بارها و بارها در خودروبانک بیان کردیم که سگمنت وانت‌های باری در کشور یکی از محجور مانده‌ترین کلاس در صنعت خودرو کشور است. از دوران پس از انقلاب و در غیاب وانت‌های تک و دو کابین آفرودی تا همین یک دهه پیش، تقریباً هیچ خودرو نوینی در این سگمنت وجود نداشت که در برابر وانت پیکان، وانت نیسان (نیسان جونیور) یا محصولات جدیدتری چون ایران خودرو آریسان و سایپا 151 قد علم کند. در نتیجه تنها وانت‌های توانمند و جان سخت بازار ایران را همچنان خودروهای کلاسیکی چون جیپ سیمرغ، شورولت C/K و پاترول وانت تشکیل می‌دادند.
در برهه‌ای از زمان با بهبود روابط دیپلماتیک میان ایران و ژاپن و آزادی نسبی اقتصادی به دور از تحریم‌های ویران کننده، تعداد معدودی از خودروهای وانت دو کابین نظیر نیسان پیکاپ به صورت مونتاژی به بازار کشور راه یافت که به واقع برای تامین نیاز بازار کافی نبود. اما این مهم رفته‌رفته در دهه گذشته با ورود هرچه بیشتر برندهای چینی رو به تغییر گذاشت. امروز تعداد قابل توجهی از خودروهای مونتاژی بازار آینده نزدیک کشور ایران را وانت‌های جدید دو کابین تشکیل می‌دهند که آسنا از ارس خودرو (معروف به نام تجاری آمیکو) و جک T8 از کرمان موتور دو نمونه از آن هستند که در این مقاله از خودروبانک رو در روی یکدیگر قرار گرفته‌اند.
ریشه شناسی، چینی‌های ایرانیزه
آمیکو آسنا و آمیکو آراز دو وانت دو و تک کابین شرکت خودروسازی ارس خودرو دیزل هستند که در سال 1396 روانه بازار کشور شدند. این دو خودرو در نمایشگاه بین‌المللی خودرو تهران، به دلیل بهره‌وری از طراحی گیرا (چیزی شبیه به وانت سری F فورد) و البته ابعاد قابل توجه مورد استقبال بازدیدکنندگان قرار گرفتند. اما در حقیقت آسنا نسخه ایرانیزه شده وانت سایز متوسط N2 شرکت خودروسازی هانگای (Huanghai) از زیرمجموعه‌های شرکت خوردوسازی SG (SG Automotive) چین است که با تولید در بازار ایران، در نسخه دو کابین به نام ایرانی زیبا آسنا، با ریشه اوستایی تغییر نام داده است.
تاریخ تولید این وانت در کشور چین به سال 2015 بازمی‌گردد. از این رو در همین لحظه باید آسنا را خودرویی نسبتاً قدیمی دانست. با این حال نسخه‌های جدید دیگری از سوی هانگای (به عنوان مثال N3) به تولید می‌رسد که از ورود احتمالی آن به خط تولید آمیکو هیچ خبری به گوش نمی‌رسد.
کی ام سی T8 از دو بعد مورد توجه است. اول این که این وانت سایز متوسط از ساخته‌های شرکت جک موتورز چین است که بر اساس همکاری نسبتاً دیرینه با شرکت کرمان موتور، به صورت مونتاژ داخلی به خط تولید این شرکت پیوسته است. از سوی دیگر به دلیل محدودیت‌های بیشتر اعمال شده به واسطه تحریم‌ها، این خودرو (همانند سایر محصولات چینی نوین بازار ایران) از این پس با اسامی ایرانی در بازار عرضه خواهد شد. در نتیجه شرکت کرمان موتور موقعیت را مناسب دید تا هم زمان با عرضه این وانت، نام و نشان تجاری جدید گروه خودروسازی خود را به صورت KMC (Kerman Motor Corp./شرکت خودروسازی کرمان موتور) به بازار معرفی کند.
عرضه این خودرو در بازار کشور چین به سال 2018 و با نام جک شائولینگ T8 باز می‌گردد و از این رو حداقل سه سال از رقیب خود در این مقاله جدیدتر است.
