آمار صنعت خودرو ایران تا مرداد ۱۴۰۴: سقوط ۱۹ درصدی تولید و چشم‌انداز مبهم بازار + جدول

صنعت خودروسازی ایران، این غول کهن‌سال و تأثیرگذار بر اقتصاد کشور، یکی از پرچالش‌ترین دوران خود را سپری می‌کند. آمارهای تجمیعی تولید تا پایان مردادماه سال ۱۴۰۴، تصویری نگران‌کننده از یک رکود فراگیر را به نمایش می‌گذارد که با افت ۱۹ درصدی کل تولید، تقریباً تمامی بازیگران بزرگ و کوچک این عرصه را درگیر خود کرده است. این سقوط که در بخش خودروهای کار و تجاری به بیش از ۴۴ درصد می‌رسد، تنها یک آمار ساده نیست؛ بلکه روایتی است از خطوط تولیدی که آهسته‌تر کار می‌کنند، بازاری که با عدم قطعیت دست‌وپنجه نرم می‌کند و صنعتی که در یک پیچ تاریخی سرنوشت‌ساز قرار گرفته است. در این تحلیل عمیق و چندوجهی، با استناد به جزئی‌ترین آمارها، به کالبدشکافی عملکرد تک‌تک خودروسازان، از دولتی‌ها تا بخش خصوصی، پرداخته و دلایل این افت بزرگ را در هر بخش ریشه‌یابی می‌کنیم.

آمار کلی، یک شوک بزرگ را به بدنه صنعت وارد کرده است. در پنج ماهه نخست سال ۱۴۰۴، مجموعاً

۴۱۳,۷۸۸ دستگاه انواع خودرو تولید شده که در مقایسه با آمار ۵۰۹,۴۰۵ دستگاهی مدت مشابه سال قبل، کاهشی ۱۹ درصدی را نشان می‌دهد. این افت تولید، معادل عدم تولید نزدیک به ۹۶ هزار دستگاه خودرو است که تأثیر مستقیم خود را بر اشتغال، زنجیره تأمین و البته بازار مصرف گذاشته است.

همانطور که در جدول بالا مشهود است، به جز بخش اتوبوس‌سازی که رشد کوچکی را تجربه کرده، سایر بخش‌ها با افت تولید مواجه بوده‌اند. سقوط ۵۲ درصدی در تولید خودروهای باری سنگین و ۸۴ درصدی در تولید ون، نشان از رکودی عمیق در بخش حمل‌ونقل تجاری و عمومی دارد. اما برای درک بهتر این بحران، باید به سراغ بازیگران اصلی این صنعت برویم.

کالبدشکافی عملکرد غول‌های جاده مخصوص: ایران‌خودرو و سایپا

عملکرد دو قطب اصلی خودروسازی کشور همواره نبض بازار و صنعت را در دست داشته است. اما آمار سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که این دو غول بزرگ، مسیرهای متفاوتی را در مواجهه با بحران طی کرده‌اند.

گروه صنعتی ایران خودرو

ایران خودرو: ثبات نسبی در میانه طوفان

گروه صنعتی ایران خودرو، با وجود تمام چالش‌ها، توانسته است با ثبت کاهش تولید تنها ۲ درصدی در بخش سواری، عملکردی باثبات از خود به نمایش بگذارد. این شرکت با تولید ۱۹۱,۸۸۳ دستگاه سواری در برابر ۱۹۵,۲۳۸ دستگاه سال گذشته، همچنان با اقتدار بر صدر جدول تولیدکنندگان تکیه زده و بیش از ۵۲ درصد از سهم بازار تولید سواری را در اختیار دارد. این ثبات، حاصل استراتژی‌های متنوع در شرکت‌های زیرمجموعه و تمرکز بر محصولات پرفروش‌تر بوده است.

