طی روزهای اخیر، اخباری مبنی بر حذف یک‌طرفه متقاضیان شاهین سایپا با اولویت زمستان 1403 منتشر شد. حتی برخی از همکاران ما در تحریریه خودروبانک نیز جزو این متقاضیان بودند. متقاضیان خرید شاهین سایپا پس از مشاهده اعلان حذف یک‌طرفه و ناگهانی در سامانه یکپارچه، نسبت به این عمل معترض شدند. آنها بیانیه‌ها و پست‌هایی را در فضای مجازی منتشر کردند و از رسانه‌های خودرویی برای پیگیری این مساله کمک خواستند. در نهایت سایپا نیز با انتشار یک بیانیه در عصر روز بیستم تیرماه 1403، به این مساله واکنش نشان داد.
شاهین نامحبوب، به یک‌باره محبوب شد، مصداق یک ضرب‌المثل قدیمی
سایپا شاهین که در ابتدا با نام رهام معرفی شد، سدان ملی سایپا است که در جایگاهی بالاتر از خودروهایی نظیر ساینا و تیبا قرار گرفت. تولید این خودرو پس از فراز و نشیب‌های فراوان، در پایان سال 1399 آغاز شد. سایپا شاهین ورود چندان موفقی به بازار نداشت و همین عامل باعث شد تا شاهین چندان مقبول واقع نشود. در سوی مقابل ایران‌خودرو توانست تا معرفی مناسبی را برای تارا ترتیب دهد. در نتیجه رقابت شاهین و تارا، از ابتدا با برتری به سود محصول ایران‌خودرو آغاز شد.
شاهین نخستین نمونه‌های شاهین با ضعف‌های فنی بسیاری همراه بودند. عایق‌بندی ضعیف کابین باعث می‌شد تا صدای موتور به درون کابین نفوذ پیدا کند. کیفیت مواد استفاده شده در ساخت داشبورد تفاوتی با کوییک و ساینا نداشت، در حالی که شاهین حدود 150 میلیون تومان نسبت به کوییک و ساینا گران‌تر بود. مشکلات مربوط به نشت روغن از کمک فنرها نیز در این خودرو به وفور قابل مشاهده بود. سایپا اکثر نسخه‌های شاهین را با رنگ سفید تولید می‌کرد و همچنان این رویه را ادامه می‌دهد، در حالی که روز به روز بر تنوع رنگ‌های موجود برای تارا افزوده می‌شود.
با این حال بزرگترین نقطه ضعف شاهین و دلیل محبوبیت کمتر آن نسبت به تارا، پیشرانه آن بود. سایپا به دلیل مشکلات تحریمی، ناچار شد تا نسخه توربوشارژر موتور هشت سوپاپ M15 را روی شاهین نصب کند. مشتریان نیز ترجیح می‌دادند تا با صرف هزینه مشابه، تارا با موتور TU5 پلاس را خریداری کنند.
قیمت‌ها به یک‌باره جهش پیدا می‌کند!
ضعف شاهین در ورود اولیه به بازار، باعث شد تا اختلاف قیمت این خودرو در بازار آزاد و کارخانه ناچیز باشد. در سوی دیگر تارا بسیار محبوب بود و اختلاف قیمت قابل توجهی را در بازار و کارخانه تجربه می‌کرد. نزدیکی قیمت بازار و کارخانه شاهین تا زمستان 1401 ادامه یافت، زمانی که عرضه این خودرو به تدریج کاهش یافت و همین مساله باعث شد تا قیمت شاهین در بازار آزاد افزایش یابد.
پس از برگزاری مرحله اول سامانه یکپارچه و اتمام ظرفیت فروش ایران‌خودرو، شاهین دنده‌ای به گزینه اول بسیاری از متقاضیان تبدیل شد. در واقع این گروه از متقاضیان امکان خرید خودرو بهتری نسبت به شاهین را نداشتند، از این رو تقاضا برای خرید شاهین دنده‌ای در مرحله دوم سامانه یکپارچه به شدت افزایش یافت. آمار دقیقی از متقاضیان شاهین دنده‌ای و اتوماتیک وجود ندارد. اما با توجه به استقبال میلیونی از مرحله دوم عرضه خودروها در سامانه یکپارچه و آن‌چه در فضای مجازی می‌بینیم، ده‌ها هزار یا صد‌ها هزار نفر متقاضی خرید شاهین بوده‌اند.
شاهین به نظر می‌رسد سایپا از زمستان 1401 تاکنون، در تولید و عرضه شاهین دچار مشکلاتی شده است. این شرکت ابتدا شاهین GL را معرفی کرد، نسخه‌ای که فاقد سانروف بود و نسبت به شاهین G دنده‌ای قیمت کمتری داشت. سایپا اولویت اکثر متقاضیان شاهین دنده‌ای را برای زمستان 1403 قرار داد، آن‌هم در شرایطی که این متقاضیان خواهان خرید خودرو در خرداد 1402 و طی مدتی کوتاه بودند!
