ورود خودروهای خارجی به کشور که یکی از پربحث‌ترین موضوعات اقتصادی سال جاری بوده، با تأیید نهایی مدل تعرفه‌گذاری پلکانی وارد فاز جدیدی شده است. آمارهای تازه نشان می‌دهد که با وجود موانع متعدد در هشت ماهه ابتدایی سال، حجم واردات به حدود ۲۵ هزار دستگاه رسیده است. این رقم اگرچه نسبت به دوره‌های ممنوعیت کامل، پیشرفتی محسوب می‌شود، اما فاصله معناداری با اهداف درآمدی ترسیم‌شده در قانون بودجه دارد؛ فاصله‌ای که اکنون دولت امیدوار است با رفع ابهامات تعرفه‌ای در ماه‌های پایانی سال آن را کاهش دهد.
تأیید تعرفه پلکانی؛ پایان یک ابهام طولانی
یکی از اصلی‌ترین گره‌های کور در مسیر واردات خودرو طی ماه‌های گذشته، بلاتکلیفی میان دو سناریوی «تعرفه ثابت ۱۰۰ درصدی» و «تعرفه پلکانی» بود. اعمال تعرفه ثابت می‌توانست عملاً واردات خودروهای اقتصادی را غیراقتصادی کرده و بازار را تنها به جولانگاه مدل‌های لوکس گران‌قیمت بدل کند.
در نهایت، هیئت تطبیق مقررات مجلس شورای اسلامی با تأیید مصوبه دولت، به اجرای سیستم تعرفه پلکانی رأی داد. بر این اساس، حقوق ورودی خودروها بسته به حجم موتور و ارزش پایه، از کف ۲۰ درصد برای مدل‌های اقتصادی آغاز شده و تا سقف‌های بالاتر برای خودروهای قدرتمند و لوکس افزایش می‌یابد.
شکاف عمیق در تحقق درآمدهای بودجه
نگاهی به آمارهای عملکردی گمرک در هشت ماهه نخست سال، از یک شکاف عظیم میان «انتظارات قانون‌گذار» و «واقعیت بازار» حکایت دارد. در حالی که در قانون بودجه رقمی بالغ بر ۱۱۰ هزار میلیارد تومان به عنوان عوارض و حقوق ورودی خودرو پیش‌بینی شده بود، مجموع واریزی به خزانه از این محل بسیار ناچیز بوده است.
| شاخص عملکردی | آمار / وضعیت (۸ ماهه ۱۴۰۳) |
| پیش‌بینی درآمد سالانه (بودجه) | ۱۱۰ همت |
| درآمد محقق‌شده | ~۵ همت |
| تعداد خودرو ترخیص‌شده | ~۲۵,۰۰۰ دستگاه |
| نظام تعرفه‌ای نهایی | پلکانی (شروع از ۲۰٪) |
این کسری قابل‌توجه، ریشه در توقف‌های مکرر ثبت سفارش، دیرکرد در ابلاغ آیین‌نامه‌ها و چالش تأمین ارز دارد. پر کردن این حفره ۱۰۰ همتی در چهار ماه باقی‌مانده از سال، مأموریتی دشوار به نظر می‌رسد.
تأثیر دوگانه نرخ ارز محاسباتی
عامل کلیدی دیگری که بر قیمت تمام‌شده و حجم تقاضا تأثیر گذاشته، تغییر مبنای نرخ ارز محاسباتی گمرک از ۲۸۵۰۰ تومان به ارقام بالاتر سامانه ETS است. این امر اگرچه درآمد دولت به ازای هر واحد خودرو را افزایش داده، اما با بالا بردن قیمت مصرف‌کننده، از سرعت گردش کالا کاسته است.
چشم‌انداز بازار در ماه‌های پایانی سال
با رفع ابهام تعرفه، انتظار می‌رود سرعت ترخیص خودروها در زمستان امسال افزایش یابد. ورود ۲۵ هزار دستگاه تاکنون، هرچند اندک، توانسته تا حدی از التهاب مطلق بازار بکاهد، اما موفقیت نهایی در مدیریت بازار شب عید به توانایی بانک مرکزی در تخصیص ارز و سرعت عمل گمرک بستگی خواهد داشت.
