گزارش جامع و تحلیلی از وضعیت صنعت خودروی ایران: بررسی عملکرد هشت‌ماهه ۱۴۰۴ + جدول

گزارش جامع و تحلیلی از وضعیت صنعت خودروی ایران: بررسی عملکرد هشت‌ماهه ۱۴۰۴

​انتشار آمارنامه تجمیعی وزارت صنعت، معدن و تجارت منتهی به آبان ماه ۱۴۰۴، پرده از واقعیات تلخ و شیرین صنعت خودروسازی کشور برمی‌دارد. این گزارش که توسط دفتر صنایع خودرو در تاریخ ۱۴۰۴/۰۹/۰۴ تهیه شده است، نشان‌دهنده تغییرات بنیادین در سهم بازار، افت شدید تیراژ در برخی سگمنت‌ها و رشد معنادار در بخش‌های دیگر است. در حالی که مجموع تولید خودرو در کشور با کاهش دو رقمی مواجه شده، جزئیات آمار نشان می‌دهد که استراتژی خودروسازان بزرگ دولتی و خصوصی در حال واگرایی است.

​در این گزارش تحلیلی ۵۰۰۰ کلمه‌ای، تمامی داده‌های موجود در آمارنامه رسمی، شامل روند تولید سواری، تجاری، سنگین، و عملکرد تک‌تک خودروسازان به تفکیک مدل و سایت تولیدی، با جزئیات کامل و جداول دقیق مورد بررسی قرار گرفته است.

​

تحلیل کلان: افت ۱۲ درصدی در سایه رکود وانت و بخش خصوصی

​بر اساس آمار تجمیعی تا پایان آبان ۱۴۰۴، کل تولید انواع خودرو در کشور به ۷۳۲,۲۷۳ دستگاه رسیده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال ۱۴۰۳، این رقم برابر با ۸۳۳,۵۸۱ دستگاه بوده است. این اختلاف نشان‌دهنده کاهش ۱۲.۲ درصدی در تیراژ کلی تولید خودرو در کشور است.

​بررسی تفکیکی آمار نشان می‌دهد که این کاهش متوازن نبوده است. بخش سواری با تولید ۶۴۵,۰۱۶ دستگاه، افتی ۸.۹ درصدی را تجربه کرده، اما ضربه اصلی از ناحیه خودروهای "وانت" وارد شده است که با سقوط ۴۰.۹ درصدی مواجه شده‌اند. در مقابل، بخش خودروهای تجاری سنگین (کامیونت، کامیون و کشنده) با رشدی ۵۰.۵ درصدی، بهترین عملکرد را در میان تمام سگمنت‌ها داشته است.

​

جدول شماره ۱: خلاصه وضعیت تولید انواع خودرو (بخش دولتی و خصوصی) - تجمیعی ۸ ماهه

​همانطور که در جدول فوق مشاهده می‌شود، تولید در آبان ماه ۱۴۰۴ (به صورت ماهانه) به ۱۰۰,۰۹۲ دستگاه رسیده که نسبت به ۱۰۳,۱۴۶ دستگاه آبان سال قبل، افتی ۳ درصدی داشته است. اما نکته مثبت، رشد تولید ون (۴۵۲.۶ درصد) و کامیون (۶۱.۶ درصد) در مقیاس ماهانه است.

​

بخش خصوصی: عقب‌گرد ۲۱ درصدی

​یکی از مهم‌ترین بخش‌های این گزارش، عملکرد بخش خصوصی است که در سال‌های اخیر سهم بازار قابل توجهی کسب کرده بود. آمارها نشان می‌دهد که بخش خصوصی در هشت ماهه نخست سال ۱۴۰۴ با تولید ۱۴۵,۶۸۹ دستگاه خودرو، نسبت به ۱۸۴,۶۶۰ دستگاه سال گذشته، افتی معادل ۲۱.۱ درصد را تجربه کرده است.

