جلو؟
اگر می‌خواهید به جواب این سوال برسید، در ادامه با خودرو بانک همراه باشید تا ضمن بررسی علت ترکیدن تایر ماشین، راه‌های جلوگیری از ترکیدن لاستیک خودرو و نحوه کنترل ماشین در این شرایط را به زبان ساده و کاربردی توضیح دهیم.
ترکیدن لاستیک ماشین چیست؟
شاید ترکیدن لاستیک ماشین مفهومی ساده و کاملا قابل درک برای همه افراد جامعه به حساب بیاید اما برای آنکه به طور دقیق و بدون کوچکترین شک در مورد این پدیده صحبت کنیم, بهتر است یک تعریف مشخص از آن داشته باشیم. به طور کل هر زمان که باد لاستیک ماشین به طور ناگهانی و تقریباً کامل به هر دلیلی تخلیه شود، می‌توان گفت که پدیده ترکیدن لاستیک خودرو اتفاق افتاده است.
بنابراین اگر کاهش باد لاستیک به صورت ناگهانی رخ ندهد، نمی‌توان به آن ترکیدگی لاستیک گفت. معمولاً به خالی شدن تدریجی باد تایر پنچری گفته می‌شود که خطر آن نسبت به ترکیدگی بسیار پایین‌تر است و آسیب‌های جانی چندانی به دنبال ندارد. اما ترکیدگی لاستیک به شدت خطرناکتر است و شاید باعث بروز خسارت‌های جانی شدید برای راننده و سرنشینان خودرو شود.
ترکیدن لاستیک جلو خطرناک است یا عقب؟ترکیدن لاستیک جلو خطرناک است یا عقب؟
پاسخ به این سوال نمی‌تواند چندان دقیق باشد؛ چرا که ترکیدن لاستیک در هر شرایطی کاملاً خطرناک است و به احتمال قوی منجر به برهم خوردن تعادل خودرو، انحراف از مسیر و بروز یک حادثه دلخراش می‌شود. اگر بخواهیم یک پاسخ دقیق به این به سوال شما در مورد اینکه ترکیدن لاستیک عقب خطرناک است یا جلو ارائه دهیم، می‌توانیم بگوییم که بهتر است سوالتان را جور دیگری بپرسیم. یعنی این طور بپرسید آیا ترکیدن لاستیک محرک خطرناک است یا متحرک؟!
لاستیک محرک همان تایری است که نیرو را به طور مستقیم از گیربکس دریافت می‌کند؛ اکثر خودروهای موجود در بازار کشورمان از نوع محرک جلو FWD هستند و نیروی موتور را به سمت چرخ‌های جلو ارسال می‌کنند. اما خودروهای دیگری همچون انواع وانت‌ها نیز وجود دارند که نیروی موتور آنها به سمت جفت تایر عقب ارسال می‌شود؛ این خودروها دیفرانسیل عقب هستند و چرخ‌های محرک آنها در محور جلو قرار ندارد.
به طور کلی می‌توان گفت با وجود آنکه ترکیدن لاستیک ماشین در هر شرایط و در هر سمتی کاملاً خطرناک است، اما اگر این لاستیک جزو تایرهای محرک خودرو باشد، احتمالا خطر بیشتری ایجاد می‌شود؛ چرا که ترکیدن لاستیک محرک خودرو به ویژه در سرعت بالا کنترل ماشین را سخت‌تر می‌کند و پایداری ماشین را به نحو راحت‌تر بر هم می‌زند. بنابراین احتمال بروز حوادثی مثل واژگونی، خروج از جاده و مواردی از این دست را بالا می‌برد.
اما اگر لاستیک ترکیده جزو تایرهای غیرمحرک باشد، به دلیل عدم چرخش مؤثر، تاثیر کمتری در از دست رفتن هندلینگ ماشین دارد و در نتیجه خطر ترکیدگی آن نیز کمی پایین‌تر می‌آید.
با این حال نباید بحث تاثیر ترکیدن تایر و تاثیر آن روی فرمانپذیری خودرو را هم فراموش کنیم. چرا که اگر لاستیک جلو بترکد، جدا از این که محرک باشد یا متحرک، می‌تواند فرمانپذیری خودرو را مختل کند. بنابراین در مجموع به نظر می رسد که ترکیدن لاستیک جلو به خصوص در خودروهای دیفرانسیل جلو به دلیل تاثیر بیشتر روی ناپایدارسازی خودرو، می‌تواند خطرناکتر باشد.
اما باید مجدد تاکید کنیم که ترکیدن تمام لاستیک‌های ماشین به ویژه در سرعت‌های بالا کاملاً خطرناک است و احتمال پیشامد یک حادثه دلخراش را بسیار بالا می‌برد.
