با گسترش صنعت خودروهای تجاری در ایران، شرکت‌های مختلفی به سمت توسعه محصولات برقی حرکت کرده‌اند. سایپا دیزل نیز به عنوان یکی از بازیگران اصلی این حوزه، کامیونت برقی ۶ تن M4 فوتون را معرفی کرده است. این محصول با هدف کاهش آلایندگی، کاهش مصرف انرژی و بهبود کارایی ناوگان حمل‌ونقل شهری طراحی شده و در مدل بدون خواب عرضه می‌شود. در این مقاله به بررسی فنی این خودرو می‌پردازیم و بخش‌های مختلف آن را از طراحی بیرونی تا مشخصات پیشرانه و امکانات ایمنی تحلیل می‌کنیم.
کامیونت برقی ۶ تن M4طراحی بیرونی و شاسی
ظاهر کامیونت M4 برقی سایپا دیزل، با وجود شباهت به کامیونت‌های دیزلی، متناسب با نیازهای برقی‌سازی بازطراحی شده است. شاسی تقویت‌شده این خودرو توانایی تحمل وزن باتری‌ها و بار ۶ تنی را دارد. کابین بدون خواب، ابعاد جمع‌وجورتری دارد و بیشتر برای کاربری‌های درون‌شهری و مسیرهای کوتاه مناسب است. در نمای جلو، چراغ‌های بزرگ با طراحی ساده به همراه سپر مستحکم دیده می‌شود که علاوه بر زیبایی، برای کاربری شهری و مقاومت در برابر ضربات جزئی طراحی شده‌اند. همچنین قرارگیری ورودی‌های هوا و محل نصب باتری‌ها در بخش کناری شاسی به‌گونه‌ای است که تعادل خودرو حفظ شود.
طراحی کابین و ارگونومی کامیونت برقی ۶ تن M4
کابین بدون خواب M4 برقی تمرکز خود را بر سادگی، راحتی و ارگونومی قرار داده است. کابین این کامیونت از نوع فولادی تمام جوشکاری‌شده با پوشش ضدزنگ است. با حذف تختخواب، فضای داخلی برای سرنشین و تجهیزات کنترلی بازتر شده و دسترسی به ادوات راحت‌تر است. داشبورد دیجیتال، نمایشگر وضعیت شارژ باتری و سیستم‌های کنترلی ساده، امکان مدیریت بهینه ناوگان را برای راننده فراهم می‌کند. صندلی راننده از نوع قابل‌تنظیم بوده و فرمان نیز به گونه‌ای طراحی شده که خستگی راننده در مسیرهای پرتردد شهری کاهش یابد. دید وسیع از پشت فرمان، آینه‌های جانبی بزرگ و طراحی بدون نقاط کور از مزیت‌های مهم این کابین به‌شمار می‌رود.
ابعاد و ظرفیت بار
این کامیونت فوتون ۶ تن برقی با وزن ناخالص مجاز (GVW) حدود ۶ تن، برای حمل بارهای متوسط در محیط‌های شهری و بین‌شهری سبک طراحی شده است. طول کلی خودرو ۵۹۶۰ میلی‌متر و عرض آن ۲۰۶۰ میلی‌متر است که باعث می‌شود مانورپذیری در خیابان‌های باریک شهری حفظ شود. ارتفاع خودرو از سطح زمین تا سقف کابین ۲۲۶۰ میلی‌متر و فاصله محوری آن ۳۳۶۰ میلی‌متر در نظر گرفته شده است که ترکیبی متعادل از پایداری و سهولت حرکت در مسیرهای پرپیچ‌وخم ایجاد می‌کند.
وزن خالص شاسی نیز ۲۴۷۰ کیلوگرم اعلام شده است. از نظر تحمل بار، ظرفیت مجاز محور جلو ۲۴۰۰ کیلوگرم و محور عقب ۴۵۰۰ کیلوگرم است که در مجموع امکان توزیع مناسب بار را فراهم می‌کند. علاوه بر این، اتاق بار قابل‌سفارشی‌سازی است و بسته به نیاز مشتری می‌تواند برای حمل بارهای یخچالی، خشک یا سایر کاربری‌های صنعتی تغییر یابد. توزیع وزن باتری‌ها و بار به‌خوبی انجام شده تا پایداری خودرو هنگام حرکت با حداکثر ظرفیت حفظ شود.
پیشرانه برقی و قوای محرکه
کامیونت فوتون برقی M4 سایپا دیزل، به یک موتور الکتریکی ساخت Jing Jin Electric مجهز است که مطابق با استاندارد JP67 طراحی شده. این موتور توان خروجی ۶۴ کیلووات به‌صورت پیوسته و حداکثر ۱۱۵ کیلووات در حالت اوج تولید می‌کند. گشتاور آن در بازه‌ای از ۱۴۰ تا ۳۰۰ نیوتون‌متر قرار دارد که از دور موتور ۱۲۰۰ تا ۴۳۰۰ دور بر دقیقه در دسترس است. این ویژگی باعث می‌شود خودرو در شروع حرکت و هنگام بارگیری، شتاب مناسبی داشته باشد. استفاده از گشتاور لحظه‌ای موتور الکتریکی، توانایی کشش در مسیرهای شهری و شیب‌های متوسط را بهبود می‌دهد و در عین حال با حذف جعبه‌دنده‌های پیچیده دیزلی، استهلاک سیستم انتقال قدرت نیز کاهش می‌یابد.