​این افت در بخش سواری محسوس‌تر است؛ جایی که تولید از ۱۶۶,۰۱۰ دستگاه به ۱۲۶,۵۰۲ دستگاه رسیده (۲۳.۸ درصد کاهش). با این حال، بخش خصوصی در تولید "اتوبوس" موفق عمل کرده و تولید خود را از ۹۶ دستگاه به ۵۲۱ دستگاه رسانده است که رشدی ۴۴۲ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین در بخش کامیونت و کشنده نیز رشدی ۵۶ درصدی ثبت شده است.

​

جدول شماره ۲: عملکرد تفکیکی بخش خصوصی در تولید خودرو

​

گروه صنعتی ایران‌خودرو: رشد در سایه تغییر استراتژی

​گروه صنعتی ایران‌خودرو به عنوان بزرگترین خودروساز کشور، تنها بازیگر بزرگی است که موفق به ثبت رشد مثبت در مجموع تولیدات خود شده است. تولید این گروه از ۳۴۱,۷۹۲ دستگاه در سال ۱۴۰۳ به ۳۸۶,۳۶۴ دستگاه در سال ۱۴۰۴ رسیده که رشدی ۱۳ درصدی را نشان می‌دهد.

​این رشد مرهون افزایش قابل توجه تولید در گروه سواری (۱۵.۷ درصد رشد) و تجاری سنگین (۱۹.۳ درصد رشد) است. با این حال، تولید وانت در این گروه با کاهش ۳۰.۳ درصدی مواجه شده است.

​

جزئیات تولید محصولات ایران‌خودرو (به تفکیک مدل و سایت)

نکته بسیار مهم در آمار ایران‌خودرو، حذف کامل "پژو پارس" از چرخه تولید و جایگزینی آن با سورن و تارا است. تولید خانواده پژو پارس که سال گذشته ۱۱,۴۹۱ دستگاه بود، امسال به صفر رسیده است (کاهش ۱۰۰ درصدی).

​۱. خانواده پژو ۲۰۷:

این محصول همچنان ستون فقرات تولید ایران‌خودرو است. مجموع تولید خانواده ۲۰۷ به ۱۱۳,۰۸۳ دستگاه رسیده که نسبت به ۹۱,۹۹۶ دستگاه سال قبل، ۲۳ درصد رشد داشته است.

​پژو ۲۰۷ دستی: ۷۸,۲۱۳ دستگاه (۲۰ درصد رشد).

​پژو ۲۰۷ اتوماتیک پانوراما: ۱۱,۱۷۲ دستگاه (۶۳ درصد رشد).

​پژو ۲۰۷ دستی TU3: ۱۳,۳۰۶ دستگاه (۳۳ درصد رشد).

​۲. خانواده تارا:

تارا جهش بزرگی را تجربه کرده و تولید آن ۳۴ درصد افزایش یافته است. مجموع تولید این خودرو به ۵۸,۷۷۴ دستگاه رسیده است.

​تارا دستی: ۳۵,۹۴۴ دستگاه (۵۱ درصد رشد).

​تارا اتوماتیک: ۲۲,۸۲۸ دستگاه (۱۳ درصد رشد).

​تارا هیبرید: تنها ۲ دستگاه تولید شده است.

​۳. خانواده دنا:

تولید خانواده دنا با رشدی ۷ درصدی به ۶۱,۹۷۱ دستگاه رسیده است. نکته جالب توجه، رشد ۱۰۰ درصدی (دو برابر شدن) تولید "دنا پلاس توربو اتوماتیک" در سایت ایران‌خودرو مرکزی تهران است که به ۳۵,۹۷۱ دستگاه رسیده است.

​۴. خانواده هایما (سایت خراسان):

محصولات مونتاژی هایما نیز رشد چشمگیر ۵۴ درصدی داشته‌اند و تولید آنها به ۱۵,۱۰۹ دستگاه رسیده است.

​هایما S5: ۳,۸۹۰ دستگاه (۷۱ درصد رشد).