یکی از مهم‌ترین نکات پیرامون دو وانت مورد بررسی (و برخی وانت‌های دیگر آینده نزدیک کشور)، زاویه دید و نوع نگاه فنی به آن‌ها است. به عبارت دقیق‌تر، دو وانت مورد بررسی این مقاله از خودروبانک هر دو از کلاس وانت‌های سایز متوسط هستند اما متاسفانه در بسیاری از مقالات پارسی رسانه‌های تخصصی حوزه خودرو، از این دو وانت با عنوان سایز بزرگ (فول سایز) یاد شده است که به هیچ عنوان درست نیست. تا زمانی که محصولاتی چون سری سنگین وزن فورد سری F، شورولت سیلورادو، کرایسلر رَم، تویوتا تاندرا و نیسان ناوارا به کلاس وانت‌های سایز بزرگ تعلق دارند، هیچ یک از وانت‌های چینی در سگمنت وانت دو کابین فول سایز نخواهد گنجید.
طراحی، پیشرو یا زیراکس؟
جک T8 که از این پس آن را بجای جک با نام KMC خطاب خواهیم کرد، با ارائه در سال 2018، رویه نوین و زبان طراحی انحصاری برند جک را به همراه دارد که المان‌های اصلی آن نظیر جلوپنجره تمام کرومی بسیار بزرگ و اتصال چراغ‌های جلو با جلوپنجره را در آن می‌توانیم ببینیم. این المان‌ها که پیشتر در محصولاتی نظیر نسخه جک S5 فیس لیفت و جک S3 نیز رویت می‌شود، در جک T8 با بلوغ بیشتری همراه بوده و شرکت جک ادعا دارد که طراحی این جلوپنجره را از سپر سربازان روم باستان الهام گرفته است.
نمای جانبی KMC T8 ضمن بهره بردن از خطوط رایج تمامی پیکاپ‌های اقتصادی این کلاس، از لبه گلگیرهای برجسته پلاستیکی در هر چهار گوشه خودرو استفاده می‌کند که با دامن مشکی رنگ اطراف خودرو و سینی زیر سپر جلو مشکی مات (یا آلومینیومی مات) تقریبا هماهنگ است. اما سوال آن است که در سال 2018، چنین شیوه طراحی و استفاده از لبه گلگیرهای بیرون زده از جنس پلاستیک، کمی قدیمی و از مد افتاده نیست؟
جک T8 تلاش ستودنی و ارزنده جک موتورز برای دستیابی به طراحی منحصر به برند را نشان میدهد، از این رو می‌توان باور کرد که این خودروساز به راستی کپی‌برداری را کنار گذاشته و چندی است در جست و جوی دستیابی به زیباترین زبان طراحی انحصاری آزمون و خطا می‌کند.
داستان اما در مورد آسنا اندکی متفاوت است. شرکت هانگای از زیرمجموعه‌های خودروسازی SG نه فقط در بازار ایران، بلکه در بازار جهانی تجربه و حضور چشمگیری نداشته است. این شرکت در سال 1984 میلادی تاسیس شد و فعالیت خود را در تولید محورهای خودروهای آفرود آغاز کرد. اما در مقابل جک موتورز با سابقه‌ای به اندازه دو دهه بیشتر (تاسیس در 1964)، به عنوان یک خودروساز دولتی اسم و رسم بیشتری در بازار جانی به همراه دارد.
شاید هانگای در طراحی N2 در پی دستیابی به زبان طراحی انحصاری و دوری از کپی‌برداری نبوده یا شاید این شرکت اصلا آمادگی و پتانسیل چنین تغییری را نداشته است. اما در هر صورت باید اعتراف کنیم که آسنا حتی اگر مستقیماً از طراحی و المان‌های ظاهری خانواده سری F فورد آمریکا الهام گرفته باشد، این کپی‌برداری را به زیباترین شکل ممکن انجام داده است. در نتیجه در نمای جلو آسنا، تمامی المان‌های آشنا فورد سری F را می‌توان مشاهده کرد که به خوبی تغییر یافته و به عنوان یک وانت چینی عرض اندام می‌کند. نمای جلو آسنا با سادگی هرچه تمام‌تر که احتمالاً از قدمت بیشتر طراحی آن نشات می‌گیرد، با جلو پنجره باریک و متصل به چراغ‌های جلو و زیر سپر پهن عرضی تکمیل می‌شود.
