گیربکس‌های اتوماتیک یا دستی برای کاهش اصطکاک میان چرخ دنده‌های فلزی باید از یک سیال روانکار استفاده کنند تا بتوانند کار خود را انجام دهند. این سیال به اسم روغن گیربکس شناخته می‌شود و باید همیشه به میزان کافی درون جعبه دنده موجود باشد. گاهی اوقات اتفاقاتی پیش می‌آید که سطح روغن گیربکس کم می‌شود و در ادامه مشکلات متعددی را به وجود می‌آورد. از همین رو در این مطلب به علت فرار روغن گیربکس اتوماتیک و پیامدهای پرهزینه آن به طور کامل اشاره کرده‌ایم.
فرار روغن گیربکس اتوماتیک چیست؟
اگر سطح روغن جعبه دنده اتوماتیک به هر دلیلی کم شود، می‌توان گفت که فرار روغن گیربکس اتوماتیک رخ داده است. از آنجا که روغن جعبه دنده اتومات جایی برای سوختن ندارد، بنابراین نشتی روغن می‌تواند دلیل اصلی فرار روغن گیربکس اتوماتیک باشد. از همین رو به نشتی روغن جعبه دنده اتوماتیک، فرار روغن هم گفته می‌شود.
فرار روغن گیربکس اتوماتیک را چطور تشخیص دهیم؟فرار روغن گیربکس اتوماتیک را چطور تشخیص دهیم؟
اگر میزان روغن گیربکس اتوماتیک بیشتر از حد استاندارد باشد، می‌توان شک کرد که جعبه دنده دچار فرار روغن شده است. بدین منظور اکثر گیربکس‌های اتوماتیک جدید یا قدیمی دارای یک گیج یا نشانگر مخصوص روغن هستند که با بیرون کشیدن این نشانگر و بررسی سطح روغن می‌توان از وجود نشتی و فرار روغن اطلاع پیدا کرد.
همچنین اگر اطراف یا زیر جعبه دنده اتوماتیک خیس شده و روغن روی بدنه آن نشتی پیدا کرده است، این مورد نشانه حتمی فرار روغن خواهد بود. برای این منظور می‌توان خودرو را روی چاله سرویس برد و زیر گیربکس را بررسی کرد. همچنین می‌توان زیر موقعیت گیربکس در کف پارکینگ یک تکه کارتن گذاشت و چند ساعت منتظر ماند. اگر بعد از این مدت سطح کارتون با مقداری روغن گیربکس اتوماتیک خیس شده باشد، یعنی جعبه دنده شما نشتی و فرار روغن دارد.
دلایل فرار روغن گیربکس اتوماتیک کدامند؟
موارد متعددی باعث نشتی روغن گیربکس اتومات می‌شوند که در ادامه بعضی از مهم‌ترین این موارد را به اطلاع شما می‌رسانیم.
خرابی کاسه نمدهای پلوس 1.خرابی کاسه نمدهای پلوس
پلوس‌ها محورهایی هستند که نیروی وارد شده از موتور به گیربکس را دریافت کرده و به چرخ‌ها منتقل می‌کنند. برای این منظور پلوس باید همیشه از یک طرف خود داخل گیربکس شود تا نیروی آن را دریافت کند. مسلماً محل اتصال پلوس و گیربکس کاملاً مستعد نشتی روغن است. پس برای جلوگیری از این مشکل از واشرهای آب‌بند دایره‌ای شکل مخصوص به نام کاسه نمد استفاده می‌شود. این کاسه نمدها معمولاً عمر محدودی دارند و بعد از نهایتاً چند ۱۰ هزار کیلومتر خاصیت اولیه خود را از دست می‌دهند. اگر کاسه نمد خشک شود و خاصیت خود را از دست بدهد، نشتی روغن از اطراف آن اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات نیز ممکن است کاسه نمد به هر دلیلی از جای خود بیرون بیاید و باعث فرار روغن گیربکس اتوماتیک شود.
خرابی و فرسودگی واشرها 2.خرابی و فرسودگی واشرها
استفاده از واشرها در بدنه موتور یا گیربکس به دلیل جلوگیری از نشت روغن از محل اتصال دو پوسته مختلف به یکدیگر انجام می‌شود. در گیربکس اتوماتیک نیز چنین وضعیتی وجود دارد؛ چراکه معمولاً پوسته کارتل به همراه یک واشر مخصوص روی بدنه اصلی گیربکس وصل می‌شود و ممکن است این واشر در اثر تنش‌های حرارتی یا نصب ناصحیح و فرسوده شدن ناشی از گذر زمان، نتواند وظیفه آب‌بندی بین کارتل و پوسته گیربکس را به درستی انجام دهد. بنابراین بعد از مدتی خاصیت خود را از دست داده و به محلی برای فرار روغن تبدیل می‌شود.
نصب ناصحیح و شل بسته شدن پیچ‌ها 3.نصب ناصحیح و شل بسته شدن پیچ‌ها
اگر بعضی پیچ‌های بدنه گیربکس و خصوصاً کارتل به درستی بسته نشوند، امکان دارد که از آن محل درزی به وجود بیاید و باعث فرار روغن شود. برای جلوگیری از این مشکل باید پیچ‌ها به ترتیب در چند مرحله سفت شوند. ابتدا پیچ‌ها همگی تا یک حد کم سفت شوند، سپس در دو یا سه مرحله و به ترتیب دوباره سفت شوند تا در نهایت همگی به یک میزان مشخص سفت شوند. ضمناً حین بستن پیچ‌ها باید دقت کرد که پیچ به طور صحیح داخل رزوه خود قرار گرفته و هرز نشود.
