اعلام قیمت‌های جدید برای خودروهای وارداتی در سامانه یکپارچه، موجی از پرسش‌ها و تحلیل‌ها را در بازار خودروی کشور به راه انداخته است. در این میان، افزایش قیمت چشمگیر کراس‌اوور محبوب کیا اسپورتیج، که توسط شرکت کوشا خودرو عرضه می‌شود، بیش از سایرین مورد توجه قرار گرفته است. این مقاله به عوامل اصلی این جهش قیمت را کالبدشکافی می‌کند.
افزایش بیش از یک میلیارد تومانی قیمت کیا اسپورتیج در عرضه‌های جدید، نگرانی‌هایی را برای متقاضیان و فعالان بازار ایجاد کرده است. بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که این تغییر قیمت، نه تصمیمی یک‌شبه یا منفرد، بلکه معلول مجموعه‌ای از متغیرهای کلان اقتصادی و تجاری است که بر فرآیند واردات خودرو سایه افکنده است. برای درک عمیق‌تر این موضوع، باید سه عامل کلیدی را مورد واکاوی قرار داد: تغییرات نرخ ارز تخصیصی، هزینه‌های ناشی از مدل سال جدید و افزایش تعرفه‌های جانبی واردات.
تأثیر نوسانات نرخ ارز بر قیمت نهایی
مهم‌ترین و اصلی‌ترین عامل در افزایش قیمت خودروهای وارداتی، از جمله کیا اسپورتیج، به تغییر مبنای محاسبه نرخ ارز بازمی‌گردد. در دوره‌های پیشین واردات، نرخ ارز تخصیص یافته به شرکت‌های واردکننده (مانند یورو) در کانال‌های قیمتی به مراتب پایین‌تری قرار داشت. به عنوان مثال، اگر در سال گذشته مبنای محاسبه یورو حدود ۳۰ هزار تومان بوده است، اکنون این نرخ با جهشی قابل توجه به ارقامی نزدیک به ۷۰ هزار تومان رسیده است.
این افزایش بیش از دو برابری در نرخ ارز، به طور مستقیم هزینه اولیه خرید خودرو از شرکت مادر را برای واردکننده افزایش می‌دهد. از آنجایی که بخش عمده‌ای از قیمت تمام‌شده یک خودروی وارداتی به مبلغ ارزی آن وابسته است، هرگونه نوسان در این شاخص، تأثیری دومینووار بر سایر هزینه‌ها از جمله تعرفه گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده و دیگر عوارض قانونی دارد و در نهایت، قیمت نهایی برای مصرف‌کننده را به شدت بالا می‌برد. این پدیده تنها مختص اسپورتیج نبوده و سایر خودروهای وارداتی نیز متأثر از همین سیاست ارزی، افزایش قیمت مشابهی را تجربه کرده‌اند.
نقش مدل سال و هزینه‌های جانبی در افزایش قیمت
دومین عامل تأثیرگذار، عرضه خودرو با مدل سال جدیدتر است. به طور طبیعی در بازارهای جهانی، خودروهایی که با مدل سال بالاتر (به عنوان مثال، مدل ۲۰۲۵ در مقایسه با ۲۰۲۴) عرضه می‌شوند، به دلیل بهبودهای جزئی، به‌روزرسانی‌های فنی یا صرفاً سیاست‌های قیمت‌گذاری شرکت سازنده، گران‌تر هستند. این افزایش قیمت اولیه از مبدأ، به قیمت نهایی در مقصد نیز منتقل می‌شود. در مورد کیا اسپورتیج، بخشی از افزایش قیمت اخیر مربوط به عرضه مدل ۲۰۲۵ این خودرو است که خود می‌تواند سهمی چند صد میلیون تومانی در گرانی نهایی داشته باشد.
علاوه بر این، هزینه‌های جانبی واردات نیز در طول زمان افزایش یافته‌اند. مواردی مانند حقوق ورودی گمرک، مالیات بر ارزش افزوده، عوارض شماره‌گذاری، هزینه اسقاط خودروهای فرسوده و سایر تعرفه‌های قانونی، مجموعاً بخش قابل توجهی از قیمت نهایی خودرو را تشکیل می‌دهند. با افزایش نرخ ارز و قیمت پایه خودرو، مبلغ ریالی این هزینه‌ها نیز به صورت درصدی افزایش می‌یابد و در نهایت منجر به تشدید گرانی برای مشتری نهایی می‌شود. این دو عامل (مدل سال و هزینه‌های جانبی) در کنار یکدیگر، بخش دیگری از پازل افزایش قیمت اسپورتیج را تکمیل می‌کنند.
چشم‌انداز بازار و نقش نهادهای نظارتی
فرآیند قیمت‌گذاری خودروهای وارداتی در ایران تحت نظارت مستقیم نهادهای رگولاتوری، به ویژه سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، صورت می‌پذیرد. این سازمان با بررسی اسناد و مدارک ارائه شده از سوی شرکت واردکننده، شامل فاکتور خرید ارزی، هزینه‌های حمل و نقل، تعرفه‌های گمرکی و سایر مخارج قانونی، قیمت نهایی فروش را محاسبه و تأیید می‌کند. بنابراین، قیمت اعلام‌شده برای کیا اسپورتیج، قیمتی رسمی و محاسبه‌شده بر اساس ضوابط موجود است.
با این حال، این جهش قیمت، چشم‌انداز بازار خودروهای وارداتی را با چالش‌هایی مواجه می‌کند. قدرت خرید مصرف‌کنندگان در برابر این قیمت‌ها کاهش یافته و رقابت میان خودروهای وارداتی با مدل‌های مونتاژی و لوکس داخلی پیچیده‌تر می‌شود. فعالان بازار معتقدند که ثبات در سیاست‌های ارزی و تعرفه‌ای، می‌تواند به پیش‌بینی‌پذیر شدن بازار کمک کرده و از نوسانات شدید قیمتی که هم به مصرف‌کننده و هم به واردکننده آسیب می‌زند، جلوگیری کند. در نهایت، بخش عمده افزایش قیمت اخیر کیا اسپورتیج و سایر خودروهای مشابه، ریشه در متغیرهای کلان اقتصادی، به خصوص نرخ ارز، دارد و سایر عوامل، این افزایش را تشدید کرده‌اند.