برتری طراحی آسنا را باید در نمای جانبی آن جست و جو کرد. جایی که لبه بیرون زده و برجسته گلگیرها، بخشی از بدنه حقیقی خودرو هستند که در فرایند استمپ ورق‌های بنده شکل گرفته‌اند. هم رنگ بودن این بخش با زیرسپر و دامن سرتاسری خودرو اتحاد طراحی بسیار زیبایی به آسنا می‌بخشد که باعث می‌شود قدمت طولانی‌تر طراحی خود را به زیبایی پنهان کند.
اما ابعاد، همچنان بزرگ‌ترین وجه تمایز این دو وانت سایز متوسط است. اختلاف اندازه آمیکو آسنا در طول برابر با 235 میلی‌متر و در فاصله محورها برابر با 315 میلی‌متر از جک T8 کشیده‌تر است. این اختلاف ابعادی قابل توجه و کاملاً ملموس، باعث می‌شود آسنا از کلاس وانت‌های سایز بزرگ تصور شود و ظاهر این وانت را نیز بسیار قلدر و عضلانی نشان دهد.
نمای داخلی، اختلاف سنی
با ورود به کابین هر دو خودرو ناخواسته می‌توان بار دیگر اختلاف سن و سال طراحی میان آسنا و جک T8 را مشاهده کرد. داشبرد آسنا با طراحی کاملاً قرینه، مملو از پلاستیک فشرده و تریم تزئیناتی پلاستیکی نقره‌ای مات است که در حد تناسب بر داشبرد، کنسول میانی و رودری‌ها نقش بسته است. غربیلک فرمان سه شاخه این خودرو طراحی قابل قبولی دارد و نشانگرهای پشت آن نیز با قرارگیری در قابل دایره‌ای سه قلو، تصویری شبیه به محصولات نیسان در پایان دهه 2000 را ارائه میدهد که به هیچ عنوان بد نیست اما نوین نیز به نظر نمی‌رسد. اگر نمایشگر 7 اینچی لمسی سیستم مولتی مدیا را از میانه داشبرد آسنا حذف کنیم، به سادگی این خودرو از دیدگاه طراحی داخلی به یک دهه پیش باز می‌گردد. خوشبختانه استفاده از تریم داخلی دو رنگ بر رودری‌ها و صندلی‌های آسنا، هرچند که بسیار ساده و از سر تکلیف انجام شده است، اما بر بهبود جلوه نمای داخلی خودرو می‌افزاید.
جک T8 جویای نام اما اگرچه از نظر طراحی نمای داخلی الزاماً سنگ بزرگی برنداشته است، اما با وجود رعایت موازین سادگی و دوری از اغراق، توانسته است اندکی از جلوه مدرنیته را به نمای داخلی خود راه دهد. داشبرد قرینه جک T8 طراحی بسیار میانه‌ورتری دارد. پوشش چرمی با دوخت بخیه قرمز رنگ داشبرد که تریمی کاملاً مشترک با روکش صندلی‌ها و رودری‌های خودرو به حساب می‌آید، به زیبایی ساختار پلاستیک پوش داشبرد را از دید سرنشینان حذف کرده است. تریم پلاستیکی نقره‌ای مات بر کنسول میانی، در طول داشبرد و رودری‌ها و تناسب استفاده از آن در نمای داخلی از نقاط قوت طراحی جک T8 است. اگر این وانت در نسخه تریم داخلی دو رنگ به بازار عرضه شود، هماهنگی رنگی تریم چرمی روی داشبرد با روکش صندلی‌ها به شدت جلب توجه خواهد کرد. اما باید دید آیا کرمان موتور برای خودرویی از این سگمنت زحمت چنین کاری را به خود خواهد داد یا خیر.