​هایما S7: ۶,۶۸۵ دستگاه (۴۰ درصد رشد).

​هایما S8: ۲,۵۷۶ دستگاه (۵۴ درصد رشد).

​هایما 7X: ۱,۹۵۸ دستگاه (۸۱ درصد رشد).

​۵. ری‌را:

محصول جدید "ری‌را" وارد فاز تولید انبوه شده و تا پایان آبان ۴,۷۳۴ دستگاه از آن تولید شده است، در حالی که سال گذشته تنها ۳۰۳ دستگاه تولید شده بود.

​

جدول شماره ۳: ریز تولید محصولات سواری ایران‌خودرو

​

گروه خودروسازی سایپا: بحران در گذار محصول

​برخلاف رقیب آبی‌پوش، گروه سایپا سال دشواری را سپری می‌کند. مجموع تولید این گروه از ۳۰۷,۱۲۹ دستگاه در سال ۱۴۰۳ به ۲۰۰,۲۲۰ دستگاه در سال ۱۴۰۴ کاهش یافته که افتی ۳۴.۸ درصدی را نشان می‌دهد. این کاهش در تمام بخش‌های سواری، وانت و حتی تجاری سنگین (زامیاد و سایپا دیزل) مشهود است.

​۱. خانواده کوئیک و سهند:

پارس خودرو به عنوان زیرمجموعه سایپا، تولید ۳۰,۱۰۲ دستگاه "کوئیک آر GX/S/G" را ثبت کرده که نسبت به ۴۱,۷۵۲ دستگاه سال قبل، ۲۸ درصد کاهش داشته است. با این حال، تولید محصول جدید "سهند" به ۹,۰۲۳ دستگاه رسیده است.

​۲. خانواده ساینا و اطلس:

تولید "اطلس" در سایپا به ۲۴,۰۳۴ دستگاه رسیده است. اما تولید "ساینا S" در سایپا-سیتروئن (کاشان) با کاهشی ۲۹ درصدی به ۴۸,۸۲۶ دستگاه رسیده است.

​۳. شاهین و آریا:

تولید شاهین به عنوان پرچمدار سایپا، با افتی شدید مواجه شده است. مجموع تولید شاهین (دستی و اتوماتیک) به ۲۱,۱۸۰ دستگاه رسیده که نسبت به ۳۳,۳۳۵ دستگاه سال قبل، ۳۶ درصد کاهش داشته است. نکته جالب توجه این است که تولید "آریا" هنوز در مرحله آزمایشی است و تنها ۵ دستگاه از آن تولید شده است.

​۴. پروژه P90 (کادیلا):

پروژه احیای تندر ۹۰ با نام P90 در پارس خودرو کلید خورده و تاکنون ۵۶ دستگاه از آن تولید شده است.

​

جدول شماره ۴: ریز تولید محصولات سواری گروه سایپا

​

عملکرد خودروسازان خصوصی: مدیران خودرو در سراشیبی، بهمن در اوج

​تحولات بخش خصوصی در سال ۱۴۰۴ بسیار دراماتیک بوده است. در حالی که مدیران خودرو با ریزش شدید تولید مواجه شده، گروه بهمن و آرین پارس موتور رشدهای قابل توجهی را ثبت کرده‌اند.

​

۱. مدیران خودرو: ریزش ۵۸ درصدی

بزرگترین شوک گزارش آبان ماه، عملکرد "مدیران خودرو" است. این شرکت که در سال‌های گذشته پیشتاز بازار خودروهای مونتاژی بود، با کاهشی ۵۸ درصدی در تیراژ تولید مواجه شده است. تولید این شرکت از ۹۴,۵۳۴ دستگاه در سال ۱۴۰۳ به تنها ۳۹,۴۳۵ دستگاه رسیده است.