خانواده پژو ۲۰۷ با مجموع تولید بیش از ۶۲ هزار دستگاه، همچنان نقش لوکوموتیو سودآوری و تولید را برای این شرکت ایفا می‌کند. در مقابل، محصولاتی مانند خانواده دنا با افتی محسوس در تولید مواجه شده‌اند. نکته جالب توجه، آغاز تولید محصول جدیدی به نام "ری‌را" است که با تولید تنها ۴۸ دستگاه، نشان از شروعی بسیار آهسته و آزمایشی دارد.

گروه خودروسازی سایپا

سایپا: بحران در قلب تولید

برخلاف رقیب سنتی، گروه خودروسازی سایپا روزهای بسیار سختی را پشت سر می‌گذارد. افت ۲۹ درصدی مجموع تولید این شرکت، ضربه‌ای سنگین به دومین قطب خودروسازی کشور است. این گروه که مجموعاً ۹۶,۷۳۰ دستگاه خودرو تولید کرده، بخش قابل توجهی از سهم بازار خود را از دست داده است. این بحران در تمام شرکت‌های زیرمجموعه سایپا به چشم می‌خورد: شرکت اصلی سایپا با افت ۲۹ درصدی، پارس خودرو با کاهش ۳۴ درصدی و سایپا کاشان (سایپا سیتروئن) با افت ۲۹ درصدی مواجه شده‌اند.

خانواده کوییک و سهند که ستون فقرات تولید سایپا را تشکیل می‌دهند، با کاهش ۱۸ درصدی تولید روبرو شده‌اند. این در حالی است که خانواده شاهین نیز با افتی ۴۱ درصدی، نتوانسته انتظارات را برآورده کند. به نظر می‌رسد سبد محصولات فعلی سایپا دیگر جذابیت سابق را برای مشتریان ندارد و عدم معرفی یک محصول جدید و رقابتی، این شرکت را در موضعی شکننده قرار داده است.

بخش خصوصی در دوراهی؛ از سقوط آزاد تا فرصت‌های رشد

بخش خصوصی که زمانی به عنوان ناجی و نیروی محرکه تنوع در بازار خودرو شناخته می‌شد، خود نیز از این بحران در امان نمانده و مجموع تولید آن با کاهشی ۲۵ درصدی همراه بوده است. با این حال، داستان در میان شرکت‌های خصوصی یکسان نیست و هرکدام سرنوشت متفاوتی را تجربه کرده‌اند.

مدیران خودرو: پایان یکه‌تازی؟

بزرگترین قربانی رکود امسال، بدون شک شرکت مدیران خودرو است. این شرکت که سال‌ها با عرضه محصولات متنوع MVM و فونیکس (Fownix)، بخش بزرگی از بازار خودروهای مونتاژی را در اختیار داشت، با سقوط آزاد ۶۱ درصدی تولید، از ۶۴,۴۴۹ دستگاه در سال گذشته به تنها ۲۵,۴۴۹ دستگاه رسیده است. این افت شدید در تمام محصولات این شرکت، از تیگو ۷ و تیگو ۸ گرفته تا محصولات MVM مانند X22 و X55 دیده می‌شود. به نظر می‌رسد سیاست قیمت‌گذاری، اشباع بازار از محصولات این شرکت و افزایش رقابت، دلایل اصلی این عقب‌نشینی بزرگ باشند. البته موضوع تخصیص ارز، ترخیص از گمرکات و همچنین مشکلات تحریم ها مطمئنا اثرگذار بوده است.

گروه کرمان موتور

کرمان موتور: کاهشی کنترل‌شده

گروه کرمان موتور که از دو شرکت اصلی کرمان موتور و خودروسازان بم تشکیل شده، با افت کلی ۱۰ درصدی، وضعیتی به مراتب بهتر از مدیران خودرو دارد. تولید این گروه از ۲۴,۷۹۹ به ۲۲,۲۹۳ دستگاه رسیده است. شرکت اصلی (کرمان موتور) با کاهش ۱۳ درصدی تولید مواجه شده ، اما در مقابل، خودروسازان بم توانسته است با رشد ۶۶ درصدی، بخشی از این کاهش را جبران کند. تمرکز این گروه بر روی محصولات خانواده جک (JAC) و معرفی برند جدید KMC، استراتژی این شرکت برای حفظ سهم بازار بوده است.

