در دوران اوج‌گیری صنعت خودرو کشور، یا به عبارت صحیح‌تر صنعت واردات، محصولات متنوعی از برند پورشه از جمله، کاین ، ماکان ، پانامرا ، باکستر و 911 به بازار خودرویی کشور راه یافتند که خوشبختانه همگی با اقبال بی‌نظری مواجه شدند. استقبال ایرانیان از محصولات پورشه در ایران به اندازه‌ای زیاد بود که مدیر فروش منطقه مِنا (خاورمیانه و شمال آفریقا) پورشه رسماً اعلام کرد که فروش خودروهای این برند در ایران بسیار فراتر از حد انتظار و حتی بیشتر از برخی کشورهای عربی حاشیه شاخاب پارس است که این آمار موجب تعجب مقامات ارشد پورشه بود.
در میان مدل‌های عرضه شده پورشه در ایران، نسخه 911 که گل سرسبد محصولات این برند به شمار می‌آید شاید محبوب‌ترین اما کم‌فروش‌ترین نسخه ارائه شده در بازار ایران بود. محبوبیت 911 موضوع چندان عجیبی نیست اما دلیل کم‌فروش بودن آن در بازار خودورو ایران فاکتور بسیار مهمی است که در انتهای مقاله به آن خواهیم پرداخت.
آنچه در ادامه این متن از خودروبانک می‌خوانید ملاقات و آشنایی با پورشه 911 نسل هفتم (991.1-فاز اول نسخه 991) تریم Carrera S مدل 2012 مجهز به کیت ارودینامیک بدنه (Aero Kit) است که در تیراژ بسیار نادر به ایران وارد شد.
روح پورشه
نام پورشه پیش از هر چیز با کد تجاری 911 پیوند خورده است. اگرچه پورشه‌های تاریخ‌سازی چون مدل 917 در مسابقات 24 استقامت لومان (LeMans) به روشنی درخشیده است، اما هیچ نام دیگری در سری تولیدی محصولات پورشه به اندازه 911 جاودان نبود.
اگرچه نام فردیناند پورشه در میان خودرو دوستان بیشتر در کنار نام فولکس واگن بیتل شناخته شده، اما این مهندس خودروساز تجربه خودروسازی خود را در واپسین سال‌های قرن 19 ام آغاز کرد. این مهندس چیره دست اتریشی-مجارستانی در پروژه‌های خودرویی مختلفی از جمله طراحی مرسدس بنز SS و SSK، تانک‌های تایگر 1 و تایگر 2 جنگ جهانی دوم نیز نقش اساسی داشت اما بدون‌شک تاثیرگذارترین اثر او خلق "خودرو مردمی" (در انگلیسی: Folk’s Wagon/در آلمانی: Volkswagen-با تلفظ آلمانی فُلکس واگِن) بود که بعدها به نام و شعار رسمی کمپانی سازنده این خودرو (VW-Volks Wagen) به تاسیس شخص فردیناند پورشه، بدل شد که در تلفط عامه پارسی به اشتباه به فولِکس واگُن مشهور شد و آن خودرو تولیدی نیز بیتل (Beetle به معنای سوسک) نام گرفت که در ایران به آن لقب غورباقه‌ای دادند.
به عنوان تاثیرگذارترین شاهکار فردیناند پورشه، چندان جای تعجب ندارد که ابتدایی‌ترین سری‌های تولیدی برترین محصولات شرکت پورشه، یعنی سری 911، در بسیاری از موارد از جمله پیشرانه و گیربکس با بیتل نقاط اشتراک بسیاری داشته باشد. شدت این نقاط اشتراک فنی و البته ظاهری به اندازه‌ای زیاد بود که حتی امروزه بعد از دهه‌ها تولید، همچان 911 را در سراسر جهان با لقب Glorified Beetle یا "بیتلِ بَزَک شده" می‌شناسند.
