آیا خودروسازان چینی چراغ خاموش برگشته اند؟

برخی از برندهای خودروسازی چینی پس از بازگشت تحریم ها از بازار ایران خارج شدند، اما به نظر می رسد که این خودروسازان به دنبال برگشت به خطوط تولید کشور هستند. حال در این شرایط که شرایط تحریم بر صنعت خودروسازی ایران سنگینی می کند، باید دید که چینی ها چگونه می خواهند به بازار ایران برگردند؟ آنچه مشخص است حضور خودروسازان چینی پس از دور اول تحریم ها در بازار ایران پررنگ تر شد و آن ها توانستند بخشی از بازار ایران را در اختیار بگیرند و در این بین خروج شرکای فرانسوی خودروسازان داخلی یعنی پژو و رنو، در حضور پررنگ چینی ها در کشور بی تاثیر نبود.
به گزارش خودروبانک و به نقل از دنیای اقتصاد، در سال های ابتدایی دهه 90 با تحریم صنعت خودروسازی کشور شرکت هایی مانند پژو و رنو بازار ایران را ترک کردند و خودروسازان چینی از این فرصت استفاده کرده و به طور گسترده در بازار ایران حضور یافتند. نتیجه این حضور و فعالیت در بازار ایران فعالیت 18 برند چینی بود. البته مردم ایران نیز از این محصولات به علت داشتن امکانات رفاهی و ایمنی مناسب و آپشن های بیشتر نسبت به محصولات داخلی استقبال کردند و همین موجب تداوم حضور چینی ها در بازار خودرو کشور شد. همچنین پس از توافقات برجام خودروسازان چینی حضور خود را در ایران تثبیت کردند و بلافاصله پس از توافقنامه برجام، پای میز مذاکره با خودروسازان داخلی حضور یافتند.
چینی ها توانستند 18 درصد بازار ایران را در اختیار خود بگیرند، اما با خروج آمریکا از برجام و شروع دور جدید تحریم ها، حضور خودروسازان چینی را در کشور تحت تاثیر قرار داد. البته خروج دوباره پژو و رنو از بازار خودروی کشور اتفاق تازه ای نبود و مسئولان کشور نیز این تصور را داشتند که چینی ها به سرعت می توانند جایگزین فرانسوی ها شوند و صنعت خودروی کشور در مقابل با تحریم ها واکسینه شود. از سوی دو خودروساز بزرگ کشور و شرکت های خصوصی با توجه به تجربه دور اول تحریم ها، از ماندگاری شرکای چینی خود در ایران اطمینان داشتند و به همین سبب خودروسازان داخلی پیش فروش محصولات چینی حاضر در سبد محصولاتی خود را ادامه دادند. اما با گذشت مدت زمان کمی خودروسازان چینی نیز راه فرانسوی ها را طی کردند و پس از شروع دور جدید تحریم ها و تهدیدات آمریکا در کنار تعلیق فعالیت های کونلون بانک، برخی از خودروسازان چینی نیز بازار ایران را ترک کردند.
پس از خروج چینی ها از بازار خودرو کشور، خودروسازان داخلی با چالش های زیادی از جمله عدم تحویل خودروهای ثبت نامی مواجه شدند. حال پس از گذشت یک سال و نیم از بازگشت تحریم های آمریکا و انتشار خبرهایی مبنی بر بازگشت خودروسازان چینی به ایران، این سوال مطرح می شود که شرکای چینی چگونه و از چه مسیری خواهند توانست بار دیگر پای میز مذاکره با شرکای ایرانی خود بنشینند؟



کارشناسان معتقدند که خودروسازان چینی در فاصله بین دو تحریم برای حضور در بازار آمریکا و اروپا زمینه سازی کردند و بخشی از خودروسازان چینی مجبور به گزینش میان تداوم در بازار ایران یا ادامه حضور در بازارهای آمریکا و اروپا شدند. به عقیده آن ها وسعت بازار آمریکا و اروپا به مراتب بیشتر از بازار ایران است و به رغم میل باطنی بازار ایران را ترک کردند.
در این میان برخی از خودروسازان چینی هستند که برنامه توسعه ای در بازارهای آمریکا و اروپا ندارند و مایل به تداوم حضور در بازار ایران هستند. این شرکت ها به علت عدم حضور در آمریکا و اروپا نگرانی بابت حضور در ایران ندارند، اما همچنان چالش بزرگ نقل و انتقال مالی با شرکای ایرانی به قوت خود باقی است و در صورت حضور در ایران باید برای حل این مشکل راه حلی پیدا کنند. بنابراین حضور خودروسازان چینی به ایران منوط به حل مشکل ذکر شده دارد.
وضعیت کنونی تولید محولات چینی
با توجه به اینکه کارشناسان برندهای چینی حاضر را به دو دسته تقسیم کردند، به نظر می رسد ابتدا باید نگاهی به وضعیت تولید محصولات خودروسازان این کشور در ایران بیندازیم. براساس آمارهای منتشره از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت تا پایان فصل پاییز سال جاری در مجموع ۱۸ برند خودروساز چینی در ایران حضور داشتند.از این تعداد ۱۳ برند با خودروسازان خصوصی همکاری کرده و ۵ برند در خطوط تولید خودروسازان نیمه دولتی حضور دارند. البته از این ۱۳ خودروساز چینی که با شرکت‌ های خصوصی مشارکت می کنند بخشی به دنبال حضور در بازارهای اروپایی و آمریکا هستند، از این رو با توجه به بازگشت تحریم ها به نظر می رسد غیبت آنها در خطوط تولید کشورمان طولانی شود. اما در بین برندهای چینی، BYD چین که از قضا به تولید خودروهای برقی و هیبریدی نیز معروف شده نه ‌تنها در آذرماه هیچ محصولی را در خطوط تولید خود در ایران نهایی نکرده بلکه مجموع خودروهای تولیدی این شرکت از ابتدای امسال تا پایان آذر تنها ۷۹ دستگاه بوده است. علت خروج BYD از بازار ایران را باید در طرح های توسعه ای که این خودروساز چینی برای اروپا و آمریکا در سر می پروراند، جست و جو کرد.