​X55 Pro: تنها مدلی که وضعیت بهتری داشته و تولید آن با رشدی ۶۸ درصدی از ۱۲,۵۰۹ دستگاه (در متن ۴۳ عدد ۹,۱۳۵ برای ۱۴۰۳ ذکر شده است؟ خیر، در جدول صفحه ۴۳ عدد ۹,۱۳۵ برای سال ۱۴۰۳ و ۲۰,۹۵۸ برای سال ۱۴۰۴ درج شده است). این تنها نقطه قوت است.

​Tiggo 8: تولید این مدل محبوب با افتی شدید به ۲,۷۷۱ دستگاه رسیده است (در مقایسه با ۸,۴۹۵ دستگاه سال قبل).

​برند اکستریم (Xtrim): مدل‌های لوکس این برند هنوز تیراژ پایینی دارند (مجموعاً کمتر از ۱۵۰۰ دستگاه).

​

۲. گروه بهمن: ستاره بخش خصوصی

گروه بهمن با رشدی ۵۰ درصدی، بهترین عملکرد را در میان خودروسازان خصوصی داشته است. تولید سواری این شرکت از ۱۴,۶۲۶ دستگاه به ۲۱,۸۹۱ دستگاه افزایش یافته است.

​فیدلیتی: با تولید ۱۲,۲۶۴ دستگاه، رشدی ۲۵ درصدی را ثبت کرده است.

​ریسپکت: با تولید ۳,۳۶۲ دستگاه، رشد ۲۰ درصدی داشته است.

​دیگنیتی: برخلاف سایر مدل‌ها، دیگنیتی با تولید ۶,۲۰۹ دستگاه نسبت به ۲۰,۰۳۷ دستگاه سال قبل، افت ۶۹ درصدی را تجربه کرده است.

​

۳. کرمان موتور: حفظ جایگاه با افت اندک

کرمان موتور با تولید ۳۴,۵۱۹ دستگاه نسبت به ۳۷,۸۲۱ دستگاه سال گذشته، افتی ۹ درصدی را تجربه کرده است. عمده بار تولید این شرکت بر دوش مدل‌های J4 (۱۰,۲۴۰ دستگاه) و J7 (۶,۰۸۵ دستگاه) بوده است. مدل جدید "KMC Eagle" نیز با تولید ۳,۲۰۴ دستگاه وارد بازار شده است.

​

جدول شماره ۵: رتبه‌بندی و تولید خودروسازان بخش خصوصی (سواری)

​

خودروهای تجاری سبک (وانت و ون): سقوط زامیاد و ظهور بازیگران جدید

​بازار وانت که سال‌ها تحت سلطه زامیاد بود، با تغییرات بزرگی روبرو شده است. کل تولید وانت در کشور از ۱۱۱,۱۰۸ دستگاه به ۶۵,۶۸۵ دستگاه رسیده است (۴۱ درصد کاهش).

​زامیاد: تولید این شرکت از ۳۵,۴۷۱ دستگاه به ۲۳,۹۸۱ دستگاه کاهش یافته است (۳۲ درصد افت). وانت نیسان دوگانه سوز همچنان پرتیراژترین محصول با ۱۰,۵۹۵ دستگاه است.

​سایپا (بن‌رو): تولید وانت ۱۵۱ (پراید وانت) که ارزان‌ترین وانت بازار است، با کاهشی ۵۲ درصدی از ۴۶,۹۵۵ دستگاه به ۲۲,۶۳۲ دستگاه رسیده است.

​بهمن موتور: تولید وانت کاپرا و کارا نیز متوقف یا بسیار محدود شده و جای خود را به مدل G9 (۲۲۷ دستگاه) داده است. تولید کل وانت در بهمن موتور از ۴۵۸ دستگاه به ۸۲۳ دستگاه رسیده است.

​کرمان موتور: با تولید ۲,۷۴۶ دستگاه پیکاپ T8 و T9، افتی ۲۱ درصدی نسبت به سال قبل داشته است.