یک کلاس بالاتر
فردیناند پورشه در سال 1951 دیده از جهان فرو بست اما روح طراحی و صنعت‌گری همچون ژنتیک در خون خانواده پورشه جاری بود. در غیاب پدر، فردیناند فِری پورشه، (فرزند فردیناند پورشه) سکان شرکت را به دست گرفت و از بدو تولد فرزندش یعنی فردیناند الکساندر پورشه (نوه فردیناند پورشه)، فنون طراحی و صنعت‌گری را آموخت تا در سال 1963 و پیرو راه پدربزگش، طراحی اولین نسل از پورشه 911 را رقم بزند. نکته بسیار جالب در نام‌گذاری سری 911 آن است که این سری ابتدا 901 نام گرفت اما از آنجایی که با سیاست نام‌گذاری محصولات پژو فرانسه (شامل نام‌گذاری سه عددی به همراه یک عدد 0 ثابت میانی مانند 206، 405) تداخل داشت موجب شد تا پژو از پورشه شکایت کند و پورشه نیز به ناچار عدد 0 میانی را به عدد 1 تغییر داد تا سری 911 بدون مشکل متولد شود.
نسخه‌های ابتدایی پورشه اگرچه بسیار پخته تر خلق شد، اما جز نمونهای ارتقا و تغییر یافته از یک فوکس واگن بیتل ساده نبود. در نتیجه ساختار نقالهای نمای خارجی 911 طرح نسبتاً متفاوتی را ارئه می‌داد، در حالی که ساختار کوپه سقف فلزی دو در و چراغ‌های جلو کاملاً نشانگر الهام‌گیری شدید این محصول از خودرو بیتل بود. ساختار داخلی نیز نشیمنی 4 نفره در فرمت 2+2 با فضایی بسیار تنگ در قسمت عقب و سیستم انتقال نیرو 4 سیلندر هوا خنک را عرضه می‌کرد تا ترکیبی اسپرت و ارزان قیمت اما کاربردی به همراه داشته باشد.
سیاست تولیدی پورشه در طی سالیان دراز همچون سیاست بسیاری از خودروسازان اروپایی (مخصوصاً انگلیسی، ایتالیایی و آلمانی) ثابت باقی نماند و در عوض با رویکردی لاکچری در دهه 70 میلادی رو به رو شد تا با افزایش توان و لوکس‌گرایی در کلاس جدیدی از خودروهای جهان رقابت کند.
پله هفتم
نسل هفتم پورشه 911 که با کد فنی 991 شناسایی می‌شود، برای اولین بار در نمایشگاه ژنو سال 2011 رونمایی شد. این سری که در دو فاز مختلف (قبل و بعد از فیس‌لیفت) با دو کد فنی متفاوت 991.1 و 991.2 تا سال 2019 بر خط تولید قرار داشت به عنوان جانشین رسمی نسخه 997 (911 نسل ششم) معرفی شد و در سال 2019 با سری جدید 911 (نسل هشتم) با کد شناسایی فنی 992 جایگزین شد.
نسخه مورد بررسی این مقاله از خودروبانک، مدل دقیق کاررا S (Carrera S) مدل 2012 از نسخه‌های تولید شده پیش از فیس‌لیفت در سال 2019 یعنی نسخه فاز یک است. ابعاد خارجی این پورشه به ترتیب برابر با 4491×1808×1303 میلی‌متر قرار گرفته بر فاصله محورهای 2450 میلی‌متری است و از این رو خودرویی نسبتاً جمع و جور به حساب می‌آید.
نمای خارجی پورشه ضمن مواجهه با بهبودهای فنی و مهندسی بسیار همچنان یادآور نسخه‌های ابتدایی همچون بیتلی بَزَک شده به نظر می‌آید، اما این سبک طراحی به عنوان یکی از جاودانه‌ترین و دست‌نخورده‌ترین طراحی‌های صنعت خودرو جهانی به شمار می‌آید که در کنار رقیب دیرینه آمریکایی خود یعنی شورولت کوروت، از نام‌های درخشان طراحی‌های پایدار و محبوب تاریخی به شمار می‌آیند که در ایران معمولا با لقب "اتاق جاودان" شناخته می‌شوند.
