رکوردشکنی قیمت ون وانا در بورس کالا؛ جزئیات معامله و قیمت نهایی مصرف‌کننده + جدول آذر ۱۴۰۴

معاملات ون وانا در تالار شیشه‌ای؛ جهش ۱۸ درصدی نسبت به قیمت پایه

روز یکشنبه ۲۳ آذرماه ۱۴۰۴، تالار خودرو بورس کالای ایران شاهد یکی از رقابت‌های پرحرارت در گروه خودروهای تجاری و نیمه‌سنگین بود. در حالی که بازار خودرو همچنان با نوسانات ارزی و عدم تعادل عرضه و تقاضا دست‌ و پنجه نرم می‌کند، عرضه محدود ون فوتون وانا توسط ایران خودرو دیزل، بار دیگر توجه فعالان بازار حمل‌ونقل و سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرد. بر اساس داده‌های رسمی منتشر شده از تابلو معاملات، در این روز ۲۵ دستگاه ون وانا (Foton Vana) روی تابلو رفت که با استقبال قابل توجهی مواجه شد. این عرضه که دومین مرحله فروش ویژه آذرماه محسوب می‌شد، با قیمت پایه ۲ میلیارد و ۹۷۲ میلیون تومان کار خود را آغاز کرد اما رقابت خریداران، سرنوشت قیمتی متفاوتی را برای این خودرو رقم زد.

نکته قابل تامل در این معامله، شکاف عمیق میان عرضه و تقاضا بود. در حالی که تنها ۲۵ دستگاه خودرو برای فروش وجود داشت، ۶۹ سفارش خرید در سیستم ثبت شد. این یعنی برای هر خودرو تقریبا ۳ متقاضی وجود داشت که نشان‌دهنده عطش بازار برای خودروهای ون، به‌ویژه در آستانه فصل زمستان و نزدیکی به ایام پرتقاضای پایان سال است. در نهایت، میانگین قیمت معامله شده با رشدی معادل ۱۸.۱۵ درصد نسبت به قیمت پایه، روی عدد ۳ میلیارد و ۵۱۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان بسته شد. این افزایش قیمت در یک بازه زمانی کوتاه معاملاتی، سیگنال‌های مهمی را به بازار آزاد مخابره می‌کند که در ادامه به تشریح آن خواهیم پرداخت.

نباید فراموش کرد که خرید از بورس کالا، اگرچه در ظاهر شفاف و مستقیم به نظر می‌رسد، اما هزینه‌های جانبی متعددی دارد که خریداران آماتور گاهی از آن غافل می‌شوند. قیمت ۳.۵ میلیارد تومانی که روی تابلو نقش بست، تنها "قیمت خام" خودرو است. خریدار نهایی باید هزینه‌هایی نظیر مالیات بر ارزش افزوده (که بر اساس قیمت نهایی معامله محاسبه می‌شود)، عوارض شماره‌گذاری، بیمه شخص ثالث و سایر هزینه‌های قانونی را نیز پرداخت کند. علاوه بر این، مفهوم "خواب پول" در اقتصاد تورمی ایران نقش بسزایی دارد. با توجه به اینکه موعد تحویل خودروها ۵ اسفند ۱۴۰۴ اعلام شده است، سرمایه خریدار حدود ۷۰ روز نزد خودروساز بلوکه خواهد بود که هزینه فرصت آن باید در قیمت تمام شده لحاظ گردد.

آنالیز دقیق هزینه‌ها و رسیدن به عدد ۴.۱ میلیارد تومان

وقتی صحبت از قیمت تمام شده ۴ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومانی می‌شود، باید بدانیم این عدد چگونه به دست آمده است. قیمت کشف شده در بورس ۳ میلیارد و ۵۱۱ میلیون تومان است. با احتساب مالیات بر ارزش افزوده (که معمولاً ۱۰ درصد قیمت معامله است)، حدود ۳۵۱ میلیون تومان به این مبلغ اضافه می‌شود. سایر هزینه‌های علی‌الحساب بابت شماره‌گذاری، پست، بیمه و عوارض نیز رقمی چند ده میلیونی را به فاکتور اضافه می‌کند. اما بخش پنهان ماجرا، خواب سرمایه است. در شرایطی که نرخ بهره بدون ریسک در بازار مالی ایران ارقام قابل توجهی است، بلوکه شدن ۳.۵ میلیارد تومان برای بیش از دو ماه، هزینه فرصتی معادل ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان (بسته به نرخ بازدهی مورد انتظار سرمایه‌گذار) ایجاد می‌کند.