علت ترکیدن لاستیک ماشین
دلیل ترکیدن لاستیک خودرو به یک علت و مورد خاص محدود نمی‌شود و بازه نسبتا گسترده‌ای از علت‌ها را در بر می‌گیرد. از فرو رفتن یک یا چند جسم تیز به داخل لاستیک گرفته تا کاهش سطح آج، اتمام طول عمر لاستیک، و فرسودگی بیش از حد آن، افزایش دمای بیش از حد نقطه تماس لاستیک با زمین، قرار دادن بار بیش از حد در خودرو، افزایش شدید سرعت خودرو خارج از محدوده تحمل استاندارد تایر و... مهمترین علت‌های ترکیدگی لاستیک به حساب می‌آیند.
فرو رفتن جسم تیز در لاستیک •فرو رفتن جسم تیز در لاستیک
احتمال وجود اجسام تیز نظیر میخ، پیچ، شیشه و دیگر اجسام تیز در جاده‌ها بسیار بالاست؛ به ویژه هنگامی که در حاشیه یک جاده بین شهری در حال حرکت هستید، احتمال نفوذ یک جسم نوک تیز به داخل لاستیک بسیار بالا می‌رود
اگر این جسم نوک تیز باعث پارگی لاستیک شود، خروج یکباره باد از تایر را نتیجه می‌دهد و پدیده ترکیدگی لاستیک ماشین رخ می‌دهد. اما اگر جسم نوک تیز نظیر پیچ یا میخ داخل لاستیک بماند، معمولاً پنچری یا خروج تدریجی باد تایر را به دنبال می‌آورد.
کاهش ضخامت آج تایر •کاهش ضخامت آج تایر
ضخامت مناسب آج تایر می‌تواند یکی از نشانه‌های سالم بودن لاستیک ماشین محسوب شود. البته هر لاستیکی که آج مناسب داشته باشد، لزوماً سالم نیست؛ چرا که ممکن است خاصیت کشسان خود را تا حد زیادی از دست داده و عمر آن به پایان رسیده باشد. به هر حال کاهش ضخامت آج و صاف شدگی لاستیک، مقاومت آن در برابر ترکیدگی را به شدت کاهش می‌دهد و باعث می‌شود که احتمال ترکیدن لاستیک افزایش پیدا کند.
پایان طول عمر لاستیک •پایان طول عمر لاستیک
هر تایر خودرو بسته به کیفیت ساخت، نوع مواد تشکیل‌دهنده و نوع کاربرد، طول عمر مشخصی دارد. تایر اکثر خودروهای خانوادگی معمولا چیزی بین ۲ تا نهایتاً ۴ سال عمر مفید دارند، بعد از اتمام این طول عمر، اجزای تشکیل‌دهنده لاستیک به‌تدریج خاصیت کشسانی یا الاستیسیته خود را از دست می‌دهند و ممکن است در اثر تنش‌های وارده از جاده، راحت‌تر بترکند. بنابراین اگر طول عمر لاستیک بیشتر از ۴ سال باشد، باید حتماً آن را تعویض کرد تا خطر ترکیدگی بسیار کمتر شود.
•داغ شدن شدید لاستیک
هر تایر می‌تواند تنش‌های دمایی را تا یک محدوده و در بازه زمانی مشخص تحمل کند. بنابراین داغ شدن بیش از حد تایر و کار کردن طولانی آن در این محدوده دمایی، درنهایت به ترکیدن لاستیک خودرو منجر می‌شود.
افزایش سرعت خودرو تا محدوده غیرقابل تحمل برای لاستیک •افزایش سرعت خودرو تا محدوده غیرقابل تحمل برای لاستیک
شاید این نکته را ندانید اما باید به اطلاعتان برسانیم که هر لاستیک می‌تواند حداکثر سرعت مشخصی را تحمل کند و اگر سرعت خودرو از این محدوده بالاتر برود، احتمال ترکیدن تایر نزدیک به ۹۰ الی ۱۰۰ درصد خواهد شد. محدوده استاندارد تحمل سرعت تایر بر اساس حروف انگلیسی روی بدنه لاستیک هک می‌شود و که می‌توان به کمک آن، محدوده مجاز سرعت برای هر لاستیک را مشخص کرد.
قرار دادن بار فوق سنگین در خودرو •قرار دادن بار فوق سنگین در خودرو
تایر خودروها توانایی تحمل بار مشخصی دارد. اگر بار بیش از حد سنگین در خودرو قرار داده شود، این سنگینی روی تایرها فشار می‌آورد و احتمال پارگی و ترکیدگی آنها را به شدت بالا می‌برد. به عنوان مثال از یک خودروی وانت کوچک مثل پراید ۱۵۱ نباید انتظار داشت تا قادر باشد وزنی به اندازه ظرفیت حمل بار وانت نیسان زامیاد را تحمل کند.
اگر به این خودرو کوچک تجاری کوچک بار بیش از حد وارد شود، علاوه بر آسیب دیدگی شاسی و سیستم تعلیق، احتمال ترکیدگی تایر نیز به شدت زیاد خواهد بود. همچنین گاهی اوقات دیده شده که در خودروهای تریلی کشنده، تایر به دلیل سنگینی بیش از حد محموله ترکیده و حادثه به وجود آمده است. بنابراین از حمل بار سنگین و فراتر از ظرفیت خودرو خودداری کنید تا به سیستم تعلیق و تایرها و موتور آسیبی وارد نشود.