گروه بهمن: استثناء درخشان در دل بحران

در میان تمام آمارهای منفی، گروه بهمن به عنوان یک استثناء بزرگ و موفق ظاهر شده است. این گروه توانسته در یک روند معکوس، تولید خود را با رشد شگفت‌انگیز ۴۲ درصدی، از ۷,۸۶۴ دستگاه به ۱۱,۱۴۵ دستگاه افزایش دهد. موفقیت خیره‌کننده محصولات دیگنیتی و فیدلیتی در بازار که با استقبال خوبی از سوی مشتریان مواجه شده، عامل اصلی این رشد بوده است. این عملکرد نشان می‌دهد که حتی در شرایط رکود، عرضه محصول مناسب، با قیمت‌گذاری رقابتی و شناخت صحیح از نیاز بازار می‌تواند منجر به موفقیت شود.

فیدلیتی الیت گروه بهمن

خودروهای کار و تجاری: موتور خاموش اقتصاد

اگر آمار بخش سواری نگران‌کننده است، وضعیت بخش خودروهای تجاری یک بحران تمام‌عیار را نشان می‌دهد. این بخش که به طور مستقیم با شریان‌های حیاتی اقتصاد، یعنی حمل‌ونقل کالا و خدمات، در ارتباط است، با افت تولید بی‌سابقه‌ای روبرو شده است.

سقوط ۴۴ درصدی بازار وانت: زنگ خطر برای کسب‌وکارها

بازار وانت‌بارها، دماسنج سلامت کسب‌وکارهای کوچک و متوسط است. افت ۴۴ درصدی تولید در این بخش، از

۶۵,۷۰۴ دستگاه به ۳۶,۶۱۵ دستگاه، هشداری جدی برای کل اقتصاد محسوب می‌شود. این آمار نشان می‌دهد که تقاضا برای اصلی‌ترین ابزار کار بسیاری از مشاغل، به شدت کاهش یافته است.

گروه سایپا و زیرمجموعه‌اش زامیاد، به عنوان بازیگران اصلی این بازار، با افت تولید ۴۷ درصدی، از ۵۰,۳۶۸ دستگاه به ۲۶,۵۶۷ دستگاه، بیشترین سهم را در این سقوط داشته‌اند. وانت نیسان انژکتوری که سال‌ها وانت اصلی بازار ایران بوده، با افتی قابل توجه مواجه شده است. در سمت دیگر، ایران خودرو نیز با کاهش ۴۰ درصدی تولید وانت آریسان، نتوانسته جای خالی رقبا را پر کند. این روند نزولی، می‌تواند در آینده نزدیک به افزایش شدید قیمت وانت‌های کارکرده و بالا رفتن هزینه حمل‌ونقل برای مشاغل منجر شود.

در نهایت، تحلیل آمارهای تولید سال ۱۴۰۴ نشان‌دهنده یک واقعیت تلخ است: صنعت خودرو ایران در یکی از سخت‌ترین پیچ‌های تاریخی خود قرار دارد. ثبات نسبی ایران خودرو و رشد خیره‌کننده بهمن، نقاط روشن کوچکی در یک تصویر عمدتاً تاریک هستند. اما سقوط سایپا، مدیران خودرو و بازار خودروهای تجاری، چالش‌های ساختاری عمیقی را آشکار می‌کند که نیازمند بازنگری‌های اساسی در سیاست‌گذاری، مدیریت تولید و استراتژی محصول است. آینده این صنعت و تأثیر آن بر اقتصاد کلان کشور، بیش از هر زمان دیگری به تصمیماتی بستگی دارد که در ماه‌های آینده اتخاذ خواهد شد.