پس از دو مرحله عرضه خودرو از طریق سامانه یکپارچه، همه در انتظار مرحله سوم این طرح هستند. در این راستا، وزارت صنعت، معدن و تجارت به همراه شورای رقابت، به بررسی و اجرای مسئولیت‌های خود در زمینه فروش خودرو پرداختند.
باید اشاره کرد که وزیر صنعت، معدن و تجارت، آقای عباس علی‌آبادی، تصریح کرده بود که سامانه یکپارچه خودرو ربطی وزارت صنعت ندارد! او ادعا کرده است که این سامانه متعلق به شورای رقابت است و درباره ثبت‌نام جدید در این سامانه اطلاعی ندارد. او تصریح کرده که شورای رقابت اطلاعات مربوط به این موضوع را دارد.
سامانه یکپارچه چرا تاسیس شد؟
سال گذشته، روش فروش خودرو به وسیله قرعه‌کشی و توسط خودروسازان انجام می‌شد. این روش که از زمان دولت دوازدهم به مدت طولانی مورد استفاده قرار می‌گرفت، همواره به عنوان یکی از عوامل نارسایی در بازار خودرو شناخته می‌شد.
با توجه به نقائصی که در فرآیند عرضه خودرو توسط خودروسازان وجود داشت و تصویب شورای رقابت در مورد شماره 543، وزارت صنعت، معدن و تجارت تصمیم به راه‌اندازی سامانه یکپارچه فروش خودرو به عنوان یک ابزار عرضه خودروهای تولیدی توسط همه خودروسازان، اعم از دولتی و خصوصی، گرفت.
به همین دلیل، عبدالله توکلی، مدیرکل دفتر صنایع خودروی وزارت صنعت، مکاتبه‌ای با شرکت‌های خودروساز داشت تا عرضه خودروها صرفاً از طریق "سامانه متمرکز" انجام شود و هر نوع فروش دیگری متوقف شود.
قانون خصوص عرضه یکپارچه خودرو چه می‌گوید؟
به موجب بند 5 ماده 5 (شرایط طرف عرضه) دستورالعمل تنظیم بازار خودروی سواری توسط شورای رقابت مقرر می‌کند که عرضه‌کنندگان خودروها باید با ثبت‌نام و فروش خودروها از طریق سامانه یکپارچه فروش خودرو اقدام کنند.
تا کنون، عرضه یکپارچه خودرو دو بار انجام شده است، یک بار در اسفند ماه 1401 و دیگری در اردیبهشت ماه 1402. به اثر این عرضه‌ها، تمام متقاضیان خرید خودروها بدون نیاز به قرعه‌کشی در مراحل دریافت خودرو قرار گرفتند. با این حال، به دلیل تکمیل ظرفیت برخی از شرکت‌ها، تعدادی از متقاضیان به سال 1403 موکول شدند.
نقش شورای رقابت در سامانه یکپارچه عرضه خودرو چیست؟
با توجه به آنچه گفته شد، علی‌آبادی در مورد سامانه یکپارچه فروش خودرو اعلام بی خبری کرده و باور دارد که شورای رقابت تنها مسئول این سامانه است.
در این زمینه، سپهر دادجوی توکلی، مدیر روابط عمومی شورای رقابت، اظهار داشته است که در حال حاضر شورای رقابت مسئولیت مدیریت بازار خودرو را بر عهده دارد و از مشورت با نهادهای تخصصی از جمله وزارت صنعت در این زمینه بهره می‌برد.
وی توضیح داده که با تقسیم وظایفی که در شورا تعیین شده است و با توجه به تجربیات سال‌های قبل، در زمینه خودرو از یک خرد جمعی متکی به دانش سابقه بهره می‌برند و همچنین برنامه یکپارچه‌سازی توسط معاونت حمل و نقل وزارت صنعت در دست انجام است.
در مورد مرحله سوم نیز اظهار داشته است که ابتدا ظرفیت‌های باز در دسترس خودروسازان (مازاد عرضه) به فروش می‌رسند و سپس نوبت به اجرای مرحله سوم برای متقاضیان جدید می‌رسد.
بر این اساس اجرای مرحله سوم در هاله ای از ابهام قرار دارد و نمی‌توان تعیین کرد که مرحله سوم عرضه (مرحله نهایی) در چه زمانی انجام خواهد شد؛ اما به گفته مدیر روابط عمومی شواری رقابت تضمین می‌شود که طرح‌های فروش حتماً برگزار خواهند شد.
وزارت صنعت برنامه‌ای برای عرضه خودرو ندارد
با این شرایط، یک سوال مطرح می‌شود که اگر وزارت صنعت عملیات عرضه خودرو از طریق سامانه یکپارچه را اجرا نکند، عرضه خودروها به چه صورت خواهد بود؟
اظهارات علی‌آبادی نشان می‌دهد که وزارت صنعت هنوز برنامه‌ای خاص در این زمینه ندارد و حتی مسئولیت سامانه یکپارچه را نیز نمی‌پذیرد.
این در حالی است که او در آغاز کار خود اعلام کرده بود که عرضه خودرو از طریق سامانه یکپارچه را قبول می‌کند، اما همانطور که ذکر شده، اخیراً از پذیرش مسئولیت این سامانه خودداری کرده و حتی برنامه‌های خود را در زمینه فروش خودرو مطرح نکرده است. او همچنین هیچ اطلاعاتی درباره فروش خودرو و مرحله سوم عرضه خودرو از طریق سامانه یکپارچه فروش ارائه نداده و این وظیفه را به شورای رقابت منتقل کرده است.
در عین حال، شورای رقابت نیز ملزم به اعلام مواضع خود و ارائه راهکارهای قانونی برای جلوگیری از هرگونه اختلال در اجرای دستورالعمل تنظیم بازار خودروی سواری است یا در صورت نیاز به اصلاح این دستورالعمل در شرایط فعلی، باید این موضوع را با شفافیت به عموم اعلام کند.
عدم پاسخگویی وزارت صمت و شورای رقابت در این خصوص باعث ایجاد هرج و مرج بیشتر بازار خودرو و زیان رساندن به جامعه خواهد شد و به ناآرامی‌های موجود در این صنعت ورشکسته و زیان‌ده دامن خواهد زد.