نمای داخلی پورشه 911 اما به مراتب فراتر از نمای خارجی دستخوش تغییرات فنی شده و با حرکتی سریع به سمت و سوی لاکچری مملو از متریال بسیار با کیفیت نظیر آلومینیوم مات و چرم درجه یک است تا این محصول را در رقابت با گران‌قیمت‌های انگلیسی و برادرهای آلمانی‌اش نگه دارد. با وجود اعمال تغییرات بسیار در طراحی نمای داخلی خوشبختانه همچنان می‌توان المان‌های کلاسیک و سنتی پورشه نظیر فرمان سه شاخه و نشانگرهای پشت فرمان با طراحی دوار پنج عددی را مشاهده کرد که در طی نزدیک به شش دهه تولید همانند روزهای ابتدایی جلوه منحصربفرد و بی‌نظیری دارند.
جهش ژنتیکی
برای سالیان دراز پورشه‌های 911 به پیشرانه‌های شش سیلندر تخت هوا خنک (فاقد رادیاتور/همانند پیشرانه‌های 4 سیلندر هوا خنک بیتل) مجهز بودند اما با ارتقاء فنی و مهندسی و افزایش توان تولیدی پیشرانه به دلیل افزایش حجم و ضریب تراکم، استفاده از رادیاتور به موضوعی اجتناب‌ناپذیر بدل شد. از این رو پورشه در سال 1998 با تغییر اساسی در ساختار طراحی پیشرانه‌های به کار رفته در محصولات خود سیستم خنک‌کاری با آب (آب خنک) را برای اولین بار به صورت فراگیر به کار گرفت. اگرچه اولین دخالت آب در سیستم خنک کاری پیشرانه‌های پورشه به سال 1978 و مدل مسابقه‌ای معروف 935/78 بازمی‌گردد، اما آن مدل بخصوص تنها به سرسیلندرهای آب خنک مجهز بود و بلوک پیشرانه به همچنان روش سنتی هوا خنک سرد می‌شد.
پورشه 911 مورد بررسی در این مقاله، تریم از Carrera S است که تنها یک پله بالاتر از تریم Carrera به حساب می‌آید و از این رو از دیدگاه توان فنی در جایگاه یکی مانده به آخر قرار می‌گیرد که شاید جایگاه چندان جذابی به نظر نرسد، اما باید تذکر داد که ضعیف‌ترین نسخه ارائه شده 911 کد 991 یعنی نسخه Carrera به پیشرانه 3.4 لیتری 345 اسب بخاری 390 نیوتن‌متری مجهز است، پس جایگاه یکی مانده به آخر چندان دلسردکننده به نظر نمی‌رسد.
برخلاف تریم کاررا، نسخه کاررا اِس (Carrera S) مورد بررسی به پیشرانه شش سیلندر تخت 3.8 لیتری مجهز است که به صورت اتمسفریک (تنفس طبیعی/فاقد سیستم پورخوران توربوچارجر یا سوپرچارجر) قادر به تولید رقم خیره‌کننده 395 اسب بخار در دور 7400 و گشتاور 440 نیوتن‌متر در دور 5600 است. این توان فنی درخور توجه از ساختار دو میل سوپاپ (DOHC/24 سوپاپ) و ضریب تراکم بسیار زیاد 12.5:1 (12.5 به 1) به دست می‌آید که استفاده پورشه از سیستم آب خنک را به خوبی توجیه می‌کند.
توان درخور توجه این پیشرانه ریز جثه از طریق بهترین انتخاب ممکن یعنی گیربکس 7 سرعت PDK (گیربکس دوآل کلاچ پورشه) به چرخ‌های عقب منتقل می‌شود که باعث می‌شود کاررا اِس هاردتاپ کوپه مورد بررسی با وزن 1495 کیلوگرمی (59 کیلوگرم سبک‌تر از کاررا اِس کابریولت/سقف تاه‌شو) تنها در حدود 4 ثانیه به تندی صد کیلومتر بر ساعت و در نهایت به حداکثر سرعت 305 کیلومتر بر ساعت دست یابد.