جای تردید نیست که آسنا با داشتن فاصله‌محورهای به مراتب بلندتر، فضای اتاق بزرگ‌تر و راحت‌تری دارد. در آستانه ورود آسنا به بازار کشور، به دلیل داشتن ابعاد قابل توجه و فضای داخلی بزرگ، از آن به عنوان رقیب مسقیم تویوتا هایلوکس یاد شد. خوب می‌دانیم که رقابت با خودرویی چون هایلوکس به عنوان بهترین وانت دو کابین موجود در بازار ایران، صرفاً رقابت ابعادی نبوده و نیست. در نتیجه نه‌تنها آسنا، بلکه هیچ وانت چینی دیگری توان نزدیک شدن به مجموعه ویژگی‌های ارائه شده ازسوی هایلوکس را نخواهد داشت. اما اگر نیت قیاس از دیدگاه ابعادی باشد، هر وانت دو کابین بزرگ‌تر از نیسان پیکاپ و دانگ فنگ ریچ می‌تواند گزینه جادارتر و راحت‌تری باشد. در نتیجه آمیکو آسنا از این نظر در صدر جدول قرار خواهد گرفت.
جای تردید نیست که جک T8 با تولید به عنوان خودرویی به روزتر، ویژگی‌های رفاهی و ایمنی برتری را نیز ارائه دهد. در نتیجه در این وانت دو کابین می‌توان ویژگی‌هایی چون سیستم کروز کنترل، کنترل پایداری، کنترل کشش، کنترل ایستایی در سربالایی، سیستم نظارت بر فشار باد تایرها TPMS ، سنسور پارک عقب، اتولایت، ورود و استارت بدون کلید و گرم‌کن آینه‌های جانبی را یافت که از دیدگاه بهبود سواری و سهولت کاربری بسیار موثر واقع می‌شوند.
مشخصات فنی، مشابه‌های متفاوت
دو خودرو مورد بررسی به پیشرانه چهار سیلندر خطی دو میل سوپاپ (16 سوپاپ) مجهز هستند اما شباهت میان این دو پیشرانه همین جا پایان می‌گیرد. پیشرانه به کار رفته در آسنا یک نمونه نسبتاً قدیمی تنفس طبیعی 2.4 لیتری به طراحی شرکت میتسوبیشی است که از سوی بسیاری از خودروسازان چینی به صورت امتیاز خریداری شده به تولید می‌رسد. این پیشرانه با سیستم سوخت‌رسانی دوگانه بنزینی/گازی تجهیز شده که در همان ابتدای رونمایی در سال 1396، این سوال را در ذهن خبرنگاران حوزه خودرو به وجود آورد که با درنظر گرفتن دردسرهای سوخت‌گیری در جایگاه‌های گاز طبیعی، دوگانه سوز بودن یک وانت دقیقاً چه کمکی به خریدار خواهد کرد؟
بدون تردید استفاده از سوخت گاز طبیعی به جای بنزین آن هم در مخزن 90 کیلوگرمی CNG قرار گرفته در زیر محفظه بار این وانت، قابلیت تردد بسیار اقتصادی برای آن فراهم خواهد کرد. اما برد مفید این خودرو با گاز طبیعی تنها محدود به حدود 150 کیلومتر در مسیرهای کفی خواهد بود. همچنین در صورت استفاده از این سوخت طبیعی در مسیرهای بیراهه و رانندگی‌های پرفشار به هنگام حمل بار، برد مفید می‌تواند تا حدود بیش از 50 درصد افت کند. از آن گذشته توان تولیدی پیشرانه با استفاده از سوخت گازطبیعی بجای بنزین به شکل قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. این مهم در مسیرهای بیراهه و در ارتفاعات زیاد از سطح دریای آزاد استفاده از این سوخت را تقریباً غیرممکن خواهد ساخت. استفاده از گاز طبیعی در پیشرانه بنزین‌سوز می‌تواند افزایش استهلاک درونی پیشرانه را نیز به همراه داشته باشد که البته پیشرانه آسنا خوشبختانه از پایه به صورت دوگانه‌سوز ستاپ شده و از این رو میزان استهلاک به حداقل ممکن رسیده است.