هنگام ترکیدن لاستیک ماشین چکار کنیم؟
مهمترین کاری که می‌توان هنگام ترکیدن لاستیک ماشین انجام داد، حفظ آرامش و خونسردی و پس از آن کنترل جهت حرکت خودرو است. زمانی که لاستیک می‌ترکد، خودرو تمایل دارد تا به سمت لاستیک ترکیده منحرف شود، به ویژه اگر این لاستیک جزو تایرهای محرک خودرو باشد انحراف ماشین نیز شدیدتر می‌شود. در این شرایط از چرخاندن یکباره فرمان به هر سمتی خودداری کرده و سعی کنید ماشین را به آرامی به شانه خاکی سمت راست جاده هدایت کنید. از ترمز گرفتن ناگهانی نیز به طور جد خودداری کنید؛ چرا که این کار هم باعث از دست رفتن پایداری و کنترل خودرو خواهد شد.
راه‌های جلوگیری از ترکیدن تایر
برای جلوگیری از ترکیدن لاستیک می‌توان کارهای زیر را انجام داد:
تعویض به موقع لاستیک‌ها •تعویض به موقع لاستیک‌ها
حتی اگر لاستیک ماشین شما از لحاظ ظاهری سالم است، باید حتماً آن را نهایتاً بعد از ۴ سال تعویض کنید. لاستیک‌ها طول عمر مشخصی دارند و بعد از این مدت خاصیت کشسانی خود را از دست داده و مستعد ترکیدگی می‌شوند.
•اطمینان از بالانس وزنی چرخ‌ها
بالانس نبودن چرخ‌ها باعث بروز لرزش در تایرها می‌شود این لرزش می‌تواند تنش بیشتری در تایر ایجاد کند و احتمال ترکیدگی آن را تا حدودی بالا ببرد. بنابراین اگر در سرعت‌های بالا متوجه لرزشش نسبتا شدید تایرهای خودرو شدید، حتماً آنها را از لحاظ بالانس بودن بررسی کنید.
تنظیم زاویه فرمان •تنظیم زاویه فرمان
تنظیم فرمان یا همان تنظیم زاویه بین چرخ‌ها می‌تواند باعث جلوگیری از خوردگی و لاستیک سابی شود. اگر زاویه فرمان در محدوده استاندارد قرار نداشته باشد، یک بخش از لاستیک به شدت ساییده شده و احتمال ترکیدگی از آن ناحیه بالا می‌رود. توصیه می‌کنیم هر یک سال زاویه فرمان را تنظیم کنید تا خودرو از این جهت به لاستیک سابی نیفتد و احتمال ترکیدن تایر کاهش پیدا کند.
•بررسی آج تایرها
اگر آج تایرهای خودروی شما زیادی ساییده شده و از بین رفته، بهتر است لاستیک را تعویض کنید. آج تایر باعث چسبندگی و پایداری بهتر خودرو در سر پیچ می‌شود و اجازه می‌دهد که ماشین در سرعت‌های بالا از مسیر منحرف نشود. ضمناً آج سالم احتمال ترکیدگی لاستیک را کاهش می‌دهد و به مقدار زیادی جلوی این پدیده خطرناک را می‌گیرد.
چطور بفهمیم لاستیک پنجر شده است؟ چطور بفهمیم لاستیک پنجر شده است؟
اگر احساس کردید خودرو به‌تدریج در حال کشیده شدن به یک سمت قرار دارد و صدایی غیرعادی از سمت تایرها به گوش می‌رسد، می‌توانید حدس بزنید که تایر پنچر شده است. همچنین در خودروهای مجهز به سیستم سنسور فشار باد تایرها، می‌توان با نگاه در به عدد میزان باد هر تایر تشخیص داد که لاستیک پنچر شده است
نتیجه‌گیری
ترکیدن لاستیک ماشین در هر شرایطی بسیار خطرناک است، خصوصاً اگر این تایر در جلو و از نوع محرک باشد و در سرعت بالا بترکد، آن وقت کنترل ماشین بسیار سخت می‌شود. برای جلوگیری از ترکیدن لاستیک ماشین باید حتماً هر 3 یا ۴ سال تایرهای ماشین را حتی با وجود برخورداری از آج‌های سالم، تعویض کنید. ضمنا هر روز باد تایرها را به صورت چشمی بررسی کنید و اگر متوجه شدید که باد تایرها تنظیم نیست، آنها را مجدداً تنظیم باد کنید. این کار باعث می‌شود تا سطح تماس تایر با زمین در محدوده استاندارد قرار داشته باشد و احتمال ترکیدگی کمتر بشود.
شاید مطالب زیر هم برای شما مفید باشد:
ماشین لاماری
چرا لاستیک ماشین می ترکد
چرا لاستیک ماشین می ترکد
چک لیست خودرو قبل از سفر