بنابراین، خریدار واقعی که قصد استفاده از خودرو در ناوگان حمل‌ونقل را دارد، عملاً خودرو را با قیمتی در کانال ۴.۱ میلیارد تومان تحویل خواهد گرفت. این عدد نشان می‌دهد که ون وانا، که روزگاری به عنوان یک گزینه اقتصادی و جایگزین برای ون‌های فرسوده مطرح بود، اکنون به یک کالای سرمایه‌ای گران‌قیمت تبدیل شده است. این سطح قیمتی می‌تواند توجیه اقتصادی نوسازی ناوگان تاکسیرانی و گردشگری را با چالش‌های جدی مواجه کند، زیرا بازگشت سرمایه ۴ میلیارد تومانی با نرخ کرایه‌های مصوب فعلی، فرآیندی زمان‌بر و دشوار خواهد بود.

مشخصات فنی ون وانا؛ آیا این محصول ارزش برچسب قیمتی جدید را دارد؟

برای پاسخ به این سوال که آیا پرداخت مبلغی بالغ بر ۴ میلیارد تومان برای یک ون چینی مونتاژ داخل توجیه منطقی دارد یا خیر، باید نگاهی دقیق به مشخصات فنی و جایگاه مهندسی این خودرو داشته باشیم. ون وانا در واقع نسخه‌ای از فوتون View G7 است که خود کپی‌برداری مهندسی شده‌ای از تویوتا هایس (Toyota HiAce) نسل قبل محسوب می‌شود. این خودرو سال‌هاست که در خطوط تولید ایران خودرو دیزل حضور دارد و به دلیل کمبود تنوع در بازار ون‌های ایران، توانسته سهم بازار قابل توجهی را کسب کند. اما آیا تکنولوژی آن با قیمت ۱۴۰۴ همخوانی دارد؟

قلب تپنده این خودرو در نسخه‌های جدید، یک پیشرانه بنزینی حجیم است که با کد 3TZ شناخته می‌شود. این موتور با حجم تقریبی ۲.۷ لیتر، توانایی تولید قدرتی در حدود ۱۵۰ اسب بخار و گشتاوری نزدیک به ۲۴۵ نیوتن‌متر را دارد. اگرچه این ارقام برای یک خودروی سواری مناسب به نظر می‌رسند، اما برای یک ون با ظرفیت ۱۳ سرنشین و بار همراه، در مسیرهای کوهستانی و گردنه‌های پرشیب جاده‌های ایران، عملکردی صرفاً "قابل قبول" و نه "ایده‌آل" ارائه می‌دهد. سیستم انتقال قدرت نیز از طریق یک گیربکس ۵ سرعته دستی (زومکس) به چرخ‌های عقب منتقل می‌شود. استفاده از دیفرانسیل عقب یکی از نقاط قوت این خودرو برای کاربری‌های سنگین است، اما تکنولوژی قدیمی گیربکس می‌تواند در ترافیک‌های شهری راننده را خسته کند.

نکته مثبت این خودرو، فضای داخلی جادار و سقف بلند آن است که امکان جابجایی راحت مسافران را فراهم می‌کند و به همین دلیل گزینه محبوب سرویس‌های ادارات و ترانسفر فرودگاهی است. همچنین فراوانی نسبی قطعات یدکی به دلیل تیراژ تولید بالا در سال‌های اخیر، ریسک نگهداری آن را نسبت به رقبای وارداتی کمتر کرده است. اما در مقابل، نکته منفی بزرگ وانا، سیستم تعلیق خشک آن (به‌ویژه در محور عقب که از فنر شمش استفاده می‌کند) است که ضربات جاده را به کابین منتقل کرده و در سفرهای طولانی مدت باعث خستگی سرنشینان می‌شود. همچنین مصرف سوخت بالا در سیکل ترکیبی، هزینه‌های جاری مالکان را افزایش می‌دهد.