پیشرانه تنفس طبیعی آسنا می‌تواند بیشینه قدرت 143 اسب بخار در دور 6000 و 210 نیوتن‌گشتاور در دور 4400 به تولید برساند. با در نظر قرار دادن اینکه شرکت هانگای پیشرانه‌ای 2.4 لیتری توربو نیز برای وانت N2 به تولید می‌رساند، بهتر بود آمیکو بجای نسخه دوگانه‌سوز، نسخه توربو این پیشرانه را برای بازار ایران در نظر می‌گرفت تا حداقل از دیدگاه توان خروجی برای این وانت درشت جثه، کمی رضایت بخش تر عمل میکرد.
جک T8 اما در عوض از پیشرانه 2.0 لیتری توربوشارژ بهره می‌گیرد. این پیشرانه با سیستم کمکی پرخوران می‌تواند قدرتی برابر با 174 اسب بخار در دور 5000 و گشتاوری برابر با 290 نیوتن‌متر تولید کند که در دور بسیار پایین 1800 تا 4000 در دسترس راننده قرار دارد. استفاده از سیستم پرخوران توربوشارژ در جک T8 به این معنا است که این خودرو در عبور از مسیرهای بیراهه در ارتفاعات بسیار بالاتر از سطح دریای آزاد تقریباً دچار هیچ‌گونه افت توان نخواهد شد. در نتیجه توان خروجی پیشرانه و قابلیت آفرود جک T8 در ارتفاعات کوهستانی به خوبی سطح دریای آزاد خواهد بود که برای استفاده در کشور ایران و مخصوصاً شهر تهران با 13 درصد افت توان به دلیل داشتن ارتفاع حدود 1300 متری از سطح دریای آزاد، نقطه قوت قابل توجهی به حساب می‌آید.
سیستم انتقال نیرو هر دو خودرو از نوع دستی با انتقال نیرو دو دیفرانسیل انتخابی موقت (4WD) از نوع انتخاب غیر هوشمند دستی به روش الکترونیکی است. اما گیربکس به کار رفته در جک T8 یک نمونه 6 سرعته است که با داشتن یک ضریب دنده بیشتر از آسنا، بازه انتقال نیرو بهتری به همراه دارد. خوشبختانه هر دو خودرو در محور عقب به قفل دیفرانسیل اتوماتیک (بدون دخالت راننده) مجهز هستند که احتمال واماندگی در مسیرهای بیراهه به دلیل سه لنگ شدن (جدا شدن یکی از چرخ‌های عقب از سطح زمین به دلیل پیچش شاسی) را تقریباً از میان برمی‌دارد. استفاده از این سیستم کمکی بسیار ارزشمند چندی است که مورد توجه مونتاژکنندگان وانت در بازار کشور قرار گرفته اما آمیکو اولین شرکتی بود که این سیستم را در دو وانت آسنا و آراز ارائه کرد.
شرکت‌های خودروسازی داخلی (و البته چینی) معمولاً زمانی که صحبت از میزان مصرف سوخت متوسط وشتاب اولیه به میان می‌آید هیچ اطلاعات دقیقی از محصولات خود منتشر نمی‌کنند. اما با در نظر گرفتن وزن 1810 کیلوگرمی آسنا و 1965 کیلوگرمی جک T8 و شتاب حدودی 15 ثانیه‌ای 0 تا 100 کیلومتر بر ساعت آسنا، انتظار نمی‌رود که جک T8 بتواند زمانی بهتر از حدود 12 ثانیه را به ثبت برساند. در نتیجه نمی‌توان از این دو خودر انتظار رانندگی هیجان انگیز سوپرتراک‌های آمریکایی V8 را داشت. مصرف ترکیبی آسنا در حدود 11 لیتر در هر صد کیلومتر اعلام شده که احتمالاً در شرایط رانندگی حقیقی بیشتر از این مقدار خواهد بود. انتظار می‌رود که مصرف سوخت متوسط جک T8 نیز چندان دور از اعداد و ارقام آسنا نباشد. قابلیت باربری استاندارد آسنا برابر با 750 کیلوگرم و برای جک T8 برابر با 840 کیلوگرم عنوان شده که اختلاف وزنی 90 کیلوگرمی به نفع جک T8 رابه نمایش می‌گذارد.