آغاز دردسر
سایپا از پاییز 1402 تاکنون، چندین بار از متقاضیان شاهین دنده‌ای با اولویت سال 1403 درخواست تبدیل تعهدات را کرده است. این درخواست‌ها شامل تغییر شاهین دنده‌ای به شاهین اتوماتیک، کوییک، ساینا یا سهند بوده‌اند. برخی از متقاضیان شاهین دنده‌ای در این طرح‌ها شرکت کرده‌اند، در حالی که بخش قابل توجهی از متقاضیان همچنان منتظر فراخوان شاهین دنده‌ای خود هستند.
سایپا هنوز برای متقاضیان فراخوان پرداخت وجه شاهین دنده‌ای با اولویت زمستان 1403 را صادر نکرده است اما طی روزهای اخیر، متقاضیان با پیغام عجیبی در سامانه یکپارچه مواجه شدند. این پیغام اعلام می‌کرد که به دلیل شرکت متقاضی در شرایط تبدیل و عدم تکمیل وجه، از اولویت‌بندی دریافت خودرو حذف شده است. مشاهده این پیام باعث اعتراض متقاضیان شد، چرا که آنها در این طرح تبدیل شرکت نکرده بودند! طرح‌های تبدیل نیز از نوع اختیاری هستند و اجباری در آنها وجود ندارد.
واکنش سایپا
سایپا با انتشار یک بیانیه رسمی در وب‌سایت خبری خود، به این موضوع واکنش نشان داد. گروه خودروسازی سایپا اعلام کرد امکان ویرایش اطلاعات در سامانه یکپارچه خودرو در اختیار شرکت سایپا نیست و مدیریت این سامانه توسط شرکت ایران فاوا انجام می‌شود. متن بیانیه سایپا به شرح زیر است:
گروه خودروسازی سایپا در راستای اجرای عرضه محصولات در سامانه جامع یکپارچه نسبت به اعلام ظرفیت مشخص قابل عرضه که با لحاظ داشتن توان تولید و میزان تعهدات بوده به مراجع ذی‌صلاح و اخذ مجوزهای لازم اقدام کرده است که با توجه به استقبال چشمگیر متقاضیان و ثبت درخواست چند برابری بیشتر از ظرفیت در فصول مختلف سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ در سامانه جامع یکپارچه دسته بندی شده است و شرکت سایپا نیز مطابق ظرفیت تولید خود نسبت به فراخوان متقاضیان جهت ثبت نام نهایی و واریز وجه اقدام کرده و در ماه های آتی نیز فرایند تحویل خودرو ادامه خواهد یافت.
استراتژی گروه خودروسازی سایپا با هدف پاسخگویی به نیاز مشتریان به‌گونه ای بوده که در صورت توان و ظرفیت تولید، خودروی درخواستی متقاضیان را در فصل خود اعلام و یا در غیر این‌صورت خودروی جایگزین برای آنها پیشنهاد شود و این امر در خصوص متقاضیان با اولویت پاییز و زمستان ۱۴۰۳ نیز به همین شکل بوده و فراخوان‌های قبلی به‌عنوان پیشنهاد به متقاضیان اعلام شده است و در پاییز و زمستان سال ۱۴۰۳ نیز برای این دسته از متقاضیان با توجه به شرایط تولید، خودروی ثبت نامی و یا خودروی جایگزین پیشنهاد خواهد شد.
همه منتظر اقدام عملی سایپا
هم‌اکنون در آخرین روزهای تیرماه 1403 به سر می‌بریم و به زودی وارد ماه پنجم سال خواهیم شد. تحویل خودروها نیز از سوی ایران‌خودرو و سایپا با موعد 90 روز کاری صورت می‌گیرد، به عبارتی فرآیند تحویل خودروهای جدید حدود 4 ماه عادی به طول می‌انجامد. بنابراین سایپا باید در شهریور یا مهر 1403، فراخوان‌های پیش‌فروش یا فروش نقدی خود را برای متقاضیان شاهین دنده‌ای با اولویت زمستان 1403 منتشر کند. اکنون متقاضیان خرید شاهین دنده‌ای با اولویت زمستان 1403 منتظر فراخوان سایپا هستند.
شاهین بدیهی است در شرایطی که شورای رقابت با هرگونه افزایش قیمت خودرو از سوی خودروسازان موافقت می‌کند، سایپا نباید چنین فرصتی را برای افزایش سودآوری و تولید خود از دست بدهد. ارائه خودرو به متقاضیانی که 100 میلیون تومان را به مدت 40 روز در حساب خود بلوکه کرده بودند و از خرداد 1402 منتظر تحویل اتومبیل خود هستند، تاثیر مثبتی بر وجهه سایپا به عنوان یکی از دو خودروساز بزرگ ایرانی خواهد گذاشت.