چالش‌های کیفیت و ایمنی در برابر قیمت میلیاردی

با رسیدن قیمت نهایی به مرز ۴.۱ میلیارد تومان، انتظارات مشتریان از کیفیت مونتاژ و آپشن‌های رفاهی و ایمنی به شدت افزایش می‌یابد. ون وانا اگرچه به سیستم‌هایی نظیر ترمز ABS و EBD مجهز است، اما از نظر سیستم‌های کمکی راننده (ADAS) و تعداد کیسه‌های هوا، در مقایسه با استانداردهای روز جهانی فاصله زیادی دارد. کیفیت متریال داشبورد و صندلی‌ها نیز همچنان در سطح خودروهای اقتصادی چینی باقی مانده است، در حالی که قیمت آن وارد قلمرو خودروهای نیمه لوکس شده است. این پارادوکس "قیمت پرمیوم - کیفیت اکونومی" یکی از بزرگترین چالش‌های خریداران در بازار انحصاری خودروهای تجاری ایران است.

تحلیل بازار و پیش‌بینی آینده قیمتی؛ سیگنال ۱۴۰۴

معامله ۲۳ آذرماه ۱۴۰۴ حاوی پیام‌های مهمی برای فعالان بازار بود. تاریخ تحویل خودروها ۵ اسفندماه تعیین شده است، یعنی دقیقاً زمانی که تقاضا برای سفر و حمل‌ونقل عمومی به اوج خود می‌رسد (ایام نوروز). خریداران با علم به این موضوع، حاضر به رقابت ۱۸ درصدی شدند. این نشان می‌دهد که بازار انتظار تورم و افزایش قیمت در ماه‌های پایانی سال را دارد و خرید امروز، حتی با قیمت ۳.۵ میلیارد تومان (پایه)، ارزان‌تر از قیمت بازار آزاد در شب عید برآورد می‌شود.

رقابت ۶۹ نفری برای تنها ۲۵ خودرو، نشان‌دهنده عمق کمبود عرضه در بازار ون‌های تجاری است. در حال حاضر رقبای وانا مانند "اینرودز" (که کوچکتر و ارزان‌تر است) یا هیوندای H350 (که بسیار گران‌تر و کمیاب‌تر است) نتوانسته‌اند تعادل کاملی در بازار ایجاد کنند. ایران خودرو دیزل به عنوان اصلی‌ترین بازیگر این سگمنت، با عرضه قطره‌چکانی عملاً نبض قیمت را در دست دارد.

مدیریت صحیح ناوگان حمل‌ونقل عمومی نیازمند خودروهایی با استهلاک پایین و قیمت منطقی است؛ اما روند فعلی قیمت‌گذاری در بورس کالا نشان می‌دهد که هزینه نوسازی ناوگان به شدت بالا رفته و این هزینه در نهایت به صورت افزایش نرخ کرایه یا خدمات، از جیب مصرف‌کننده نهایی پرداخت خواهد شد.

در مجموع، معامله روز یکشنبه نشان داد که "ون وانا" دیگر یک خودروی کار ارزان نیست. خریدارانی که امروز موفق به خرید شدند، با احتساب خواب پول و هزینه‌ها، روی افزایش قیمت این خودرو در بازار آزاد شب عید حساب باز کرده‌اند. اگر سیاست‌گذار به دنبال کنترل قیمت در بازار خودروهای تجاری است، راهی جز افزایش تیراژ عرضه و کاهش فاصله زمانی تحویل ندارد؛ در غیر این صورت، بورس کالا صرفاً به بستری برای رسمیت بخشیدن به قیمت‌های نجومی تبدیل خواهد شد.