باتری و سیستم شارژ کامیونت برقی M4
کامیونت برقی 6 تن M4 از باتری فسفات آهن-لیتیوم (LFP) بهره می‌برد که توسط شرکت معتبر CATL ساخته شده است. ظرفیت این پک باتری ۸۱٫۱۴ کیلووات‌ساعت بوده و با ولتاژ اسمی ۵۴۰٫۹۶ ولت کار می‌کند. وزن کلی مجموعه باتری حدود ۵۵۴٫۱۶ کیلوگرم است. برای اطمینان از عملکرد پایدار در شرایط مختلف دمایی، سیستم خنک‌کاری مایع (ضد یخ) به‌کار رفته است که مانع از افت کارایی در دماهای بالا یا پایین می‌شود.
در بخش شارژ، توان شارژر داخلی ۱۱ کیلووات است و با ولتاژ ورودی ۴۰۰ تا ۷۵۰ ولت و جریان ۳۲ آمپر کار می‌کند. این کامیونت از استاندارد شارژ CCS Type 2 پشتیبانی می‌کند و قابلیت شارژ هم در حالت کند (Slow) و هم سریع (Fast) را دارد. این انعطاف‌پذیری به رانندگان امکان می‌دهد متناسب با زیرساخت موجود و شرایط عملیاتی، بهترین روش شارژ را انتخاب کنند.
کامیونت فوتون برقی ۶ تن سایپا‌دیزل سیستم تعلیق و ترمزها
در محور جلو از تعلیق فنر تخت چندلایه و در محور عقب از فنرهای مقاوم استفاده شده تا توانایی تحمل بارهای سنگین فراهم شود. ترمزها در کامیونت فوتون ۶ تن برقی از نوع بادی (پنوماتیک) مجهز به ABS و سیستم بازیابی انرژی (Regenerative Braking) هستند که علاوه بر افزایش ایمنی، بخشی از انرژی ترمزگیری را به باتری بازمی‌گردانند. این ویژگی در رانندگی شهری که توقف و حرکت مداوم وجود دارد، نقش مهمی در افزایش بهره‌وری دارد.
امکانات ایمنی و رفاهی کامیونت برقی فوتون M4
سایپا دیزل در کامیونت برقی M4 به ایمنی توجه ویژه‌ای داشته است. وجود ترمز ضدقفل (ABS)، سیستم کنترل پایداری (ESC)، کیسه هوای راننده و کمربندهای ایمنی سه‌نقطه‌ای بخشی از این امکانات است. سیستم پایش فشار باد تایر، دوربین دنده عقب و سنسورهای پارک نیز به راننده کمک می‌کنند تا در محیط‌های شلوغ شهری با ایمنی بیشتری حرکت کند. از نظر رفاهی، وجود کولر و بخاری برقی، گرم‌کن آینه، قابلیت برگرداندن اتاق با ۷۰ درجه با قفل مکانیکی، سیستم تهویه مطبوع و شارژر USB برای دستگاه‌های الکترونیکی جزو امکانات استاندارد محسوب می‌شود.
نقاط قوت و ضعف
از مهم‌ترین نقاط قوت کامیونت ۶ تن برقی M4 می‌توان به آلایندگی صفر، صدای کم هنگام حرکت، هزینه نگهداری پایین‌تر نسبت به نمونه‌های دیزلی و شتاب بالای ناشی از گشتاور لحظه‌ای اشاره کرد. با این حال محدودیت برد حرکتی و زمان نسبتاً طولانی شارژ (در مقایسه با سوخت‌گیری دیزل) می‌تواند نقطه ضعف آن باشد. همچنین زیرساخت محدود شارژ سریع در کشور یکی از چالش‌هایی است که استفاده گسترده از این کامیونت را دشوار می‌کند.
علاوه بر این، وزن بالای پک باتری باعث می‌شود بخشی از ظرفیت بار خودرو صرف جبران این وزن شود که در مقایسه با نمونه‌های دیزلی می‌تواند محدودیت ایجاد کند. همچنین در شرایط آب‌وهوایی بسیار سرد یا گرم، عملکرد باتری و میزان پیمایش کاهش می‌یابد و این مسئله برای ناوگان‌های بین‌شهری یا حمل‌ونقل در مسیرهای طولانی چالش‌برانگیز خواهد بود. با این حال، توسعه تدریجی فناوری باتری‌ها و افزایش تراکم انرژی می‌تواند در آینده این نقاط ضعف را تا حد زیادی برطرف کند.
کامیونت فوتون برقی ۶ تن M4 سایپا دیزل جمع‌بندی؛ کامیونت ۶ تن برقی M4
کامیونت فوتون برقی ۶ تن M4 سایپا دیزل (مدل بدون خواب) محصولی مدرن برای حمل‌ونقل شهری است که با تکیه بر فناوری‌های نوین و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، می‌تواند سهم مهمی در توسعه ناوگان سبز کشور ایفا کند. طراحی ساده، پیشرانه پرقدرت، امکانات ایمنی مناسب و ظرفیت بار کافی آن را به گزینه‌ای کارآمد برای شرکت‌ها و سازمان‌هایی که به دنبال کاهش هزینه سوخت و رعایت ملاحظات زیست‌محیطی هستند تبدیل کرده است. با این حال، موفقیت این خودرو به توسعه زیرساخت‌های شارژ و حمایت‌های دولتی در حوزه حمل‌ونقل برقی وابسته خواهد بود.