وجود شکاف یا ترک روی پوسته فلزی گیربکس اتوماتیک 4.وجود شکاف یا ترک روی پوسته فلزی گیربکس اتوماتیک
مسلماً وجود هرگونه شکاف، ترک یا سوراخ روی پوسته گیربکس باعث می‌شود تا نشتی روغن گیربکس اتفاق بیفتد. البته این مورد جزو دلایل رایج فرار روغن گیربکس اتوماتیک محسوب نمی‌شود اما به هر حال در مواردی که خودرو دچار تصادف شده و یا در جاده‌های ناهموار و مملو از سنگ‌های ریز و درشت تردد کرده باشد، احتمال وقوع این مشکل نیز بالاتر می‌رود.
5.خرابی یا شل بسته شدن پیچ تخلیه
پیچ تنظیم یا پیچ تخلیه جهت تخلیه روغن و یا ورود روغن جدید مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر این پیچ خراب باشد یا به درستی سر جای خود نصب نشود و یا اینکه شل بسته شده باشد، احتمال نشتی و فرار روغن از اطراف آن وجود دارد. گاهی اوقات هنگام باز کردن به دلیل فرسوده بودن پیچ و یا داغ بودن بیش از حد گیربکس، احتمال هرز شدن پیچ آن وجود دارد. بنابراین باید موقع بستن دقت کرد که این پیچ به طور دقیق سر جای خود بسته و محکم شود تا احتمال نشتی روغن از محل آن به حداقل برسد.
نشتی از محل خنک کن روغن 6.نشتی از محل خنک کن روغن
بعضی از گیربکس‌ها دارای یک رادیاتور کوچک جداگانه به نام خنک کن روغن هستند. این خنک کن اجازه می‌دهد روغن در مجاورت آب رادیاتور قرار بگیرد و خنک شود تا گیربکس بتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد. گاهی اوقات ممکن است روغن گیربکس از محل خنک کن به داخل آب رادیاتور نشتی پیدا کند و میزان روغن گیربکس کم شود. برای جلوگیری از این مشکل می‌توان با سرویس یا تعویض خنک کن و نصب صحیح آن روی گیربکس، جلوی نشتی روغن گیربکس به داخل آب رادیاتور را گرفت.
فرار روغن گیربکس اتوماتیک چه مشکلاتی برای خودرو به وجود می‌آورد؟ فرار روغن گیربکس اتوماتیک چه مشکلاتی برای خودرو به وجود می‌آورد؟
همانطور که اشاره کردیم گیربکس‌های اتوماتیک برای تعویض دنده صحیح و نرم نیاز به مقدار کافی از روغن دارند. اگر گیربکس اتوماتیک دچار فرار روغن باشد، عملیات تعویض دنده در خودرو به درستی انجام نمی‌شود و احتمال دارد تعویض دنده با تقه و لرزش همراه باشد. گاهی اوقات نیز ممکن است که حتی گیربکس اصلاً دنده‌ها را تعویض نکند و روی دنده ۳ باقی بماند تا صرفاً بتوانید خود را به یک تعمیرگاه برسانید.
اگر میزان روغن گیربکس خیلی کم باشد، احتمال خرابی کامل گیربکس، شکستن دنده‌ها ساییده شدن صفحه کلاچ‌ها و به طور کلی خرابی دائم جعبه دنده نیز وجود خواهد داشت. به منظور جلوگیری از این مشکل باید همیشه سطح روغن گیربکس بررسی شود. ضمن آنکه وجود هرگونه نشتی روغن زیر ماشین را نیز باید جدی بگیرید و در صورت وجود نشتی در جعبه دنده اتوماتیک حتماً به تعمیرگاه بروید تا منبع این نشتی و فرار روغن را برطرف کند. تعویض روغن گیربکس هر ۵۰ هزار کیلومتر و تعویض خنک کن روغن بین ۵۰ تا ۷۰ هزار کیلومتر می‌تواند در افزایش طول عمر جعبه دنده اتوماتیک کاملاً تاثیرگذار باشد.
سخن پایانی
فرار روغن گیربکس اتوماتیک یکی از فرایندهایی است که در صورت تداوم، می‌تواند مشکلات بسیار جدی برای جعبه دنده گران قیمت اتوماتیک خودروهای شما به وجود بیاورد. پس اگر هرگونه نشتی روغن و یا کاهش میزان آن را در گیربکس مشاهده کردید، حتما در اولین فرصت به یک تعمیرکار متخصص گیربکس اتوماتیک مراجعه کنید تا نشتی یا محل فرار روغن را تشخیص و برطرف کند. اگر این کار را انجام ندهید، حتی احتمال دارد که در آینده نه‌چندان دور نیاز به تعویض کامل گیربکس پیدا کنید. این جعبه دنده‌ها بسیار گران قیمت هستند و در صورت نیاز به تعویض، ضرر مالی هنگفتی به مالک خودرو وارد می‌کنند. بنابراین وجود نشتی و فرار روغن در گیربکس اتوماتیک را کاملا جدی بگیرید و از برطرف شدن مشکل آن مطمئن شوید تا بعدا هزینه‌های سنگین به جیب شما تحمیل نشود.
شاید مطالب زیر هم برای شما مفید باشد:
قیمت رانا پلاس
بهترین زمان برای تعویض گیربکس
بهترین ماشین برای رانندگان تازه کار
نویسنده حسین باباپور