​

جدول شماره ۶: تولید انواع وانت در کشور

​

خودروهای تجاری سنگین: جهش ۵۰ درصدی و رونق بازار کار

​برخلاف بازار سواری و وانت، بخش خودروهای سنگین (کامیون، کامیونت و کشنده) روزهای خوبی را سپری می‌کند. مجموع تولید این بخش از ۱۲,۴۱۵ دستگاه به ۱۸,۶۸۰ دستگاه رسیده است.

​۱. ایران‌خودرو دیزل:

این شرکت با تولید ۵,۶۳۷ دستگاه، رشدی ۱۹ درصدی را ثبت کرده است. کامیون‌های "واگن هود" (L1924/L2624) همچنان بخش بزرگی از تولید را تشکیل می‌دهند (مجموعاً بیش از ۲۵۰۰ دستگاه). تولید کشنده "اتامان" ۴۸ دستگاه بوده است.

​۲. بهمن دیزل:

این شرکت با تولید ۴,۴۲۱ دستگاه، رشدی ۱۰۶ درصدی را تجربه کرده که عملکردی درخشان است. کامیونت "فورس" و کشنده "امپاور" (Empower) از محصولات کلیدی این شرکت هستند.

​۳. آرین پارس موتور:

در بخش تجاری نیز با تولید ۱,۶۰۵ دستگاه کامیونت و کامیون، رشدی ۲۷ درصدی داشته است.

​۴. سایر بازیگران:

شرکت‌های کوچکتر نیز رشدهای عجیبی داشته‌اند. "کامل دیزل" با تولید ۱۶۸ دستگاه رشد ۲۵۰ درصدی داشته و "دیما دیزل" (گروه مایان) با تولید ۲۵۹ دستگاه، افتی ۶۵ درصدی را ثبت کرده است.

​

جدول شماره ۷: تولید خودروهای سنگین (کامیون، کامیونت و کشنده)

​

خودروهای پاک (برقی و هیبرید): وعده‌هایی که محقق نشد

​با وجود تبلیغات گسترده در خصوص برقی‌سازی صنعت خودرو، آمار تولید نشان می‌دهد که این بخش هنوز سهم ناچیزی از بازار را در اختیار دارد. کل تولید خودروهای برقی و هیبریدی در ۸ ماهه سال ۱۴۰۴ تنها ۱,۷۷۹ دستگاه بوده است که نسبت به ۵,۶۶۶ دستگاه سال گذشته، افتی ۶۸ درصدی را نشان می‌دهد.

​مدیران خودرو: پیشتاز این بخش است اما تیراژ آن بسیار محدود است. تولید تیگو ۸ پرو هیبریدی (e+) به ۲۴۷ دستگاه و تیگو ۷ پرو هیبریدی به ۷۶۸ دستگاه رسیده است.

​نوین ماهان: تولید خودروی تمام برقی Skywell تنها ۶۵ دستگاه بوده است.

​اتوبوس برقی: ایران‌خودرو دیزل ۳۳ دستگاه اتوبوس برقی تولید کرده است.

​

نتیجه‌گیری

​بررسی جامع آمارنامه آبان ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که صنعت خودروی ایران در یک "دوره گذار نامتوازن" قرار دارد. ایران‌خودرو با موفقیت در حال تغییر سبد محصولات خود به سمت خودروهای گران‌تر و مدرن‌تر (تارا، دنا، ری‌را) است و توانسته رشد تولید را حفظ کند. در مقابل، سایپا و بسیاری از خودروسازان خصوصی (به‌ویژه مدیران خودرو) با افت شدید تولید مواجه شده‌اند که می‌تواند ناشی از مشکلات تأمین ارز و قطعات باشد. رشد انفجاری تولید خودروهای سنگین، تنها نقطه امیدواری برای نوسازی ناوگان فرسوده کشور است، اما کاهش ۴۰ درصدی تولید وانت و افت ۲۱ درصدی بخش خصوصی، زنگ خطری جدی برای بازار خودرو در ماه‌های پایانی سال محسوب می‌شود.