در میان خودروسازان بخش خصوصی، شرکت صنعت خودروی آذربایجان که محصولات شرکت چینی سایک (ام‌جی) را مونتاژ می کند در حالی که جدیدا عنوان کرده به دنبال آغاز فعالیت در خطوط تولید خود است، نه تنها در آذرماه هیچ فعالیتی نداشته، بلکه مجموع محصولات تولیدی این شرکت در ۹ ماهه امسال تنها ۱۳۵ دستگاه بوده است. دلیل این اتفاق را باید در برنامه‌های جهانی سایک موتور شریک چینی این شرکت داخلی جست و جو کرد. سایک موتور در بخش تامین قطعه با بسیاری از برندهای مطرح خودروساز بین‌المللی مشارکت دارد و همچنین به دنبال راه اندازی خطوط تولید محصولات الکتریکی خود در آمریکا است.
همین مساله برای گریت‌وال، بایک‌موتور، فوتون و هنتنگ، بیسو و کوپا چین نیز رخ داده است. برخی از این شرکت‌ها در حالی در ۹ ماهه سال ۹۷ هیچ محصولی مونتاژ نکردند که در بازه زمانی مشابه به میزان اندکی خودرو از خط مونتاژ شرکت های تولیدکننده خارج شده است، حال آنکه در آذرماه امسال این میزان تولید نیز متوقف مانده است.
بنابراین مشخص است که این شرکت‌ها پک‌هایی را که پیش‌تر به کشور وارد کردند را تولید اما با اتمام این پک‌ها تولیدشان در آذر ماه متوقف شده است. تنها ریگان خودرو در ۹ ماهه سال ۹۷، اقدام به مونتاژ برند کوپا در خطوط تولید خود کرده است. در همین حال خودروسازان بم مونتاژکننده محصولات جیلی، مدیران خودرو، کرمان موتور و بهمن توانسته اند در آذرماه به روند مونتاژ محصولات خود ادامه دهند.
البته به نظر می رسد که شرکت خودروسازان بم مونتاژکننده محصولات جیلی و بهمن مونتاژکننده محصولات هاوال و بسترن به زودی خطوط تولید خود را متوقف کنند چرا که شرکت جیلی چین به دنبال بازارهای اروپایی و آمریکا است. بهمن‌ موتور نیز اعلام کرده که شرکای چینی به آنها اعلام کرده اند که به همکاری خود ادامه نمی دهند.بنابراین در شرکت‌های خصوصی تنها کرمان موتور و مدیران خودرو با چالش‌های کمتری از ناحیه عدم همکاری شرکای چینی خود مواجه هستند.
حال سری به خودروسازان دولتی می زنیم. ایران خودرویی ها محصولات دانگ ‌فنگ و هایما را مونتاژ می کنند. دانگ‌ فنگ نفسش در خطوط تولید ایران خودرو به شماره افتاده اما همچنان حضور دارد. اما هایما از آمار تولید مناسبی برخوردار است. ایران خودرویی‌ها تنها در آذرماه امسال ۴۷۱ دستگاه هایما مونتاژ کرده‌اند.
در حالی که تولید برلیانس در پارس خودرو متوقف شده است اما چانگان همچنان در خطوط تولید سایپا مونتاژ می شود. سایپا توانسته طی ۹ ماهه امسال ۴ هزار و ۸۸۷ دستگاه چانگان مونتاژ کند که از این تعداد ۱۰۷ دستگاه در آذرماه مونتاژ شده است.

چگونگی بازگشت چینی ها
بررسی تولید خودروسازان چینی نشان می دهد که تمایل به حضور در بازارهای دیگر و مشکل نقل و انتقال مالی در ایران باعث حضور کم رنگ آن ها در کشور شده است. در این بین برخی از کارشناسان معتقدند که بازگشت چینی ها به بازار خودرو ایران به راحتی اتفاق نخواهد افتاد. حسن کریمی سنجری در رابطه با این موضوع معتقد است که با توجه به رشد تولید خودرو در چین، فعالان این بازار نمی توانند از بازار منحصر به فردی مانند ایران چشم پوشی کنند و آن ها قطعا به دنبال بازگشت به ایران هستند.
وی در ادامه می گوید: این امکان وجود دارد که چینی ها به صورت چراغ خاموش به بازار ایران برگردند. البته این اتفاق برای برندهای چینی فعال در بازارهای آمریکا و اروپا رخ نخواهد داد و احتمال بازگشت به بازار ایران برای این دست از خودروسازان چینی بسیار کم است، اما برخی از برندهای چینی هستند که در بازارهای آمریکا و اروپا حضور ندارند و در صورت حل مشکل نقل و انتقال مالی، آن ها می توانند در بازار کشور حضور پیدا کنند.
فربد زاوه نیز با کریمی سنجری درباره امکان بازگشت خودروسازان چینی که در بازارهای جهانی جایی ندارند و تنها در داخل چین فعال هستند، موافق است. البته این کارشناس بر نقش مسائل سیاسی در این زمینه تاکید می‌کند. وی معتقد است به دلیل عدم حضور کونلون بانک، حضور خودروسازان چینی در کشور مشکل است. وی می گوید اگر قرار به بازگشت شرکای چینی باشد، این مساله باید در سطوح بالای سیاسی مطرح و برای آن راه حلی پیدا شود.