هر دو خودرو در محور جلو از سیستم تعلیق جناغی دوبل مستقل با فنر لول و در عقب از سیستم تعلیق یکپارچه با فنر شمش بهره می‌گیرند که برای یک خودرو باربری با قابلیت‌های آفرود تعلیق رایج اما مناسبی به شمار می‌آید. با وجود این که ترمزهای جلو آسنا از نوع چهار پیستون دیسکی است اما در عقب از سیستم ترمز قدیمی‌تر کاسه‌ای بهره می‌گیرد در حالی که جک T8 در هر دو محور به ترمزهای مدرن‌تر دیسکی مجهز است. ابعاد تایرها در دو وانت از دیدگاه عرض با یکدیگر برابر (265 میلی‌متر) است اما فاق تایر در جک T8 به دلیل تجهیز به ریم‌های 18 اینچی برابر با 60 درصد و در آسنا با ریم‌های 17 اینچی برابر با 65 درصد است.
یکی از بزرگ‌ترین تفاوت‌های کاربری میان دو خودرو در استفاده آفرود یا درون‌شهری، ابعاد بسیار بزرگ و غول پیکر آسنا است. همانطور که این ابعاد موجب لذت و انتقال حس قدرت‌طلبی به مالک می‌شود، به همان اندازه نیز می‌تواند در استفاده روزمره دردسرساز شود. در نتیجه به یاد داشته باشید که آسنا در هر پارکینگ شخصی جا نخواهد شد و حتی در صورت یافتن جای پارک مناسب، پارک کردن دوبل آن برای مالکانی که سابقه تملک کشتی‌های آمریکایی را نداشته‌اند، به هیچ عنوان ساده نخواهد بود. ازسوی دیگر داشتن فاصله محوری بسیار بلند و طول بسیار زیاد بدنه در آسنا موجب می‌شود اجرای مانورهای لازم به دلیل برهم خوردن تناسب زوایای آفرود در آن به مراتب سخت‌تر و احتمال گیر افتادن در آن بیشتر از جک T8 باشد. بنابرین استفاده بهینه از آسنا در مسیرهای آفرودی نیازمند تمرین بسیار زیادی است.
نتیجه گیری
هیچ یک از این دو خودرو با داشتن رقم نهایی فروش فراتر از 800 میلیون تومان نمی‌توانند به عنوان گزینه‌های مناسب باربری مورد استفاده قرار بگیرند. در نتیجه انتظار می‌رود که مشتریان این خودروها که معمولاً افراد متعلق به قشر بالاتر جامعه هستند، به منظور استفاده تفریحی آفرود و طبیعت گردی به سراغ این گزینه‌ها بیایند.
انتخاب میان این دو گزینه بدون شک به اولویت‌ها و سلیقه خریدار باز می‌گردد. اما در صورت تمایل به خودنمایی و لذت بردن از جثه بزرگ یک خودرو آفرودی از کلاس وانت دو کابین، بدون شک آسنا با داشتن ابعاد غول پیکر و پیشرانه تنفس طبیعی، ضمن انتقال حس لذت‌بخش سواری، دوام بیشتر و حساسیت کمتر مجموعه فنی را به همراه خواهد داشت. در مقابل جک T8 خودرویی کاربردی‌تر با حس سواری چالاک‌تر و ابعادی منطقی‌تر است که شاید بتواند در استفاده روزمره شهری نقش بهتری نسبت به آسنا بازی کند.
در انتها جا دارد از آقایان سینا مستعان و ارسطو عامری برای همکاری با خودروبانک جهت تهیه این گزارش کمال تشکر را داشته باشیم.