قدرتمندترین نسخه فاز اول 991 ارائه شده از سوی پورشه نسخه توربو اِس (Turbo S) است که به پیشرانه مشابه 3.8 لیتری شش سیلندر تخت اما به همراه دو توربوچارجر مجهز است و می‌تواند 550 اسب بخار قدرت و 700 تا 750 نیوتن‌متر گشتاور تولید کند.
اقبال محدود در ایران
پورشه 911 در ایران بدون شک برترین مدل موجود پورشه در کشور ما به حساب می‌آید اما تعداد 911 های وارداتی به ایران تقریباً در تمامی نسل‌های موجود (شامل نمونه‌های کلاسیک) بسیار محدود است، اما چرا؟ با وجود اینکه تیراژ فروش مدل‌هایی چون پانامرا، ماکان، کایِن و باکستر به اندازه‌ای زیاد است که دیدن آن‌ها در خیابان‌های پایتخت چندان تعجب برانگیز و خاص به نظر نمی‌رسد، اما چرا 911 تا این اندازه محدود و نادر است که بر اساس گفته‌های مالک تنها دو نمونه به رنگ "زرد سرعتی" (Speedy Yellow) به کشور وارد شده و تنها تعداد بسیار انگشت‌شماری از نسخه‌های آبی، قهوه‌ای و قرمز آن در کشور موجود است؟
حقیقت آن است که 911 ها به عنوان گل سرسبد محصولات پورشه از کلاس خودروهای لوکس اسپرت دو نفره قیمت پایه بسیار بالایی دارند و در عمل قابلیت حمل بیش از دو سر نشین را به همراه ندارند. در نتیجه 911 به هیچ عنوان خودرو کاربردی و روزمره‌ای به شمار نمی‌آید و خرید آن برای هر کسی توجیه منطقی به همراه ندارد، مخصوصاً اگر قرار باشد برای تملک آن سوراخی چندین میلیارد تومانی در جیب خود حفر کند.
از سوی دیگر محصولات پیشرفته پورشه همانند بسیاری دیگر از خودروهای خاص موجود در ایران یا مناطق آزاد نظیر انواع فراری و لامبورگینی و مازراتی پیشرانه‌هایی بسیار حساس و منطبق بر استانداردهای جهانی دارند که با داشتن ضریب تراکم بسیار بالا نیازمند استفاده از بهترین و برترین کیفیت سوخت هستند که حتی بنزین سوپر ارائه شده از سوی پالایشگاه‌های کشور ما در برابر بنزین مورد نیاز این خودروها بیشتر به نفت خام شباهت دارد. از این رو بروز ایرادهای متنوع، استهلاک شدید و البته عدم فراوانی متریال مصرفی و قطعات تزئینی و فنی و نبود مکانیک‌های خبره برای رسیدگی به این خودروهای بسیار پیچیده، باعث می‌شود تا هزینه نگهداری این دست خودروها مخصوصاً با سقوط شدید ارزش ریال در برابر یورو و دلار، به آسمان هفتم صعود کند که شاید بسیاری از مالکان ثروتمند از پس آن برآیند، اما پرداخت چنین هزینه‌های گزافی برای نگهداری و تملک این خودروهای ظریف برای آن‌ها توجیه منطقی ندارد و به همین دلیل تنها شاهد فروش گسترده‌تر پورشه‌های کاربردی‌تر چون پانامرا و کاین بوده‌ایم تا 911 و باکستر. در عین حال بدون‌شک هیچ یک از محصولات این خودروساز آلمانی به اندازه 911 هیجان‌انگیز و لذت بخش نخواهد بود.
در انتها جا دارد از نمایشگاه اتومبیل لمانز جهت همکاری برای تهیه این گزارش کمال تشکر را داشته باشیم.
